Tíminn - 17.04.1977, Blaðsíða 17

Sunnudagur 17. aprfl 1977
17
ÍÍMidi
ar yfir þvi aö hafa myrt tvo
menn. Fyrirgeföu en má ég
spyrja hvers vegna?
— Vegna þess aö þaö er mitt
einkamál. Ég ætla ekki aö halda
þvl fram aö ég hafi slæma sam-
vizku, en ég vil ekki segja þér
frá tilfinningum minum i þvi
sambandi. Ég biö þig ekki af-
sökunar frekar en prestinn. Ég
er reiöubúinn aö láta lifiö fyrir
þaö sem ég hef gert, hvaöa af-
leiöingar sem þaö hefur fyrir
mig á eftir.
— M eö þessu svari læturöu aö
þvi liggja aö þú iörist þrátt fyrir
allt.
— Góöi maöur, ég veithvaö ég
gerði og ég veit aö þaö var rangt
og gjörsamlega brjálæðislegt.
----Þér þykir þaö leitt — en
þaö er einkamál. Er þetta ein-
hver tegund stolts aö neita aö
viöurkenna opinberlega aö þér
þyki þaö leitt?
— Nei, þaö er bara einkamál,
fjandinn hafi það!
Þetta er minn dauði
— Hefiröu á móti þvi aö af-
taka þln yröi sýnd I sjónvarpi?
• —Ég býst ekki viö þvl aö ég
heföi neitt um þaö aö segja. Ef
ég ætti aö taka ákvöröun um
þaö, mundi ég sennilega neita,
þvi þarna er þó um minn dauða
aö ræöa. Þetta er ekki sýning!
Ég býst ekki við aö það sé neitt
gott viö aö fóöra heiminn á svo
ógeðslegum smáatriöum, þaö
þjónar bara lægri hvötum. Ég
gef ekki krónu fyrir allt þetta
blaður um „öörum til varnaö-
ar”. Ef einhver kemur og segist
vilja kvikmynda aftökuna, þá
hlýtur aö vera einhver tilgang-
ur meö þvi. Sama ástæöa og
kemur fólki til aö þyrpast sam-
an og glápa á bruna eða slys.
Þaö er sjúklegt, en finnst i öllu
fólki. Nei.fólk mundibara horfa
á aftökuna til aö sjá glæpamann
tekinn af lifi, ekkert annaö!
Annars er ég búinn aö finna
upp ágætis auglýsingu I sam-
bandi viö þetta allt. Náiö i aug-
lýsingamann, helzt þekktan, og
Timex armbandsúr. Ég hef úrið
og svo á auglýsingastjarnan aö
hlaupa til, þegar ég fell. Hann á
aö vera meö hlustunartæki og
setja þaö aö hjartastaö á mér og
segja. — Nú stanzaöi þaö. Slöan
á hann aö hlusta á úriö og segja:
— En þetta hérna tifar ennþá!
Glæpamaður 15 ára
Gary Gilmore varö aldrei
sáttur viö lifiö. Hann hóf glæpa-
feril sinn 15 ára og hlaut alls 22
dóma, marga meö löngum fang-
elsisdvölum. Hann gerðist
moröingi þann 20. júli 1976, þeg-
ar hann var aö flýja undan 16
ára fangelsisdómi og skaut tvo
ókunna menn til bana. Þá fékk
hann dauöadóminn sem aö llk-
indum heföi aldrei veriö full-
nægt, ef hann heföi ekki sjálfur
krafizt þess aö veröa skotinn.
Lögfræöingar hans tveir, þeir
Ron Stanger og Robert Moody,
urðu aö berjast haröri baráttu
til aö hann gæti fengið þá ósk
uppfyllta.
Aö vlsu hafa bandarisk fang-
elsisyfirvöld einu sinni áöur
oröiö fyrir þvi aö dauöadæmdur
fangi hefur krafizt þess aö veröa
tekinn af llfi. En framkoma Gil-
mores var hreinasta gáta. Hann
var margyfirheyröur af ótal
sálfræöingum, sem komust aö
þeirri niöurstööu einni, aö hann
væri m jög vel greindur og kæmi
vel fyrir sig orði, bæöi í ræðu og
rituöu máli. Hann þjáöist ekki
af ofskynjunum, þunglyndi eða
öörum sálrænum truflunum.
Þaö eina, sem hægt var út á
hann aö setja, var aö hann var
mjög ófélagslyndur og upp-
stökkur. Lokaniöurstaöa sér-
fræðinganna var sú, að ósk hans
um aftöku væri vel yfirveguö.
Gary Gilmore (fyrir miöju) á-
samt systkinum sinum Gayl-
en, Mikal ogFrank. Myndin er
tekin á jólunum 1951.
Vildi sjálfur kosta af-
tökuna
Þremur klukkustundum áöur
en Gilmore átti aö deyja þann
17. janúar sl. pantaöi hann sim-
tal viö blaöamennina Lawrence
Schiller og Barry Farrell. Sam-
talið var tekiö upp á segulband
með vitund Gilmores og vilja.
Hann sagöi þar frá atviki sem
átti sér staö i Portland i Oregon
áriö 1960, þegar hann tók tvo
menn upp I bilinn hjá sér og
sagöist ætla aö bjóöa þeim i
veizlu.
— Allt i lagi, ég gékk þá upp I
og ók af staö eftir þessum bann-
setta, biksvarta malarvegi....
og ég þreifaöi undir framsætiö
þar sem ég haföi alltaf beis-
boltakylfu eöa blýrör.
— Einmitt?
