Atuagagdliutit - 21.02.1995, Blaðsíða 13

Nr. 15 • 1995
13
a^a^c/é/'u. É/C
GRØNLANDSPOSTEN
Inatsiserput paarilluarlugu
Nunarsuatsinni inatsisit »pitsaanersaat«, inatsisilerituutut ilinniartut
pingasut Kalaallit Nunaata eqqartuussiveqarnera pillugu taamatut oqarput
All. Karen Brygmann
ÅRHUS - Inuusuutut nali-
nginnaasumik akerliussutsi-
mik takutitsisarput: Ingerlat-
sisunut akerliuneq, nutarte-
rinissamik piumasaqarneq,
oqassaarutaasinnaasunik i-
sumassarsiorneq. Kisiannili
inuusuttut kalaallit, inatsisi-
lerituutut ilinniartut pingasut
Kalaallit Nunaanni eqqar-
tuussiveqarneq pillugu oqa-
loqatiginerini akerliunermit
allaanerulluinnartut saq-
qummiussuunneqarput. Per-
nille Bolø, Morten Christof-
fersen aamma Naja Joelsen
ingerlatseriaatsimut taper-
sersuipput. Kalaallit Nunaa-
ta pinerluttulerinermut inat-
sisaata ullumi atuuttup pi-
giinnarneqarnissaa sapinngi-
sartik tamaat sorsuutigissal-
lugu piareersimapput.
- Pinerluttulerinermut i-
natsit ajoquteqanngilaq.
Taannaana malillugu inger-
latsiniarneq kisimi ajornar-
torsiutaasoq, Pernille Bolø
oqarpoq. Ilinniaqatimisulli
qanittukkut kalaallit eqqar-
tuussiveqarneraot pillugu ul-
luni marlunni Århusimi isu-
masioqatigiinnermi oqallin-
nerup kingunerisaanik eq-
qarsaaterpassuaqarpoq. Tas-
sanimi Kalaallit Nunaanni
pinerluuteqarsimasunik qal-
lunaat paarnaarussiviinut i-
nissiisarneq ilaatigut sak-
kortuumik saqqummiussui-
soqarpoq - tupaallaatissaan-
ngilarlu inuusuttut pingasut
taakku imatut oqarmata:
- Herstedvesterimi paar-
naarussat inunnit soqutigi-
neqarluarput. Kisiannili so-
qutiginninnerat Kalaallit
Nunaanni pinerluttuleriner-
mut inatsisip eqqartuussi-
veqarnerullu eqqartorneqar-
nerani pineqartut ilaminin-
nguariinnarpaat, Pernille
Bolø oqarpoq. Morten Chri-
stoffersen-ilu ilassusiilluni
oqarpoq:
- Eqqartuussisut Hersted-
vesterimut aallartitsisarner-
minni ajornartorsiungaatsi-
artarnerat qularinngilluin-
narpara. Tamannami arlaan-
naataluunniit kissaatigisan-
ngilaa aammalu Danmarki-
mut inissinneqartut misigin-
neqatigineqartaqaat.
Taamaakkaluartorli pinga-
suullutik Kalaallit Nunaanni
matoqqasumik inissiisarfe-
qalernissaa kissaatiginngi-
laa.
- Aammattaarmi innarluu-
tillit ilinniartullu Danmarki-
liartittarpagut, atortussanik
tamakkiisunik soqanngin-
natta, Morten Christoffersen
oqarpoq.
- Kalaallit Nunaanni pit-
saasumik ilisimatusarfeqa-
lernissarput matoqqasumik
inissiisarfiliornissamiit pisa-
riaqartinneruarput, Pernille
Bolø isumaqarpoq.
Nunarsuarmi inatsisit
pitsaanersaat
Morten Christoffersen-ip i-
sertuutinngilluinnarpaa ka-
laallit eqqartuussiveqarnerat
pillugu oqallittoqaleraangat
Herstedvesterimut inissinne-
qartartut imaluunniit tiguin-
nakkanik illersuisoqalertar-
neq pisariaqanngikkaluamik
uniffigineqartarmata nuan-
narinngilluinnarini.
- Nunat allat Kalaallit Nu-
naanni inatsisinit atorneqar-
tunit pitsaanerusunik inatsi-
seqarlutik oqarsinnaanngil-
lat, ilani allanngorianngit-
sulluunniit taamatut erseqqi-
ssaavoq. Naja Joelsen oqar-
poq:
- Pinerluuteqarsimasut i-
nuiaqatigiinnut utertinniar-
neqarnissaat eqqartuussive-
qarnitsinni isumaavoq, ta-
mannalu allanngutsaalinias-
savarput. Taamaamallu ma-
toqqasumik inissiisarfeqa-
lernissarput angorusunngil-
arput. Pinerluuteqarsimasu-
nik taassumalu inunnik isu-
maginninnera pitsanngor-
sassavagut. Ajornartorsiutit
ilungersunarnerit sorsuutigi-
satta isornartorsiorneqaatigi-
sartakkattalu amerlanersaat
eqqartuussiviup pinerluute-
qarsimasunillu isumaginnit-
toqarfiup naammattunik a-
ningaasassaqartinneqartan-
nginnerannik peqquteqarput.
