Tíminn - 19.06.1974, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 19. júni 1974
TÍMINN
9
s
•V.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523.
Blaðaprenth.f.
A

Blekkingar Mbl.
um sjóðina
Það sem af er kosningabaráttunni, hefur megin-
áróður Sjálfstæðisflokksins verið fólginn i þvi að
reyna að fela sem vandlegast hver stefna hans
verði i efnahagsmálum eftir kosningarnar. Þetta
hefur þó ekki tekizt. Til þess er reynslan af
stjórnarháttum hans á siðasta kjörtimabili nógu
eftirminnileg, þótt talsmenn Sjálfstæðisflokksins
forðist það eins og eldinn að minnast á stjórnar-
hætti flokksins á þeim, tima. Menn muna samt vel
eftir öllum verðhækkununum, verkföllunum, at-
vinnuleysinu, kjaraskerðingunum og land-
flóttanum, sem einkenndi þetta siðasta stjórnar-
timbil Sjálfstæðisflokksins.
Helsta viðleitni Sjálfstæðisflokksins til að draga
athygli frá efnahagsstefnu sinni, hefur verið fólgin
i þvi að mála efnahagsástandið sem dekkstum
litum. Þannig hefur Mbl. keppzt við það undan-
farna daga að lýsa þvi, að gjaldeyrissjóðir þjóðar-
innar og fjárfestingarsjóðir séu tæmdir. Þessar
niðurstöður hefur blaðið fengið með þvi að segja
ekki nema hálfan sannleikann. Þannig sleppir það
t.d. að geta þess i sambandi við gjaldeyrismálin,
að birgðir af útflutningsvörum eru nú um 3200
millj. kr, meiri i landinu en á sama tima i fyrra, og
sé það tekið með i reikninginn, er gjaldeyrisstaðan
út á við betri nú en á sama tima i fyrra. Þá sleppir
Mbl. að geta þess i sambandi við fjárskort fjár-
festingarsjóðanna, að mikið fé hefur safnazt i lif-
eyrissjóðina að undanförnu og bundið sparifé i
Seðlabankanum hefur mjög aukizt, og þarf hér
ekki annað en hæfilega millifærslu til að tryggja
eðlileg útlán fjárfestingarsjóðanna. Sjálfstæðis-
flokkurinn notaði stöðuvald sitt á nýloknu þingi til
þess að koma i veg fyrir að rikisstjórnin gæti
framkvæmt þetta millifærslustarf, og ber hann
þannig höfuðábyrgð á timabundnum erfiðleikum
fjárfestingarsjóðanna. En það verður tiltölulega
auðvelt starf eftir kosningar að leysa þetta tima-
bundna vandamál fjárfestingarsjóðanna, ef sam-
komulag næst um starfhæfa rikisstjórn. Til þess
þarf ekki neina kjaraskerðingu, eins og Mbl. er að
gefa i skyn, heldur fyrst og fremst jöfnun milli
sjóða. Skrif Mbl. um timabundna erfiðleika fjár-
festingarsjóðanna sýna vel, hvernig blaðið gripur
hvert hálmstrá til að reyna að draga athygli frá
stjórnarháttum Sjálfstaeðisflokksins á siðasta
kjörtimabili. En sá feluleikur mun ekki heppnast.
Menn gleyma ekki svo fljótt atvinnuleysinu og
landflóttanum, sem þá hlauzt af stjórnarstefnu
Sjálf stæðisflokksins.
Örugg forusta
í kosningunum 30. júni verður ekki siður kosið
um menn en málefni. Eigi að framfylgja raun-
hæfri og ábyrgri stjórnarstefnu, þarf trausta
forustu. ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
hefur ótvirætt sannað, að hann er nú traustasti
forustumaður þjóðarinnar. Hann sýndi það i land-
helgismálinu, og hann sýndi það á nýloknu þingi,
að hann er vænlegastur til að hafa forustu um
farsæla lausn efnahagsmála. Þess vegna á þjóðin
að tryggja forustu ólafs Jóhannessonar áfram
með þvi að fylkja sér um Framsóknarflokkinn.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Bresjneff undirbýr
heimsókn Nixons
Nixon fór sigurför til Austurlanda nær
FAIR forsetar Bandarikj-
anna hafa haft blöðin meira á
móti sér en Franklin D.
Roosevelt forseti. Einkum
voru forustugreinar blaðanna
andsnúnar honum. En Roose-
velt kunni samt að nota blöðin
sér til framdráttar. Hann var
athafnasamur forseti, einkum
þó á fyrsta kjörtimabili sinu.
