Fréttablaðið - 24.10.2005, Blaðsíða 14

24. october 2005 MONDAY14
fréttir og fróðleikur
Í dag er búist við því að tug-
þúsundir kvenna leggi niður
störf og skundi háværar
niður Skólavörðustíginn og
að Ingólfstorgi. Hvergi í
heiminum er atvinnu-
þáttaka kvenna jafn mikil
og hér á landi svo búast
má við því að allmargir fái
að finna á eigin skinni hve
vinnuframlag kvenna er
mikilvægt.
Þrjátíu ár eru
liðin frá því að
konur efndu til
samskonar bar-
áttufundar niðri
á Lækjartorgi.
Þar innan um
25 þúsund aðrar
konur var ung
og upprennandi
k v e n r é t t i n d a
kona, Þórhildur
Þorleifsdóttir að
nafni, að ganga
hugsjóninni á
hönd.
Hugsjónin gerjast
„Það var mikill baráttuandi í loft-
inu fyrir 30 árum enda var tíðar-
andinn þannig þá en nú er þetta
komið af þessum tilfinnigalegu
nótum og orðin yfirvegaðri bar-
átta,“ segir Þórhildur Þorleifs-
dóttir, leikstjóri og kvennfrelsis-
kona. „En á þessum tíma var ég að
átta mig á því hægt og bítandi að
karlakerfin dyggðu ekki og eftir
að mér varð það ljóst sagði ég mig
úr Alþýðubandalaginu og tók þá
ákvörðun að skipta mér ekki af
pólitík nema þá til að berjast fyrir
kvenréttindahugsjónina.“
Þórhildur var ein þeirra tólf
kvenna sem komu kvennafram-
boðinu á fót fyrir borgarstjórnar-
kosningarnar 1982 og varð hún þá
varaborgarfulltrúi í Reykjavík.
Ári síðar varð hún svo varaþing-
kona fyrir Kvennalistann. Árið
1987, skipaði hún 3. sæti á lista
flokksins og komst þá óvænt inn
á þing. „Árið 1991 ákvað ég svo
að hætta og snúa mér að leiks-
húsinu, en pólitíkin og leiklistin
eru ólæknandi sjúkdómar en ég
er víst haldin þeim báðum,“ segir
Þórhildur kankvís.
Kallaðar öllum illum nöfnum
En það var ekki alltaf tekið út
með sældinni að vera rauðsokka
en svo voru kvenréttindakonur
kallaðar hér á árum áður. „Það
þótti svo sem ekkert flott að vera
rauðsokka en það er alltaf reynt
að stimpla þær konur sem láta
eitthvað að sér kveða í þessum
efnum með einhverjum ónefnum.
Því var jafnvel snúið upp á þær
að þær ættu svo bágt vegna þess
að enginn vildi þær eða eitthvað
því um líkt. Mönnum voru hæg
heimatökin að koma óorði á þær
þar sem þeir gátu bara sótt orðin
í þau viðhorf sem ríktu til kvenna
í samfélaginu. Þessi árátta hefur
nú ekki breyst svo mikið; eru ekki
þeir sem mótmæla Kárahnjúka-
virkjun komnir með einhver
ónefni á sig nú í dag.“
Næsta stórverkefni
„En þetta er ekki bara einhver
afmælisfundur í dag því þó að
margt hafi áunnist eru verkefn-
in næg sem enn þarf að vinna
og fundurinn í dag á einnig að
minna okkur á það. Það má segja
að kvenfrelsisbyltingin sé mesta
bylting veraldarsögunnar því hún
kollvarpar kerfi sem varað hefur
í árþúsundir. En nú þarf að taka
á því hvernig við getum búið sem
best að börnum og unglingum
sem óneitanlega hafa orðið svo-
lítið útundan við þessar breyting-
ar. Þetta kallar á samfélagslega
lausn og gott skref í þá átt væri til
dæmis að stytta vinnudaginn svo
báðir foreldrar gætu sinnt þörfum
barna og unglinga; þá á ég ekki
síður við þessar andlegu þarfir.
Það væri hins vegar alveg afleitt
að varpa allri ábyrgð á konur og
segja þeim að fara aftur heim, það
er engin lausn.“
Þórhildur stendur í ströngu
þessa dagana þar sem hún er
nú að leggja lokahönd á upp-
færslu leikritsins Lífsins tré
sem frumsýnt verður á fimmtu-
dag. „Þegar frumsýning nálgast
verður leikstýran svolítið lokuð
í eigin heimi en ég ætla samt
að brjótast úr honum og skunda
niður á Ingólfstorg og kannski
að maður slái potta,“ segir hún
og hlær.

86
2
89
0,
2
79
1,
9
OKT-DES
JÚL-SEPJAN-MAR
88
1,
3
APR-JÚN
Sérstök forsala og 20% afsláttur fyrir
handhafa MasterCard korta 21. október.
Sala fer fram í Skífunni, Laugavegi og á
www.icelandfi lmfestival.is. Passar veita afslátt
og forgang og eru í takmörkuðu magni.
MasterCard kynnir:
PASSASALA HEFST
22. OKTÓBER
Samningur Læknafélags Íslands og Trygginga-
stofnunar ríkisins um þátttöku ríkisins í kostn-
aði sjúklinga sem kaupa þjónustu hjá sjálfstætt
starfandi sérfræðilæknum er nú í uppnámi.
