Tíminn - 22.03.1973, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Fimmtudagur 22. marz. 1973.
Fimmtudagur 22. marz. 1973.
TÍMINN
9
„JÁ, MIKIÐ ER GAM-
AN AÐ LIFA í DAG
Maður getur tryggt sig fyrir öllum andsk. .
þess fjölda banka, blaöa og sjón-
varpsstöðva.
. Tryggingin stendur fyrir tapi
við skyndilegan dauða
Obermeyers, t.d. vegna sam-
drátts i framleiðslu.
Prajadhipok konungur af Siam
(nú Thailandi) var i sinni tið eini
landshöfðinginn, sem tryggði sig
gegn þvi að missa völd. Eftir að
hann komst til valda árið 1925
tók hann tryggingu hjá enskum
og frönskum tryggingafélögum,
sem tryggðu, að hann gat lifað i
konunglegum munaði, eftir að
hann fór frá völdum árið 1935.
Það er almennt vitað, að kvik-
myndastjörnur og sýninga-
stúlkur tryggja limi sina, brjóst
og aðra glæsihluta likamans
(e.t.v. sköpin lika) fyrir geysi-
fúlgur. Sem dæmi má nefna, að
Elvira Joan Welson tryggði fram-
tennur sinar fyrir um 10 milljónir
króna, gamanleikarinn Benny
Carter tryggði gamanlist sina og
Roscoe Ates tryggði málgalla
sinn, þann sem gerði hann svo
frægan. Á timum þöglu kvik-
myndanna tryggði Pearl White
spékoppa sina fyrir ekki minna en
5 milljónir króna.
Þú gætir dáið af hiátri og
þá er betra að vera
tryggður
Bandarisku grinistarnir Abbot
og Costello tryggðu sig upp á
einar 3 milljónir fyrir, að
einhver meðal áhorfenda á sýn-
ingum þeirra dæi úr hlátri. betta
hljómar eins og hrein fyndni, en
þetta er ekkert grin. A einni
sýningu þeirra fékk kona nokkur
hláturkrampa og dó af hjarta-
slagi. Og eiginmaður hennar
reyndi, án árangurs, að gera
grinistana ábyrga. Þetta var
áður, en þeir höfðu tekið trygg-
inguna.
Kvikmyndahús i Manchester
hefur tryggingu á sama grund-
velli og þeir A&C, en enn sem
komið er, hefur ekki reynt á þá
tryggingu. Ef menn hafa misst af
aögöngumiða að kappleikjum fót-
boltaklúbbs Real Madrid
(spænskt félag), eru viðkomandi
um leið liftryggðir gegn þvi til-
felli að þeir deyi úr spenningi
vegna leiksins. Bandariskt kvik-
myndafélag, sem sérhæfir sig i
hrollvekjum, lætur aðgöngumiða
að sýningum sinum gilda jafn-
framt sem liftrygging upp á 100
þúsund krónur, ef menn skyldu
nú deyja úr hræðslu i salnum.
Bætur vegna hæsi, tvíbura-
fæðinga, kjarnorkustyri-
aldar o.s.frv.
Hjá Lloyd’ s i London geta
menn tryggt sig gegn regni i
sumarfriinu, framhjáhaldi, hæsi
og tviburafæðingu, svo að eitt-
hvað sé nefnt. Algengt er i Eng-
landi að brúður sé gefin einhvers
konar trygging, sem að sjálf-
sögðu verður oft orsök mikils
hláturs og grins. Lloyd' s bjóða
tryggingar gegn þvi að styrjöld
brjótist út, og einnig gegn kjar-
orkustyrjöld ( t siðarnefnda til-
fellinu er vart þörf fjárbóta)!
Húsmóðir nokkur i London
tryggði hús sitt fyrir þvi, að það
eyðilegðist af völdum hrapaðrar
eldflaugar.