Blöðin voru þvi stöðugt með
forsiðufréttir af einhverjum
nýjum og óvæntum stjórnar-
athöfnum hans. Roosevelt
komst þannig að orði um þessi
viðskipti sin og blaðanna: Ef
verk min eru forsiðufréttir hjá
blöðunum, gildir mig einu
hvað þau segja um mig á inn-
siðunum.
James Reston benti nýlega
á, að sennilega hafi Nixon haft
þetta I huga, þegar hann
ákvað ferðalag sitt til Austur-
landa nær, þ.e. Egyptalands,
Saudi-Arabiu, Sýrlands, ísra-
els og Jórdaniu. Bandarisku
blöðin, sem hafa haldið uppi
mikilli styrjöld gegn Nixon
vegna Watergatemálsins,
hafa orðið að sætta sig við það
að birta myndarlegar fréttir
af þessu ferðalagi hans. Þau
hafa einnig orðið að sætta sig
við það, að þetta ferðalag
Nixons hefur heppnazt svo vel,
að það hefur skyggt á Water-
gatemálið siðustu dagana. Þvi
er ekki að neita, að þetta
feröalag Nixons hefur orðið
mikil sigurför. Fyrir fáum ár-
um hefðu fáir þorað að spá
þvi, að forseti Bandarikjanna
ætti eftir að heimsækja
Arabalöndin og tsrael sam-
timis, og hljóta jafngóðar við-
tökur á báðum stöðunum.
Þetta er ljóst dæmi þess, hve
stjórn Bandarikjanna hefur
tekizt að vinna sér traust
beggja aðila i þvi sáttastarfi,
sem hún hefur unnið á þessum
vettvangi að undanförnu.
Margir þakka þetta fyrst og
fremst Kissinger, en það er
ekki nema að hálfu leyti rétt.
Kissinger hefði engu getað
áorkað, ef hann hefði ekki haft
forsetann á bak við sig og get-
að stuðzt við fyrirmæli hans.
Þetta er þvi i rauninni ekki
minna verk Nixons en
Kissingers. Vafasamt er,
hvort nokkur maður annar i
forsetastóli Bandarikjanna
hefði treyst sér til að ganga
eins langt til móts við sjónar-
mið Araba og Nixon hefur
gert. Sennilega hefði enginn
demokrati gert það, þvi að
Gyðingar hafa mikil áhrif inn-
an flokks demokrata. Nixon
hefur hér ótvirætt sýnt póli-
tiskan kjark, sem hefur borið
árangur. Þetta verður að
viðurkennast, hvað sem
Watergatemálinu liður.
Nixon sýndi sama kjark, þeg-
ar hann ákvað heimsóknir sin-
ar til Peking og Moskvu. Hann
braut þá gegn þeirri stefnu,
sem Bandarikin höfðu fylgt
frá lokum heimsstyrjaldar-
innar og Nixon hafði ekki sizt
predikað. Þetta er pólitiskt
áhættuverk, en það heppnaðist
og tryggði Nixon glæsilegan
sigur i forsetakosningunum
1972.
NIXON hefur óumdeilan-
lega farið sigurför til Austur-
landa nær. Hann átti það lika
skilið. Eftir þetta ferðalag er
ástandið þar ótvirætt friðvæn-
legra en áður, þótt enn sé
margur mikill vandi þar
óleystur. En þegar á allt þetta
er litið, er það ef til vill mesta
afrek Nixons, að honum hefur
tekizt að bæta sambúðina við
Bresjneff og Nixon
Arabarikin, án þess að gera
Rússa um of afbrýðisama, en
þeir hafa unnið kappsamlega
að þvi siðustu árin að auka
áhrif sin meðal Araba. Þetta
hefur Nixon tekizt með þvi að
hafa nána samvinnu við
Sovétstjórnina á bak við tjöld-
in, og meira að segja með þvi
aö leita liðveizlu hennar, þeg-
ar mest á reið, t.d. i viðræðun-
um við Sýrlendinga. Nixon
hefur þvi ekki haft þann blæ á
þessu, að hann væri neitt að
bola Rússum burtu, heldur
væri hér um sameiginlegt
vandamál risaveldanna að
ræða, sem þau yrðu að leysa i
sameiningu. Til að árétta, að
hann sé ekki að sniðganga
Rússa, ákvað hann, áður en
hann fór til Austurlanda nær,
að heimsækja Sovétrikin siðar
i þessum mánuði og endur-
gjalda þannig heimsókn
Bresjneffs til Bandarikjanna i
fyrra. Siðustu sólarmerki
benda til þess, að Bresjneff
muni taka Nixon vel og veru-
legur árangur muni nást á
fundi þeirra. Til þess bendir
ræða, sem Bresjneff hélt
slöast liðinn föstudag i tilefni
af kosningum i Sovétrikjun-
um, sem fram fóru um helg-
ina. 1 ræðu sinni fagnaði
Bresjneff væntanlegri heim-
sókn Nixons og taldi hana lik-
lega til að stuðla að bættri
sambúö Sovétrikjanna og
Bandarikjanna, en bætt sam-
búð þeirra væri eitt af skilyrð-
um þess, að friður gæti rikt i
heiminum. Þá gaf Bresjneff til
kynna, að þeir Nixon kynnu að
undirrita samning um að
banna tilraunir með kjarn-
orkusprengingar neðanjarðar,
en áður hefur verið gerður
samningur um að banna þær i
andrúmsloftinu, og hafa flest-
ar þjóðir gerzt aðilar að þeim
samningi.