Oqaloqatigisavut pinga-
suullutik Københavnimi i-
natsisilerituutut ilinniartut
kalaallit allat ilagalugit isu-
masioqatigiinnermi eqqar-
torneqartut pillugit oqalli-
seqartussanik ataatsimiitita-
liorput. Inuusuttut sulinissa-
minnut piumassuseqarluar-
nerat ajoquteqanngivippoq.
Ilami allaat suli ataatsimiiti-
taliortoqanngitsoq assaat u-
niffeerutereerput. Kiisamilu
aallartikkamik ataatsimiiti-
taliami siulittaasoq, højeste-
retsdommer Per Walsøe im-
mikkut ilisimasallit sulia-
minnut iluaqutigisinnaa-
saannik oqallitsitsingaatsiar-
nissamik ujartuiniartoq si-
oqquppaat. Ukiarmi Nuum-
mi GU-mi eqqartuussivik
pillugu sammisaqartitsiner-
mi, sapaatip akunneranik si-
visussusilimmi aqutsisuup-
put.
Uissuumminartut
- Suliarput assut nuanner-
poq, aammalu Kalaallit nu-
naanni atuarfinni allani taa-
maasioqqissaagut, pinga-
suullutik oqarput.
Ilinniartut sammisaqartin-
neqarnertik soqutigilluarta-
qaat. Piffissap sivikitsun-
nguup ingerlanerinnaani a-
jornartorsiutit itisuut paasi-
saqarfigereerpaat. Ilinniar-
tullu oqaallisigisatik anger-
laraangamik nereqatigiin-
nerminni ingerlateqqittale-
raluarpatigit ilinniarnertuun-
ngorniat pingasut naamma-
gisimaassagaluaqaat. Eqqar-
tuussivik pillugu ilisimasaat
annikittaqaat, inuillu annik-
kippallaanik tunngaveqarlu-
tik eqqartuussiveqarneq pil-
lugu isummerniartartut ilin-
niarnertuunngorniat paasi-
vaat.
- Inuit pinerluttut pillugit
uissuumminartunik tusagas-
siulitigut tusaraangamik,
soorlu kinguaassiutitigut
pinngitsaaliinernik, isum-
mersinnaasarput. Taamaam-
mallu ataqatigiisitsisinnaa-
nerit pingaartorujussuupput,
taamaalilluni pineqartut a-
taasiakkaat tunngavigalugit
isummernissaq pinngitsoor-
niarneqarsinnaalluni, Pernil-
le Bolø oqarpoq.
- Inuppassuit eqqartuusse-
riaaseq oqallisigineqartillu-
gu aallaqqaammut issoqqaa-
rissorujussuarnik isummer-
tarput. Erngerlutik pillaasar-
nerit sakkortusineqarnissaat
suaartaatigilertarpaat. Sak-
kortuumik pinerluutaasi-
masut pillugit atuagaqaraa-
ngamik inatsisit ajorpallaar-
nerartarpaat allanngortittari-
aqarnerartarlugillu. Pinerlu-
uteqartut ilaasa eqqartuun-
neqarnerini »akikippallaa-
mik« pillaasimasorinermi i-
nuppassuit pinerluttuleriner-
mut inatsit pisuutittarpaat,
tamannali paatsoorneruvoq.
Kalaallimmi Nunaanni eq-
qartuussisoq pineqaatissii-
nermini qilersorsimaneqar-
neq ajorpoq, taamaammallu
naleqqunnerusorisaq pine-
qaatissiissutaasarluni, Mor-
ten Christoffersen oqarpoq.
Qallunaat eqqartuusseria-
asia malillugu eqqartuussi-
salernissaq Kalaallit Nu-
naannut eqqunneqassagalu-
aruni ajussaqaaq.
- Inatsisinut Kalaallit Nu-
naannut allanngortinnagit
nuuginnakkanut assersuutis-
sanik ulikkaarpugut. Inatsi-
sillu taamaattut qaqutiguin-
naq iluaqutaasarput, Morten
Christoffersen oqarpoq na-
ngillunilu:
- Oqartoqarsinnaavoq i-
natsisilerituut qallunaat ka-
laallit eqqartuusseriaasiat i-
lusilersorsimagaat. Kisianili
ullumikkut eqqartuusseriaa-
seq taanna kålaalinngorsaaf-
figineqarluarsimavoq, allan-
ngortinnaveersaartariaqar-
parpullu.