Hér á eftir verður greint frá
nokkrum tryggingarafbrigðum i
viðbót, sem óvenjulegar þykja:
Stúlknaheimavist tryggði sig
fyrir likamstjóni vegna notkunar
hitapoka i rúminu á veturna:
eiginmaður i Oxford tryggði sig
fyrir heilsutjóni af völdum
matargerðar eiginkonunnar:
dansmær tryggði sig fyrir þvi að
festa hælinn á skónum sinum á
sporvagnsteinum og fleiru og fót-
brotna af þeim völdum: ilm-
vatnaframleiðandi fyriraðmissa
Hvort sem um er að ræða
konungsvöld, málgalla eða ást
stulku sem er jú dýrmæstasta
eign mannsins, þá hafa öll þessi
atriði þaðsameiginlegt, að i dag
er hægt að tryggja sig gegn missi
þeirra.
Ef golfleikari slær kúluna i
gatið i einu höggi og vinnur þar
með keppnina, á viðkomandi
samkvæmthefð að „splæsa” vini
á allan klúbbinn, eina umferð.
Likurnar fyrir þvi, að þetta
gerist, eru afar litlar. En eins og
verðlagið er i dag, getur þetta
orðið mönnum dýrt spaug. Lloydi
s tryggingarfyrirtækið i London
er nú farið að bjóða sérstaka
tryggingu fyrir golfleikara. Gegn
um 3 þúsund krðna (isl) iðgjald á
ári, greitt af goifklúbbnum,
borgar tryggingafélagið svo
marga drykki fyrir hinn heppna
golfleikára, sem þörf krefur.
Lloyd’ s er stærsta trygginga-
félag i heimi. Og tryggingar þær,
sem félagið býður upp á, ná
næstum yfir allt milli himins og
jarðar, „eða svo virðist a.m.k.”
Danskt kvikmyndafélag var fyrir
nokkrum árum við upptöku á
Grænlandi, en áður en það fór
þangað, tryggði það sig fyrir
hvers kyns óhöppum i leið-
angrinum, að sjálfsögðu hjá
Lloyd’ s. Eftir heimkomuna var
farið i mál við tryggingafélagið.
Einn karlmaðurinn i leið-
angrinum eignaðist barn með
grænlenzkri stúlku. Og Lloyd’s
varð að viðurkenna „ábyrgð”
sina og borga meðlagið með
barninu. Þannig var nú það.
„Greindartrygging"
Forstjóri stórs stáliðjuvers i
Texas tryggði heila sinn með
þeim skilmálum, að hann fengi
um 11 milljónir (isl.) greiddar af
tryggingafélaginu, ef gáfur hans
eða greind brygðist. Sjálfur sagði
hann um þetta mál: „Mér finnst
alveg eins eðlilegt að tryggja
heila minn eins og hinar dýru
vélar fyrirtækisins”. Og það má
vissulega samþykkja það. Annars
væri fróðlegt að fá upplýsingar
um, hvernig hann myndi orða
skýrslu um, að væri orðinn svo
sem 10% vitlausari eða minna
greindur, (eftir þvi sem við á).
Stærsta liftryggingarupphæð,
sem vitað er um, eru 28 milljónir
dollara eða um 2.688 milljónir isl,
króna. Maðurinn, sem liftryggði
sig svo hátt, heitir Daniel H.
Obermeyer, og tók tryggingin
gildi árið 1966.0bermeyer er auð-
kýfingur af hæstu gráðu. Hann er
41 árs og á i dag ekki færri en 260
ibúða- og verzlunarhverfi i 56
bæjum i Bandarikjunum, og auk
Pola Negri tryggði sig fyrir ást + giftingu

Hjá Lloyd’s í London er hægt að tryggja sig gegn þvf nær hverju sem er. Hér sést miðpunkturinn I forsal
þessa mjög svo virðuiega fyrirtækis. Gamia skipsklukkan, sem sést á myndinni, er notuð, þegar mikil-
vægar tilkynningar eru á ferðinni. Tvö slög tákna góðar fréttir, en eitt slag alvarlegar, t.d. er skip hefur
farizt, sem tryggt er hjá Lloyd’s
lyktarskynið: foreldrar fyrir þvi,
að dóttir þeirra myndi aldrei
komast i höfn hjónabandsins.