FLEST bendir nú til þess, að
þegar Nixon lætur af störfum,
verði utanrikisstefna Banda-
rikjanna orðin með allt öðru
sniði, heldur en hún var, þegar
hann kom til valda. Hún var
að þvi leyti heimsvaldastefna,
að það var talin skylda Banda-
rikjanna að gæta alls staðar
friðar i heiminum, og einkum
bæri þeim þó að skerast i leik-
inn, ef þörf krefði til að hindra
útbreiðslu kommúnismans.
Vietnamstyrjöldin hefur leitt i
ljós, að þetta hlutverk er
Bandarikjunum ofvaxið, þrátt
fyrir mátt þeirra og auðlegð.
Nixon hefur skilið það á undan
flestum öðrum bandariskum
stjórnmálamönnum, að
Bandarikin mættu ekki ætla
sér of stórt hlutverk i þessum
efnum, heldur yrðu þau að
sniða sér stakk eftir vexti.
Meðal annars þess vegna væri
hyggilegt að leita samstarfs
við stórveldi kommúnismans.
Það hefur iétt þetta starf hans,
að áður óttuðust menn mjög
samheldni risavelda
kommúnismans, sem mvndu
stefna sameiginlega að heims-
yfirráðum kommúnista. Nú er
þvert á móti komið i ljós, að
hættulegasti ágreiningurinn
er einmitt á milli þeirra.
Að vissu leyti má segja, að
Nixon komi til valda, þegar
timamót eru að verða i sög-
unni. óbreytt stefna Banda-
rikjanna er ekki raunhæf leng-
ur, og sambúð Kommúnista-
rikjanna hefur farið á annan
veg en óttazt var. Sögulegt
hlutverk Nixons er fólkið i þvi,
að hann skilur hinar nýju að-
stæður og breytir stefnumið-
um og starfsháttum Banda-
rikjanna i samræmi við það.
Meginsjónarmið Bandarikj-
anna haldast óbreytt, en þeim
er meira sniðinn stakkur i
samræmi við getu þeirra og
breyttar aðstæður i heimin-
um. Vegna þess að Nixon skil-
ur þetta og breytir samkvæmt
þessu, verður hann siðar tal-
inn meðal merkari forseta
Bandarikjanna, þrátt fyrir
Watergatemálið.
Það hefur svo hjálpað
Nixon, að leiðtogar Sovétrikj-
anna hafa komizt að raun um.
að Sovétrikin hafa ætlað sér of
stórt hlutverk, þegar þau ætl-
uðu að stuðla að heimsyfirráð-
um kommúnismans. Þeir hafa
ekki aðeins lært það af reynsi-
unni i sambandi við Kina,
heldur einnig i sambandi við
Kúbu. Það er ekki alveg út i
loftið, þegar sagt er, að þrir
Castróar myndu setja Sovét-
rikin á hausinn. Svo dýr hefur
Castró orðið Sovétrikjunum.
Sovétrikin verða einnig að
sniða sér stakk eftir vexti, og
við þetta bætist svo ótti við
Kina. Þannig hefur hliðstæð
reynsla lagt vissan grundvöll
að auknum, gagnkvæmum
skilningi og bættri sambúð
milli risaveldanna tveggja.
Þvi geta verið framundan
heimssögulegar breytingar i
alþjóðamálum, sem þeir
Nixon og Kissinger hafa
skynjað á undan flestum. m.a.
vegna þess, að þeir eru meiri
raunsæismenn en hugsjóna-
menn. Þ.Þ.