Inatsisilerituutut ilinniartut pingasut, qulaani
takuneqarsinnaavoq Naja Joelsen, taassumalu assimi
saamerlermi ilinniaqatini marluk, Pernille Bolø aamma
Morten Christoffersen as-siliseqatigisimavai.
Tre jurastuderende i danske omgivelser, herover Naja
Joelsen, som til venstre ses med sine to kammerater Pernille
Bolø og Morten Christoffersen (Ass./foto: Jørgen True,
Sputnik Press).
Isumassarsiat
saqqummiullugit
Ilinniarnerluunngorniartut
neriupput inuiaqatigiit ka-
laallit eqqartuussiveqarner-
up siunissaa pillugu oqallin-
nermut imminermisulli ka-
jungertigalutik ilanngukku-
maartut. Isumassarsiat pitsa-
asut minnerunngitsumik Ka-
laallit Nunaanniit pissarsia-
risariaqartut pingasuullutik
isumaqarput.
- Pinerluuteqartup piner-
luffigisaatalu imminnut naa-
periaannaasarnerat pillugu
ajornartorsiutip qaangerniar-
nerani, pinerluttup illoqar-
fimmut pinerluffigisaminut
ornigussinnaanissaata iner-
teqqutigineqartalerneratigut
qaangerniarnissaa GU-mi i-
linniartut ilaata siunnersuu-
tigaa. Pinerluffigisaasut eq-
qarsaatigineqartarnissaa pil-
lugu isumasioqatigiinnermi
oqallinneq eqqarsaatigissa-
gaanni isumassarsiaq taanna
pitsaasutut nipeqarpoq, Per-
nille Bolø oqarpoq.
Eqqartuussiveqarneq kik-
kut tamarmik akisussaaffigi-
sariaqaraat inerniliinerminni
oqarput. Taamaammallu o-
qallinnermik aallartitsinis-
saq pingaartorujussuulluni.
Ilaatigut Danmarkimi ka-
laallit illuini oqallitsitsillutik
unnussiuaartitsisarnissartik
pilersaarutigaat, oqallitsitsi-
nerminnilu kalaallit eqqar-
tuussiviat pillugu ataatsimii-
titaliap ukiuni tulliuttuni
tunngavissaannik nassaarni-
artoqartassaaq.
- Allaanngivippoq ukiuni
arlalissuarni inuit avatangii-
siminni pisunut akuliunnis-
sartik akisussaaffeqalernis-
sartillu soqutigivallaarneq a-
jorsimagaat. Qangaanerusoq
inuit ajornartorsiortoqartil-
lugu, soorlu pinerluttoqarsi-
matillugu ikiuukkumatuner-
usarpoq. Massakkulli arla-
lissuit isumaqartarput sulias-
sat inuiaqatigiinni isumagin-
nittoqarfinnit assigiinngitsu-
nit akisussaaffigineqartut.
Taamatut isumaqarneq iluar-
siniartariaqartoq ilinniarner-
tuunngorniat isumaqarput.
Naja Joelsen-ili isumaqar-
poq allannguutissamik tak-
kuttoqalereersoq:
- Namminersornerulerne-
rup kingunerisaanik immi-
nut tatigineq annerrtusiartor-
simavoq, taamaalillunilu
nammineerluta nunatsinnut
sunniuteqariartorsdimalluni.
Isumaqarpungalu ilorraap
tungaanut ingerlalluta.
- Kalaallit Nunaanni inat-
sisilerituutut siunissarsi qa-
noq isikkoqassava - siunis-
sami illoqarfinni eqqartuus-
sisut inatsisilerinermik ilin-
niarsimalernissaat isertorlusi
takorloorneq ajorpisiuk?
- Naamik, unikaallalaari-
arit... Taamaaliussagutta ti-
guinnakkanik eqqartuussi-
soqartarneq pillugu isumar-
put uniortissavarput, taa-
maattoqartarneranullu taper-
sersuilluartuuvugut, Morten
Christoffersen illarluni oqar-
poq.
- Taamatut isumarput a-
serussallugu tunngavissa-
qanngilaq. Eqqartuussivim-
mi periarfissagut ilaatigut
tassaapput nunatta eqqar-
tuussiviani dommerfuld-
mægtigitut atorfeqalernis-
saq, Morten Christoffersen
oqarpoq.
Naja Joelsen-ip naammas-
siguni Kalaallit Nunaannut
suliartorluni angerlarnissani
qularinngilluinnarpaa. I-
maassinnaavoq eqqartuussi-
suuneqarfimmi pilersinniar-
neqartumi eqqartuussivinnut
siunnersuinermik suliaqaler-
soq.
- Eqqartuussivimmut tun-
ngasunik suliaqalernissara
kissaatigisorujussuuara.
Kisiannili Pernille Bolø
taamatut isumaqanngilaq.
Massakkorpiarmi eqqarsaa-
tigisarpaa ilinniarnini inger-
lateqqillugu teologi-mik i-
linniagaqalerniarluni.