Það er einnig hægt að tryggja
ástina. Kvikmyndaleikkonan
Pola Negri vakti á sinum tima
athygli fyrir það að tryggja sig
fyrir þvi að verða ástfangin og
gifta sig( sem hún áleit, að myndi
eyðileggja listferil sinn). Ef brezk
stúlka á ferðalagi i Evrópu
svikur unnustann, er möguleiki á
þvi, að hann geti fengið bætur
fyrir. Meira en þrjú hundruð ung-
lingar hafa tekið trúlofunar-
tryggingu, sem gildir i tvo mán-
uði. Af einhverjum ókunnum
ástæðum eru flest tryggingatil-
fellin fyrir pör, þar sem stúlkan
dvelur i Frakklandi, á Spáni eða
Italiu.
Ungir, bandariskir karlmenn
geta lika tryggt sig og fengið
bætur, ef unnustur þeirra falla
fyrir evrópskum „Rómeóum”.
Iðgjaldið fer eftir aidri stúlk-
unnar. Sé hún á aldrinum 25-30,
er iðgjaldið aðeins tæpar eitt
þúsund kr (isl). En sé stúlkan á
aldreinum 17-20, er upphæðin
helmingi hærri. Þetta er ósköp
eðlilegt, þ.e.a.s. mismunurinn i
iðgjaldinu. „Þetta er ungt og
leikur sér”, sagði karlinn forðum.
Auðvitað kemur fyrir, að Lloyd’
s neyðist til að hafna beiðni um
tryggingu. Þannig var það t.d.
með milljónamæringinn Ernest
Wood (66 ára), sem hafði giftsigi
þriðja sinn og vildi fá tryggingu
gegn þvi, að eiginkonan héldi
framhjá, — upphæðin skyldi vera
3 milljónir króna. Fulltrúar
tryggingafélagsins fóru á vett-
vang og litu á „gripinn", sem sótt
hafði verið um tryggingu á. Það
reyndist vera 23 ára stúlka, bráð-
falleg. Tryggingafélagið hafnaði
þvi umsókninni. Áhættan var
talin alltof mikil...
En þar með var ekki málið út-
kljáð. Wood fór á stúfana og
krafðist bóta af Lloyd’ s fyrir það
að gefa i skyn, óbeint með af-
neitun sinni, að stúlkan kynni að
vera ótrú.Lloyd’ s neyddist til að
borga herra Wood einhverjar
bætur.
Tryggöur hjá
sólguðinum
Ekkert er nýtt undir sólinni.
Fyrir 3.500 árum var hægt að fá
eins konar liftryggingu, — hjá
sjálfum sólguðinum. Rikir og
háttsettir Egyptar voru vanir að
„tryggja” lif sitt hjá sólguðinum,
sem i staðinn átti að sjá til þess,
að þeir nytu góðra tekna og
áhyggjuleysis i ellinni. Iðgjaldið
voru fórnargjafir I gulli og öðrum
gersemum. Af töflu einni æva-
gamalli hefur verið ráðið, að
Egypti nokkur, sem hafi tryggt
sig hjá sólguðinum (liklega
honum Ra, sem allir þekkja orðið
úr krossgátum a.m.k.!), hafi
seinna fengið 50 skálar af gulli
(liklega gullryki) hjá kon-
unginum út á trygginguna.
