Tíminn - 04.04.1976, Blaðsíða 26

26
TÍMINN
Sunnudagur 4. apríl 1976.
KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR —
Fortíðarspádómar Erich von Daniken
Spurningar sem ef til vill eru brennandi í dag,
en eru þó engu að síður ákaflega eldfimar
Þessi spurning er ef til vill
ekki svo brennandi þegar á
hana er litið sem slika, en ef við
ihugum ofurlitið það sem svör
við henni gætu haft i för með sér
verður hún öllu merkilegri.
Hafi guðirnir verið geimfar-
ar, þá hafa þeir komið frá öðr-
um sólkerfum. Hafi guðirnir
verið geimfarar, þá hafa þeir,
fyrir tugþúsundum jarðarára,
ráðið yfir tækni sem við i dag
sjáumhilla undir, en nálgumst
ákaflega hægt og sigandi. Hafi
guðirnir verið geimfarar, þá
gætu þeir komið á ný, gætu jafn-
vel fylgzt með þróun mála hér á
jörðinni. Þá gætum við verið
einskonar fiskabúr, kennslu-
stofa i verklegri liffræði.
Ef til vill eru þessar
igrundanir ekki sérlega vekj-
andi, þvi við höfum jú ekki nein
óhrekjanleg dæmi til þess að
geimferðaguðir hafi orðið okkur
til annað hvort góðs eða ills
fram til þessa og hlutleysið vek-
ur jú sjaldan áhuga okkar til
muna. Engu að siður gæti full-
vissa þess að lif er að finna við-
ar en hér, fullvissa þess að Palli
er ekki einn i heiminum, gjör-
breytt viðhorfum okkar á ýms-
um sviðum og þá jafnvel
þróunarstefnu okkar.
Þvierathyglisvertað lesa um
það sem bendir til heimsókna
lifvera frá öðrum sólkerfum
hingað og jafnvel enn athyglis-
verðara að sjá það á kvikmynd.
Það sem kvikmyndin „Voru
guðirnir geimfarar” sýnir eru
mannvirki, steinristur og áhöld,
sem ekki falla inn I þá mynd
sem við höfum gert okkur af
þróunarstigi þeirra tima sem
þau eru frá. Þeirri spurningu er
varpað fram hvort menn þeirra
tim a hafi getaö framkvæmt þau
tækniafrek sem við höfum ætlað
þeim, svo og er settur fram
samanburður milli ýmissa
fyrirbrigða i listaverkum og
sögnum fornmanna annars veg-
ar og þeim tækniundrum sem
við erum að glima við i dag
hinsvegar.
Mest hula hvilir yfir bygging-
um þeim sem reistar voru fyrir
árþúsundum siðan en eru
byggðar með tækni, stærðfræði-
og mælingaþekkingu sem við
höfum i dag rétt náð valdi á.
Mörg þessara mannvirkja eru
hönnuð og staðsett með hliðsjón
af lögmálum sem næsta ótrúlegt
er að maðurinn hafi ráðið yfir á
þeim tima. Þar er ekki sizt átt
Tónabió hefur nú tekið til sýn-
inga kvikmyndina „Voru
guðirnir geimfarar”, sem gerð
er eftir einni af bókum fortiðar-
spámannsins Erich von Dánik-
en.
Kvikmynd þessi er heimilda-
mynd, fyrst og fremst, en býr þó
yfir fleiru, ef að er gáð. Þeim
sem lesið hafa bækur Daniken
og haft ánægju af er myndin
nánari greining, raunhæf sýning
á þvi sem þeir aðeins hafa séð
sér fyrir hugskotssjónum. í
henni er farið á þá staði og skoð-
uðþau menningarummerki sem
Daniken tekur einkum máli sinu
til stuðnings.
Kvikmynd þessi er þó ekki
einvörðungu forvitnileg fyrir
aðdáendur Daniken, þvi það
sem hún sýnir varðar i raun
okkur öll. Hún varpar fram
spurningu, sem mannkynið hef-
ur hingað til hliðrað sér hjá að
svara og sem endanlegt svar
fæst ef til vill aldrei við. „Voru
guðirnir geimfarar?”
Þar aö auki er byggingatækni sú sem notuð hefur verið á jörðinni
fyrir þúsundum ára svo þróuð, að i dag viröumst við ekki komast
með tærnar þar sem forfeöur okkar höfðu hæiana.
Fornar steinristur hafa vakið mikla athygli vegna lfkingar sinnar
við þau tæknifyrirbrigði sem við erum að kynnast i dag. Einkum þó
vegna þess er kemur I ljós, þegar þær eru bornar saman við ljós-
myndir af...
....tilhögun i stjórnklefum þeirra geimfara sem við mannlegar ver-
ur höfum byggt. Samsvörunin leynir sér ekki á þessum tveim
myndum.
við þekkingu á stjarnfræði, bæði
gerð okkar eigin sólkerfis og
uppbyggingu heimsins um-
hverfis okkur.
Þá eru bornar saman fomar
steinristur, annars vegar, og
ljósmyndir af tæknifyrirbrigð-
um nútimans. Samsvörun milli
aldins listaverks og tilhögunar i
áhafnarklefum geimfara i dag
er ef til vill athyglisverðust, þvi
hún er skýrust. Fleira styður þó
geimfarahugmy ndina, til
dæmis lýsingar fornra bók-
mennta á eldvögnum guðanna.
En nóg um það. „Voru guðirn-
ir geimfarar” er heimilda-
mynd. Sem slik er hún góð, til-
tölulega hlutlaus og afskiptalitil
um ályktanir áhorfenda. Hún
hefur einnig yfir sér nokkra
spennu, það er spennu
þekkingarinnar.
Hér verður hvorki með eða
móti þessari mynd mælt. Það
verður hver og einn að gera það
upp við sig sjálfur hvort honum
þykir efni hennar fýsilegt. Per-
sónulega hafði ég nokkra
ánægju af myndinni og fannst
hún um margt góð.
Hafnarbíó:
Næturvörðurinn
Næturvörðurinn er einfaidlega stórkostleg kvikmynd. Henni
mætti lýsa með mörgum orðum og sterkum, en sú lýsing sem ef til
vill kemst næst þvi að vera tæmandi er, „Farðu og sjáðu hana”.
Kvikmyndin „Dreams that money can buy”, eftir Hans Richter,
vérður sýnd næstkomandi þriðjudag, þann 6. april, i bókasafni
Menningarstofnunar Bandarikjanna að Neshaga 16 i Reykjavik.
Sýningin hefst klukkan 21.00.
Kvikmynd þessi sem er surrealisk litmypd og var verðlaunuð i
Vinarborg árið 1947, var gerð árið 1944. Við gerð hennar naut Richt-
er samvinnu við marga fræga listamenn, þeirra á meðal Max
Ernst, Marcel Dauchamp, Man Ray, Fernand Leger og Alexander
Calder. ‘ —
Tónlistin i myndinni er eftir Darius Milhaud, John Cage og David
Diamond.
Kvikmyndasýning þessi er i tengslum við sýningu á verkum
Richters, sem stendur yfir hjá Menningarstofnuninni til 23. april, en
auk þess að vera kvikmyndagerðarmaður fékkst Richter við margt
annað. Til dæmis var hann myndhöggvari, rithöfundur, gerði
grafikverk og teiknaði. Hann var einn af stofnendum, eða öllu
heldur grunnleggjurum, Dada hreyfingarinnar svonefndu.
KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR — KVIKMYNDIR —