Tíminn - 15.02.1975, Blaðsíða 11

Laugardagur 15. febrúar 1975
TÍMINN
n
Gunnlaugur Finnsson alþingismaður:
Ráðstefna um
öryggismál Evrópu
Dagana 31. janúar til 6. febrú-
ar s.l. var haldin ráðstefna i
Belgrað i Júgóslaviu. Fjallaði
hún einkum um öryggismál
Evrópu, efnahagsmál og sam-
vinnu á sviði visinda, tækni,
menntunar, menningar og
fleira.
Til ráðstefnu þessarar var
boðað af hálfu Alþjóðasam-
bands þingmanna (I.P.U.), og
er hún önnur i röðinni, sem fjall-
ar um þessi mál sérstaklega.
Hin fyrri var haldin I Helsinki
1973, og sáu Finnar um undir-
búning hennar og framkvæmd.
Sú ráðstefna þótti takast þann
veg, að ástæða þætti til aö efna
til annarrar slikrar ráðstefnu,
og var þeirri hugmynd einmitt
hrundið i framkvæmd nú.
Rétt til þátttöku eiga allar
Evrópuþjóðir, sem aðild eiga að
Alþjóðaþingmannasamband-
inu, og auk þess Bandarikin og
Kanada.
önnur aðildarriki I.P.U. áttu
þó rétt á að senda einn áheyrn-
arfulltrúa hvert. Þann rétt not-
færðu sér nokkur riki, einkum
frá Austur-Asiu og Austurlönd-
um nær, enda hljóta þau siðar-
nefndu að hafa sérstakan áhug á
þvi, sem gerast kann I Evrópu á
sviöi öryggis- og friðarmála.
Að dvergrikjunum undan-
skildum áttu allar þjóðir
Evrópu þarna sendinefndir,
nema Albania og Portúgal.
Grikkir gátu að sjálfsögöu
ekki verið aðilar að I.P.U. á
dögum herforingjastjórnarinn-
ar, en samkvæmt sérstöku boði
átti griska þingiö þarna áheyrn-
arfulltrúa og ávarpaði talsmað-
ur þeirra ráðstefnuna við setn-
ingu hennar.
Islenzku sendinefndina skip-
uðu þrir fulltrúar: Ellert B.
Schram, sem var formaður
sendinefndarinnar, undirritað-
ur og Ragnar Arnalds.
Hlutverk ráðstefnunnar var
fyrst og fremst að marka stefnu
I þeim málaflokkum, sem áður
eru nefndir. Niðurstöður henn-
ar eru út af fyrir sig ekki bind-
andi fyrir þjóðþing þeirra
landa, sem fulltrúa áttu á henni,
en til þess er ætlazt, að sú
stefna, sem mörkuð er af
fulltrúum þjóðþinga viökom-
andi landa, sé virt af ríðstefn-
unni I Genf (CSCE), sem setið
hefur undanfarin ár og fjallað
um sömu málaflokka. Þar eiga
yfirleitt sæti embættismenn, til-
nefndir af stjórnum viðkomandi
rikja.
Ráðstefnurnar i Helsinki og
Belgrað voru þvi hugsaðar sem
einskonar hliðartæki (við
CSCE) til að knýja á um
ákveðnari stefnumörkun, hrað-
ari vinnubrögð og komast að
ákveðinni niðurstöðu.
Ráðstefnan var sett i aðal-
fundarsal júgóslavneska þing-
hússins með hátíðlegri athöfn
föstudaginn 31. jan. s.l. kl. 10
f.h. Ráðstefnuna setti forseti
I.P.U., indverski þingmaöurinn
G.S. Dhillon, en forseti ráð-
stefnunnar var kosinn úr hópi
Júgóslavanna. Varaforsetar
voru hinsvegar jafnmargir
sendinefndunum.
Almennar umræður fóru fram
siöari hluta föstudags og á
laugardag 1. febrúar. Siöari
hluta laugardags ávarpaði Ell-
ert B. Schram ráðstefnuna af
íslands hálfu. Þessa daga tvo
bar nokkuö á baktjaldamakki
og fundahöldum ýmissa rikja-
hópa, þar sem tekizt var á um,
hverjir ættu að verða formenn,
varaformenn og talsmenn ein-
stakra nefnda ráðstefnunnar.
Var á þessum fundum raunar
lika fjallað um hugmyndir, sem
sendinefndir einstakra rikja
höfðu lagt fram, áður en ráð-
stefnan kom saman.
Sem dæmi má nefna, að
fulltrúar Norðurlandanna héldu
fundi með sér sérstaklega, enn
fremur riki, sem aðild eiga að
Evrópuráðinu, og Austur-
Evrópurikin munu og hafa þing-
aö sérstaklega. Niðurstaðan
varð sú, að Sviar fengu formann
1. nefndar, þeirrar sem fjallaði
um öryggismál, Ungverjar
fengu formann 2. nefndar, sem
fjallaöi um efnahagsmál, en
Bretar 3. nefndar, sem fjallaöi
um samvinnu á sviði visinda og
tækni, menntunar, menningar,
gagnkvæmra upplýsinga og
mannlegra samskipta.