Svo að þessu rabbi ljúki i nú-
timanum, má að lokum segja frá
„atburði”, er skeði fyrir nokkru i
Metropolitanóperunni i New
York. Afdankaður tenór litt
þekktur og nokkuð við aldur,
ætlaði sér að beita brögðum við
forstjóra óperunnar og sagði: —
Það skuluð þér vita, að rödd min
er tryggð upp á 50 þúsund dollara.
— Well, svaraði forstjórinn —
og til hvers hafið þér svo brúkað
alla þessa peninga?
—STP (tók saman)
Abbot og Costello, grinistarnir frægu, tryggðu sig gegn þvl, að einhver
létist af hlátri ó sýningum þeirra.
Þórgnýr Guðmundsson:
Blöðum flett í grunnskóla-
frumvarpinu
Eldra grunnskólafrumvarpið
var gagnrýnt nokkuð af ýmsum á
sinum tima. Það var lagt fyrir Al-
þingi sem stjórnarfrumvarp 27.
janúar 1971. Varð það þá ekki út-
rætt I þinginu, og þar með lagt i
salt um sinn. Ekki hefur annars
orðið vart en almenningur hafi
látið sér vel lika, hver afdrif
frumvarpsins urðu i það skipti.
Hins vegar mun ýmsum, sem
næstir þvi stóðu þykja biðin orðin
nógu löng.
Þá varð það næst að núverandi
menntamálaráðherra skipaði
nýja nefnd 3. júni s.l. til þess að
endurskoða frumvarpið og gera
tillögur um breytingar á þvi. Hef-
ur hún nú lokið störfum og liggja
tillögur hennar fyrir I nýrri út-
gáfu sérprentaðri.
Fyrir nokkru var bæklingur
þessi sendur ýmsum forystu-
mönnum „til fróðleiks”.
Ennfremur hefur ráðuneyti
menntamála nú nýlega efnt til
kynningafunda meðal almenn-
ings viðs vegar um landið til fróð-
leiks mönnunum um efni hins
nýja frumvarps. Mættu á fundum
þessum ýmsir þeir, sem næstir
þvi standa, og þá fyrst og fremst
höfundarnir. Sjálfsagt munu
margir hafa farið fróðari af fund-
um þessum eftir að hafa heyrt
sendiboðana og séð.
Það siðasta gerðist svo 7. þ.m.
að efni grunnskólafrumvarpsins
nýja var nokkuð kynnt hlustend-
um útvarpsins eftir að það hafði
verið lagt fram á Alþingi.
Allt er þetta góðra gjalda vert.
Sem vænta mátti eru þeir samt
margir, sem enn eru litlu nær eða
engu um efni þessa frumvarps,
eða um það, hver fengur þjóðinni
er að þvi, verði það að lögum.
Bálkurinn er svo viðamikill og
mun koma viðar við en menn al-
mennt geta gert sér i hugarlund.
Hér verður engin tilraun gerð
til þess að brjóta frumvarpið til
mergjar. Sá, er þetta ritar, hefur
hvorki getu né vilja til þess. Sjálf
segir nefndin, að hið nýja frum-
varp hafi „tekið miklum stakka-
skiptum frá þvi sem var hið fyrra
frumvarp”. Sjálfsagt má þetta til
sanns vegar færa.
En samt sem áður er rauði
þráðurinn beggja frumvarpanna
hinn sami: Það á að herða tökin.
Það á að lengja skólaskylduna
um eitt ár, þannig að framvegis
nái hún til sextán ára aldurs. Það
á að lögfesta 9 mánaða skóla-
skyldu barna og unglinga, að visu
með undanþáguheimild, „þar
sem sérstaklega stendur á”.