Ástæðan er sú, að flestar sérfræðigreinar virð-
ast ætla að fullnýta umsaminn einingakvóta,
eða fara fram úr honum, sumar verulega. Það
þýðir að viðkomandi sérfræðilæknar fá ekki
greitt fyrir læknisverk sín nema að litlum hluta.
Þeir segja hins vegar að eftirspurn eftir þjón-
ustu þeirra hafi stóraukist og sé nú umtalsvert
meiri heldur en framboðið sem samningurinn
kveður á um.
Hvaða kröfur eru gerðar til læknisins?
Sérgreinalæknar eiga að veita þjónustu sína
sem jafnast yfir almanaksárið. Miðað skal við
að eigi minna en fjórðungur eininga sérgreina
verði unninn á síðustu fjórum mánuðum árs-
ins. Þetta ákvæði stuðlar að því að koma í veg
fyrir að læknarnir klári einingafjölda sinn áður
en árið er á enda. Þá á læknir að gæta þess að
tímasetningar pantaðra tíma sjúklinga á stofu
standist sem best og gera sjúklingi viðvart í
tæka tíð þurfi að breyta viðtalstíma.
Hver er einingafjöldinn?
Heildareiningafjöldi sem dreifist á sérgrein-
arnar á þessu ári er 11.336.000 einingar. Hvert
læknisverk er metið á tiltekinn fjölda eininga
eftir því hvers eðlis það er. Hver eining er metin
á vissa krónutölu. Einingaverð þessa árs er til
að mynda 214 krónur en fer smáhækkandi eftir
árum og verður komið upp í 225 krónur árið
2008.
Ef sumir fara fram úr en aðrir ekki?
Ef sumar sérgreinar fara fram úr eininga-
kvóta en aðrar ekki þá er gripið til svokallaðrar
straujunar. Það felur í sér að einingafjöldanum
er jafnað út, þannig að hinar ónýttu einingar eru
jafnaðar út til þeirra lækna sem búnir eru með
sinn kvóta eða komnir fram yfir. Með því móti
nýtist sá pottur sem er til ráðstöfunar á hver-
ju ári. Ekki er fyrirséð að hægt verði að grípa
til svona ráðstafana í ár, þar sem langflestar
sérgreinar fullnýta kvóta sinn eða fara fram úr
honum. Það eru því engar einingar eftir til þess
að jafna út að þessu sinni.
FBL -GREINING: SAMNINGUR LÆKNAFÉLAGS ÍSLANDS OG TRYGGINGASTOFNUNAR
Einingakvóti annar ekki eftirspurn
*FOB VERÐI Í MILLJÓNUM KRÓNA
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
Svona erum við
ÚTFLUTNINGUR TIL NÍGERÍU ÁRIÐ 2004*
Mesta bylting veraldarsögunnar
KVENNAFRÍDAGURINN 1975 Þúsundir kvenna lögðu niður vinnu á þessum degi fyrir þrjátíu
árum. Þórhildur segir gríðarlegan baráttuanda hafa legið í loftinu þennan dag.
ÞÓRHILDUR ÞOR-
LEIFSDÓTTIR Þor-
hildur segir fundinn í
dag ekki aðeins vera
afmælisfund heldur
baráttufund rétt eins
og fyrir 30 árum.
FRÉTTAVIÐTAL
JÓN SIGURÐUR EYJÓLFSSON
jse@frettabladid.is
Karlmenn, margir hverjir, láta ekki sitt
eftir liggja í kvenfrelsisbaráttunni. Gísli
Hrafn Atlason er einn af þeim en hann
er í karlahópi Feminístafélags Íslands.
Hvað ætlar þú að gera á morgun?
Ég vinn á leikskóla og þar eru kven-
menn í miklum meirihluta svo ég legg
niður vinnu um klukkan tvö eins og
kollegar mínir. Þá verð ég að fara og
ná í mitt barn á annan leikskóla svo
konan geti skundað á Skólavörðuholt-
ið. En svo mæti ég að sjálfsögðu líka
og með barnið.
Hvaða barátttumál er efst á baugi
hjá feminístum?
Mér eru ofbeldismálin efst í huga
og það hvernig vanvirðing gagnvart
konum skín í gegn í lögunum. Þessi
vanvirðing kemur einnig fram í viðhorfi
of margra og þessu þarf einfaldlega
að breyta.
Hvað er framundan hjá feminísta-
félaginu?
Við ætlum að taka þátt í ofbeldisdög-
um sem Unifem ætlar að ýta úr vör
innan skamms en það er herferð gegn
kynbundnu ofbeldi. Svo þarf að undir-
búa kjör Nornar ársins en hún er kjör-
in á þrettándanum. Þessi viðurkenning
er veitt þeirri konu sem hefur verið
refsað hvað mest fyrir að standa sig
en konur lenda oft í því. Í fyrra hlaut
reyndar mannréttindaskrifstofan þessi
verðlaun en hún fékk óvæga refsingu
fyrir að standa sig í stykkinu.
SPURT OG SVARAÐ
KVENNAFRÍDAGURINN
Hættir
klukkan tvö
GÍSLI HRAFN ATLASON