Nefndir þessar tóku svo til
starfa á mánudag 3. febr., en
undirnefndir unnu 4. febr. Hinn
5. febr. var svo gengið frá
nefndarálitum, sem lögð voru
fyrir lokafund ráðstefnunnar
6. febr.
Ekki verður sagt, að brotið
hafi verið i blað varðandi álykt-
anir ráðstefnunnar og ýmissa
grasa kennir þar, sem áður
hefur heyrzt af svipuðum vett-
vangi.
Sumt kann okkur Islendingum
að þykja sjálfsagðir hlutir. Þó
þurfum við ekki að fara langt út
fyrir landsteinana til að finna
óleyst vandamál svo sem varð-
andi aðstöðu þjóðarbrota til
jafnrar menntunar og efna-
hagslegrar þróunar, miðað viö
aðra þjóðfélagsþegna.
Ekki verður i þessari stuttu
frásögn gerð grein fyrir álykt-
Gunnlaugur Finnsson.
unum ráðstefnunnar i heild. Að-
eins drepið á örfá atriði.
1 nefndarálitinu um öryggis-
mál er minnt á nokkrar grund-
vallarreglur S.Þ. sem staðfest-
ar voru á fundum utanrikisráð-
herra i Helsinki 7. júli 1973, s.s.
virðingu fyrir stjórnarformi
hvers lands, að þjóöir virði
landamæri hverrar annarrar og
forðist að beita valdi, jafni
deilumál sin á friðsamlegan
hátt, hlutist ekki til um innan-
rikismál annarra þjóða, virði
mannhelgi og grundvallarþætti
almenns frelsis, s.s. hugsana-
frélsi og trúfrelsi, jafnrétti ein-
staklinga og sjálfsákvörðunar-
rétt hverrar þjóðar, auki al-
mennt samvinnu meðal þjóða
og að þær fullnægi skuldbind-
ingum sinum samkvæmt
alþjóðalögum.
Fagnað er afvopnunarviðræð-
unum og talið, aö allar slikar til-
raunir styrki friö og auki öryggi
i Evrópu.
Óskað er eftir, að þing og
stjórnir aðildarrikjanna minnki
vopnabúnað sinn og herafla.
Þá voru aðildarrikin hvött til
þess aö athuga gaumgæfilega
hugmyndina um kjarnorku-
vopnafritt belti i Evrópu.
í 2. nefnd var fjallaö um efna-
hagsmál. t áliti nefndarinnar er
vakin athygli á þvi, að svipuð
efnahagsþróun þjóöanna og
samvinna á sviöi efnahags-
mála, þrátt fyrir mismunandi
þjóðfélagsform, er mikilvægur
þáttur i þvi að tryggja frið og
öryggi i heiminum. Hvatt er til
samvinnu á sviði iðnaðar, verzl-
unar og tæknikunnáttu. Lýst
yfir óskoruðum rétti þjóða yfir
náttúruauðlindum sinum og
sjálfsákvörðunarrétti varðandi
nýtingu þeirra, hvatt til rann-
sóknar og leitar viðkomandi
nýtingu mengunarlausra orku-
gjafa. Arstiðabundnu verka-
fólki, sem fylgzt milli landa eða
svæða verði tryggöur sami að-
búnaður og heimamönnum, o.fl.
o.fl.
1 3. nefndinni var svo fjallað
um samvinnu rikjanna á sviði
tækni, visinda, menntunar,
menningar, aukinna gagn-
kvæmra upplýsinga og persónu-
legra tengsla.
Nefndarálit þetta var á ýms-
an hátt itarlegt og spannaöi fjöl-
mörg svið mannlegra sam-
skipta, en raunar skarast öll
nefndarálitin meira eöa minna
varðandi einstaka þætti.
Hér var m.a. talað um aö auð-
velda persónuleg samskipti ein-
staklinga, sem bundnir eru fjöl-
skylduböndum, stuðla aö þvi að
fjölskyldur, þar sem fjölskyldu-
tengsl hafa verið rofin, geti
sameinazt aftur, að auðvelda
fólki af mismunandi þjóðerni að
stofna til hjúskapar og að mak-
ar og börn geti ráðið aðsetri
sinu.
Auknar verði frjálsar ferðir
landa á milli og gagnkvæm
skipulagning ferðamála.
Þá er rætt um nauðsun vax-
andi samvinnu á sviöi menntun-
ar og visinda með samningum
milli mennta- og visindastofn-
ana, beinum tengslum milli
kennara og visindamanna og á
milli fræðslustofnana, sjálf-
stæðra sem rikisrekinna.
Námsmönnum verði tryggður
frjálsari aðgengur að mennta-
og visindastofnunum annarra
landa, sem og sérhæfðum
starfsmönnum viðkomandi
stofnana.
Skipt verði á tækni og sér-
fræöilegum upplýsingum til að
örva efnahagslega framvindu
Evrópurikja, sem og þróunar-
landanna.
Greitt verði fyrir frjálsum
menningarstraumum landa á
milli og fólki auðveldað að taka
þátt I viðburðum á menningar-
sviðinu.