Þannig kvað skólaskyldan vera i
nágrannalöndunum og viðar, og
er nauðsynlegt talið, að svo verði
einnig i voru landi. Þar er lika
herskylda yfirleitt. Engir hafa þó
beðið um hana hér svo vitað sé,
þvi betur. Það á að auka náms-
kröfur til ungmenna, þannig að
nærri stappar ofþjökun, minnsta
kosti fyrir þá, sem minni hafa
getuna. Það á að stytta friin, jóla-
fri og páskafrí, t.d. „Tilgangurinn
með fækkun leyfisdaga er bætt
nýting skólaársins”, segir virðu-
leg grunnskólanefnd. Það á að
banna vixlkennslu i skólum, þar
sem hún hefur verið viðhöfð. Og
vitanlega er meö þessari fyrir-
huguðu lagasetningu stefnt að
stórauknum útgjöldum rikis,
bæjar og sveitarfélaga. Og
höfundarnir sjálfir lýsa þvi lika
yfir, (bls. 27) að „i.framhaldi af
þeirri grunnskólalöggjöf, sem
samþykkt kann að verða, þarf
siðan að endurskoða allt fram-
halds- og sérskólakerfið”.
Þetta er mikið fyrirheit og gott,
þótt eitthvað kunni að orka tvi-
mælis þar um. Og þykkt mun
verða smurt á sneiðina þá, þegar
hún verður tilreidd.
Skólakerfið verður æ umfangs-
meira með hverju árinu sem lið-
ur. Skattþegnarnir hafa þegar
fundið hvað það er að axla þá
byrði, sem það leggur þeim á
herðar. Betur þó siðar, ef það
frumvarp, sem nú biður af-
greiðslu, verður að lögum, svo
róttækt sem það er. Qg svo kemur
afkvæmið til sögunnar. Varla
verður það verrfeðrungur.
Margir reyndir skólamenn
vara eindregið við lengingu
skólaskyldunnar um eitt ár. Nú
nýlega hefur Oddur A. Sigurjóns-
son skólastjóri andmælt henni
mjög i ágætri ritgerð, er birtist i
Morgunblaðinu 3. þ.m. með rök-
um, sem varla verða hrakin.
Orðrétt segir i frumvarpinu,
bls. 1, 4. gr: „1 strjálbýli skal
stefnt að heimanakstri nemenda,
þar sem þvi verður við komið
vegna vegalengda, vegakerfis og
veðurfars. Heimilt er ráðuneyt-
inu að fenginni tillögu hlutaöeig-
andi fræðsluráðs að koma á fót
útibúum frá aðalskóla skóla-
hverfisins fyrir 7-8 ára börn þar,
sem heimanakstri til aðalskóla
verður ekki við komið.
Umsögn bls. 32. —„Gildi eðli-
legra fjölskyldubanda verður
ekki ofmetið hvorki fyrir ein-
staklinginn né þjóðfélagið og
hætta er á að þau bresti, ef barnið
dvelst timunum saman á
mótunaraldri fjarri heimili sinu”.
— „örðugt er fyrir 7-8 ára börn að
dveljast löngum stundum frá
heimilisinu og þá ekki siður fyrir
heimilin að sjá af þeim”. — Hér
er einungis rætt um 7-8 ára börn
og orsakast það af þvi, að hér er
tilfinnanlega séð um mjög við-
kvæman aldur að ræða og einnig
liggja kennsluástæður tii grund-
vallar”. (Leturbreyting min
Þ.G.)
Sennilega geta flestir
hugsandi menn tekið undir þessi
orð heiðraðrahöfunda , og munu
þeir eiga þakkir margra fyrir
þau. Hér er viðurkennt að of langt
væri gengið, ef 7-8 ára börn yrðu
heimtuð á heimavistarskóla lang-
timum saman fjarri heimili og
foreldrum. Vonandi hafa þessir
góðu menn sagt hér um hið sið-
asta orð, orð sem ekki verður
áfrýjað. Skóli reynslunnar mun
um þetta hafa opnað augu
margra, sem ekki voru áður sjá-
andi.
Á bls. 12, 42. gr. segir svo:
„Reglulegur starstimi grunn-
skóla skal vera niu mánuðir, og
skal skólaárið að jafnaði hefjast
1. september, en ljúka 31. mai i
skólahverfum, þar sem sérstak-
lega stendur á, getur mennta-
málaráðuneytið, að fenginni
beiðni skólanefndar og meðmæl-
um fræðsluráðs, heimilað stytt-
ingu árlegs starfstíma grunn-
skóla allt að eftirtöldum lág-
marksstarfstima.
a) I 1.—2. bekk, I 7 mánuði,
b) I 3.-4. bekk, i 7 1/2 mánuð,
c) i 5.-6. bekk, i 7 3/4 mánuði, '
d) i 7 bekk i 8 mánuði,
e) i 8-9 bekk i 8 1/2 mánuð”.
Hér mun vera miðað við sér-
stöðu dreifbýlisins fyrst og
fremst, og er nokkuð komið til
móts við óskir og þarfir þeirra
sem þar búa, einkum bænda og
búaliðs, en gallinn er, aö skrefið
er þarna aðeins stigið til hálfs- og
naumlega þó. Samkvæmt þessu
myndu aðilar eiga framvegis
undir högg að sækja til nefnda og
ráða, sem vel gæti skort viösýni,
eða velvilja til að veita undan-
þágur. Þetta er ekki aðdróttun til
eins eða annars, sem nú skipar
trúnaðarstöður. Engin ástæða er
til að efast um einlægni þeirra,
sem eiga tillögurnar. En timarnir
breytast og mennirnir með.
Grunnskólafrumvarpið er þannig
úr garði gert, að ætlunin mun ekki
vera sú að tjalda með þvi til einn-
ar nætur. — Rýmkunarákvæðin
frá grunnskólanefnd eru allrar
virðingar verð, þó þau nái of
skammt að mati mjög margra,
sem þau snerta. Auk þess geta
þau i framtið orðið aðeins
„snuð”, — og það er um-
hugsunarefni, — ef ekki verður
betur um hnútana búið. — Tillög-
urnar þarf að lögfesta, „þar sem
sérstaklega stendur á”. Þing-
menn landsbyggðarinnar eiga að
hafa það i hendi sér ef þeir standa
saman. Það er óviðunandi fyrir
dreifbýlið, ef unglingum þaðan
verður gert að sitja á skólabekk 9
mánuði ár hvert samfara þvi að
skólaskyldan er lengd um eitt ár.
Á bls. 15-16, 54. gr. segir:
„Eigi má nemandi á starfstima
skólans stunda vinnu utan skól-
ans, er aö dómi skólastjóra og
skólalæknis veldur þvi að hann
getur ekki rækt nám sitt sem
skyldi eða notið nauösynlegrar
hvildar. Skal skólastjóri i þeim
tilvikum tilkynna þaö forráða-
manni nemandans og hlutaðeig-
andi vinnuveitanda en verði ekki
bót á ráðin, skal visa málinu til
barnaverndarnefndar”.
Samhljóða grein er i eldra
frumvarpinu, bls. 17-18, 89. gr.
Eru höfundar þvi sammála um að
þarna þurfi að setja varnagla.
Auðvitaö hljóta allir að vera á
einu máli um að tryggja verði
ungmennum sem bezta aðstöðu
til náms. En hætt er við að æsku
tslands verði nú annað fremur aö
fótakefli en likamleg ofþjökun.
Ungmenni þurfa að fullnægja at-
hafnaþrá sinni, og mörg þeirra
skortir einmitt verkefni sem gefið
gætu krafta i köggla og heilsubót.
Grunnskólanefnd og mennta-
málaráðuneyti bárust nokkrar
umsagnir um hiö eldra frumvarp
viðs vegar að af landinu. Var
gerður útdráttur úr þeim og er
hann birtur með þvi sem fylgi-
skjal I. bls. 91-103. Þetta er góðra
gjalda vert, og segir það nokkra
sögu.
Umsagnirnar eru 39 talsins.