Aukin verði gagnkvæm kynn-
ing á kvikmyndum, leikhús-
verkum, tónverkum og alþjóð-
legri list.
Þá er talað um aukin tengsl
milli fréttastofnana, dagblaða,
timarita, útvarps og sjónvarps,
sem og aukna samvinnu blaöa-
og fréttamanna hjá fjölmiðlum
og lögð áherzla á að þeir séu
virkir talsmenn friðar og
vináttu þjóða á meðal.
Að lokum er visað til menn-
réttindayfirlýsingar S.Þ., minnt
á alþjóðlegt kvennaár, og þess
vænzt, að það auki samskipti
kvenna af mismunandi þjóðerni
og tryggi þeim lögbundna jafn-
réttisaðstöðu.
Eins og að framan segir, er
aðeins drepiö á nokkur efnis-
atriði úr niðurstöðum ráðstefn-
unnar.
Nokkrar þjóðir, þ.á.m.
Finnar, höfðu lagt fyrir ráð-
stefnuna ákveönar tillögur um
áframhaldandi virkni I.P.U. á
þessum vettvangi og lagt
áherzlu á að ráðstefnan tæki af-
stöðu til þess, hvort halda beri
fleiri slikar ráðstefnur með
hæfilegu millibili, s.s. á tveggja
ára fresti.
Endanleg afstaða var þó ekki
tekin á staðstefnunni, en þvi
aftur á móti visað heim til viö-
komandi rikja, þannig að þau
skiptist á upplýsingum og skoð-
unum varðandi áframhaldandi
virkni á sviði evrópskra
öryggismála. Jafnframt var
málinu visað til stjórnar I.P.U.
og gert ráð fyrir þvi, aö eftir
hæfilegan tima verði sett á
laggirnar nefnd, er athugi þessi
mál nánar og framvindu þeirra.
Ekki verður annaö sagt en að
Júgóslavarnir hafi verið góðir
heim að sækja. Ráðstefnan virt-
ist mér vera vel skipulögð og
undirbúin og þjónusta þeirra við
gestina með ágætum. Fólk
virtist þarna frjálslegt I fram
komu og háttum, vöruval nokk-
uð gott, og má þar sjá i bland
ýmsar vestrænan vörur. Þeir
hafa lika átt við sinn verðbólgu-
vanda aö etja. Þó hlýtur i-
lenzkum sveitamanni að koma
það nokkuð spánskt fyrir sjónir
að hafa sifellt á götum úti innan
sjónmáls allmyndarlega sveit
vopnaðra löggæzlumanna.
m
Va-S*
CENCI55KRANINC
Nr. 29 - 14. íebrúar 197 5,
Skráti fra Kining Kl. 1 3. 00 Kaup Sala
14/2 1975 1 Bandaríkjadollar 149, 20 149, 60 *
- - 1 Ste rlingspund 356, 60 357,80 #
- - 1 Kanadadol lar 148. 8 5 149, 35 *
- - 100 Danskar krcnur 2691,30 2700, 30 ' *
- - 100 Norskar krónur 2987,20 2997,20 *
- - 100 Sænskar krónur 3751, 25 3763, 85 *
- - 100 Finnsk mörk 4284, 65 4299.05 +
- - 100 Franskir frankar 3481,7 5 3493,45 #
- - 100 Belft. frankar 428, 35 429, 75
- - 100 Svissn. frankar 6055, 60 607 5, 90 #
- - 100 G ylUni 6179, 80 6200, 50 *
- - 100 V. -Þýzk mörk 6424, 05 6445, 55 *
- - 100 Lfrur 23, 40 23, 47 #
- - 100 Austurr. Sch. 904, 50 907,50 *
- - 100 Escudos 615, 30 617,40 *
- 100 Peactar 265, 60 266, 50 *
- - 100 Yen 50, 93 51, 11 *
- 100 Rcikningskrónu r - Vöruskiptal önd 99, 86 100, 14
* 1 Reiknirigsdollar- 149.20 Vöruskiptalönd Brcyting frá sítSustu skráningu. 149, 60 *
Bingó til styrktar starfseminni í Lyngási
Kristjana Guömundsdóttir leiöbeinir nokkrum börnum i Lyngási.
(Timamynd Róbe
FB-Reykjavik. Foreldrasam-
tökin i Lyngási ætla að halda
bingó á þriðjudagskvöldið kl. hálf
niu að Hótel Sögu. Bingóið er til
ágóða fyrir Lyngásheimilið.
Spilaðar verða 12 umferðir og eru
vinningarnir m.a. fjórar utan-
landsferðir og Rowenta-heimilis-
tæki. Allur ágóði fer til kaupa á
nauðsynlegum tækjum og hlut-
um, sem vantar á heimilið, svo
sem leiktæki og margt fleira.
I Lyngási eru rekið bæði dag-
heimiliog skóli.Þar eru 40 börn á
aldrinum frá tveggja ára til 13
ára, en auk þess eru fjórir
einstaklingar eldri en 16 ára, sem
eru i Lyngási. Börnin fá þar bæði
bóklega og verklega kennslu, og
auk þess alls konar leikþjálfun og
alhliða þjálfun.