Þar kennir margra grasa eins
og vænta mátti, þvi þeir, sem
svörin eiga, eru úr ýmsum starfs-
hópum og samtökum viðs vegar
af landinu. En eitt sker þarna
einkum úr og er athyglisvert:
Allar umsagnirnar úr dreifbýi-
inu beinast eindregiö gcgn leng-
ingu skólaskyldunnar. Væntan-
lega hafa virðulegir alþingis-
menn komið auga á þetta, eða
gera það að minnsta kosti þegar
þeir fara að vega og meta grunn-
skólafrumvarpið, kosti þess og
galla. Menntamálanefnd Fjórð-
ungssambands Norðlendinga tek-
ur skörulega af skarið i umsögn
sinni. Þar segir m.a.: „Lenging
skólasky Idunnar i niu mánuöi
óframkvæmanleg I strjálbýli,
einkum Isveitum”. Hið sama má
segja um efnislega ályktun
Búnaöarþings, Kvenfélagasam-
bands Strandasýslu, ýmissa
sveitarstjórna o.fl. Grunnskóla-
nefnd hafði óskaö eftir tillögum
og ábendingum meðan hún sat á
rökstólum: Fullvist má telja að
tilslökun sú, er hún gerði varð-
andi skólaskylduna, „þar sem
sérstaklega stendur á”, hafi ein-
mitt verið gerð vegna þess hve
einróma bendingar henni bárust
þaðan.
Svar menntamálanefndar
Fjórðungssambands Norðlend-
inga, og önnur efnislega
samhljóða, munu vera i samræmi
við skoðanir meginþorra þeirra,
er i strjálbýli búa „einkum sveit-
um”.
Með væntanlegri gildistöku
hins nýja grunnskólafrumvarps
er kostnaðarauki rfkissjóðs á ári
áætlaður 229 millj. kr. og sveitar-
félaga 60 milljónir, samtals á ári
289 millj.
Nefndin segir meðal annars,
bls. 89:
„Aukið skólastarf, lenging
skólaskyldunnar um eitt ár og ár-
leg lenging hefur i för með sér
verulegan kostnaðarauka, einnig
störf fræöslustjóra og fræðslu-
skrifstofa, sálfræðiþjónusta,
sérstofnanir, sem gert er ráö fyr-
ir að komiö verði á fót fyrir þá
nemendur, sem ekki geta fylgt
öðrum i námi og sem stofnanir
eru ekki þegar til fyrir, aukið
framlag til félagsstarfs skólanna,
stórefling bókasafns o.m.fl.”
Þetta gefur hugmynd um, hve
viðfemt þetta frumvarp er eins og
drepið var á áður, og næstum
ógerlegt að áætla það, sem i
kjölfarið kemur. Væntanlega
kemur svo kálfurinn með seinni
skipunum. Enginn veit hve dýru
verði hann verður keyptur, þegar
þar að kemur.
„Gildi eðlilegra fjölskyldu-
banda verður ekki ofmetið”,
segja höfundar grunnskólafrum-
varpsins. Hugsandi mönnum er
það mikið áhyggjuefni, hversu
þau hafa rofnað siöustu áratug-
ina. Fyrst og fremst hefur þetta
gerzt I fjölmenninu, þar sem
hringiðan er mest. Breyting á
þessu hefur verið bæði minni og
hægari i fámenninu, enda gjörólik
aðstaða. Sameiginleg áhugamál
foreldra og barna eru þarfleiriog
kemur það að nokkru leyti af
sjálfu sér, vegna þess að börnin
öðlast vit og þroska að verulegu
leyti, innan verkahrings föður og
móður. Þau njóta tengsla við at-
vinnulifið, misjafnlega náinna að
visu.
I áratugi hefur mörgum
foreldrum og forráðamönnum
barna og unglinga i þéttbýlinu
verið mjög umhugað um að koma
þeim i .sumardvöl i sveit.
Þessi vistferli hafa yfirleitt gef-
izt vel og verið vinsæl af flestum
þeim, sem að þeim hafa staðið.
Nú er þetta úr sögunni svo að
segja. Bóndinn getur ekki fengið
barn eða ungling úr bænum sér til
hjálpar þá tima sem þörf hans er
mest fyrir það — i mai og septem-
ber.
Það er loku fyrir þetta skotið
með lengingu skólaskyldunnar
m.a. og kemur þó að visu margt
fleira til.
Flest börnin voru fús til að fara
i sveitina til sumardvalar meðan
svo var. Og þau undu þar hag sin-
um vel yfirleitt. Vorið i sveitinni
heillaði. Hreiður fundu börnin
kannski i haganum og það var
eftirvænting meðan beðið var eft-
ir því, að ungar kæmu úr eggjum.
Smátt og smátt lærðist að þekkja
ýmsar tegundir fugla, ef til vill
einnig blóm og jurtir. Og þau
höfðu ánægju af að umgangast
dýrin og urðu vinir þeirra, réttu
hjálparhendur i fjósi og fjárhús-
um. Einnig áttu þau mörg sporin
út um hagann við gæzlu lam-
banna og ánna. Og svo er lfka
gaman að koma á hestbak. Þann-
ig kynntust þau störfum sem þau
höfðu ekki áður þekkt, og urðu
virkir þátttakendur i þeim,
heilsusamlegri og hollri vinnu.
Enn er þetta til staðar i sveitum
landsins, viðast hvar að minnsta
kosti.að viðbættum göngunum og
réttunum. Margur unglingurinn
fór og fer sárnauðugur úr sveit-
inni áður en þær eru um garð
gengnar. Það er uppfylling óska
þeirra, ef þeir fá að njóta þess er
þar gerist, eftirsóknarvert að
vera þátttakendur i smölun,
rekstr: i rétt, sundurdrætti fjár-
ins, heimflutningi þess — og fá að
skoða safniö.
Gagnlegt ætti þetta að vera
unglingum, ekki siður en nokk-
urra vikna námsdvöl i vor- og
haustskóla. Annað verður lika að
segja i þessu sambandi, sumir
trúa þvi liklega ekki, að það er
sannleikur samt sem áður:
Margur bóndinn má ekki við þvi
að missa þessar hjálparhendur
þegar mest á riður, þegar engar
aörar fást, hvað sem i boði er.
Mikilvæg kynning hefur átt sér
stað meðal sumardvalarbarn-
anna i sveitinni og heimilanna,
er þau hafa gist. Sum þeirra
hafa jafnvel eftir á litið á hús-
bændurna sem fósturforeldra og
börnin á heimilunum sem syst-
kin.
Það hefur veriö staðhæft, og oft
endurtekið, að ungmenni
dreifbýlisins séu eftirbátar jafn-
aldra sinna annarra, vegna þess
að þau hafi notið færri kennslu-
vikna á ári en hin, réttindi þeirra
séu ekki hin sömu. Þessi staðhæf-
ing hefur ekki verið studd með
rökum. Alveg eins mætti fullyrða
að þetta sé fjarstæöa, eða að
minnsta kosti mjög orðum aukið.
Könnun hefur ekki verið gerð á
þessu. Það væri æskilegt og ætti
að vera auðvelt. — Þjóðin hefur
vilyrði fyrir þvl, að tvö skóla-
frumvörp veröi aö lögum innan
skamms. Margir hugsa gott til ,
enda umbætur æskilegar á sviði
skólamála sem öðrum.
Fjárhagshliðin hefur lítið verið
rædd, svo lítið að furðu gegnir,
þótt þjóðinni þyki sem flest hafi
leikið i lyndi um skeið, þarf ekki
að draga i efa, að hún megnar
ekki að kaupa þessar fyrirhuguðu
umbætur hvaða verði sem er,
Frh. á bls. 15