— Og ég greip undir sætiö....
blddu aöeins ({iign) Ritter var
aö tilkynna frestun.
- Hvaö þá?
— Ritter ..var.. aö ...til-
kynna...frestun...
— Hvaö lengi?
— Ég veit þaö ekki...blddu...
Hvaö langa? Hvers Vegna?
(þögn) Ritter boöaöi frestun
vegna þess aö skattgreiöandi
hefur höföaö mál á þeim for-
sendum aö þaö sé óheimilt aö
nota fé skattgreiðenda til aö
skjóta mig fyrir.
— Jæja, Gary, nú veiztu
hvernig pyndingar eru. Þaö er
þaö, sem þeir eru aö gera viö
þig-
— Bannsett svinin! Ritter
lika. Ég vissi þetta. Skattgreiö-
andi aö höföa mál! Ég skal
sjálfur borga þetta! Ég skal
sjálfur kaupa riffla og skot og
greiða skyttunum launin. Mikiö
lifandi skelfing vildiégóska aö
þetta væri búiö!
Mundi gera það sama
aftur
— Hvaöa áhrif hefur allt þetta
umtal og athygli haft á þig?
— Ég reyni aö láta þaö alls
ekki hafa áhrif á mig, og þaö
gerir aö minnsta kosti alls ekk-
ert gagn. Ég ernæstum viss um,
aö ef ég yröi látinn laus, væri ég
eins og áöur. Ég myndi gera þaö
sama aftur. Þegar ég byrjaöi aö
lesa um mig I blööunum, var ég
ekkert sérstaklega hissa, en svo
fór ég aö gera mér grein fyrir aö
ég... nafnmittvarþekktum all-
an heim og ég varö svo undrandi
aö ég var nærri búinn aö gera á
mig. Ég sagöi viö Nicole aö pen-
ingar gætu stigiö manni til höf-
uös. Mundu þess vegna aö horfa
á alla hluti I réttu ljósi sagöi ég
viö hana, en ég þurfti þess ekki
hún vissi þetta allt saman.
Vinkona Gilmores, Nicole
Barett, sem reyndi aö fyrir-
fara sér.
— Llkar þér vel aö vera oröin
sögupersóna?
— Ég veit ekki hvort ég get
svaraöþvi. Nú sit ég hér vegna
morða. Hvernig I ósköpunum
ætti manni aö lika þaö vel?
— Hugsaröu nokkurn tlma um
hvaöa áhrif aftaka þin gæti haft
á örlög annarra dauöadæmdra
karla og kvenna?
— Nei, mér er alveg sama.
Þau geta sjálfum sér um kennt.
Eltist um 15 ár
Fréttamaöurinn Lawrence
Schiller var meö Gary Gilmore
slöasta daginn, sem hann liföi.
Hér eru spumingar og svör á-
samt athugasemdum Schillers
um gang mála varðandi um-
deildustu aftöku I sögu Banda-
rikjanna.
Uröu nokkrar sýnilegar
breytingar á Gilmore á siöustu
klukkustundunum fyrir aftök-
una?
— Þegar fangavörðurinn
kom,um kl. 7.40 um morguninn,
og tilkynnti aö aftakan færi
fram, varö Gary mjög þögull.
Skyndilega virtisthann veröa 15
árum eldri. Hann náfölnaöi og
virtist hriöhorast á andartaki.
Vöröurinn spuröi hvort hann
vildi vita nákvæmlega hvaö
gerast mundi, en þaö fór I
taugarnar á Gary, sem hrópaöi
upp yfir sig, aö hann heföi ekki
áhuga á aö vita neitt. Hann vildi
bara vera i friöi.
— Talaði hann um trúmál?
Var einhver prestur viðstadd-
ur?
— Síöustu oröin sem Gary Gil-
more mælti áöur en kúlurnar
hittu hjarta hans, voru gjör-
samlega óvænt. Hann leit upp á
rómversk-kaþólska prestinn og
sagöi á lattnu: „Dominus Vobis
cum” sem þýöir: „Drottinn sé
meö yöur”. Presturinn varö
mjög undrandi þvi hann haföi
veriö fangelsisprestur I 20 ár og
verið viöstaddur þrjár aftökur,
en enginn fangi haföi nokkru
sinni mætlt til hans á latínu.
Presturinn svaraöi: „Veröi
hann lika með yöur”.
Baö hann fyrir nokkur skila-
búö til Nicole?
— Já, hann talaöi sjálfur við
hana I hálfa klukkustund en
enginn fékk aö vita hvaö þeim
fór á milii....
Við góða heilsu
— Hvernig var heilsufarsá-
stand hans? Var hann skoöaöur
fyrir aftökuna?
— Já, hann var skoöaöur og
var fullkomlega likamlega heil-
brigður og krufning staöfesti
þaö. Engin merki fundust um
sjúkdóma og meö tilliti til þess
tima, sem hann haföi veriö I
fangelsi, var hann I einkar góöu
likamlegu ástandi.
— Lét hann Nicole einhver
verðmæti eftir?
— Hann eftirlét henni bréf,
bækur, úrklippubók meö mynd-
um og útvarpstæki. Svo söng
hann inn á segulband eitt lag tii
hennar.
— Var hann rólegur til þess
siðasta? Grét hann?
— Um miönættihélthann eins
konar andakt i fangelsiseldhús-
inu. Hann sat á eldhúsboröinu
og las upphátt úr bibliunni.
Diskurinn sem maturinn er bor-
inn fram á, þjónaöi hlutverki
altaris. Þegar hann lauk lestrin-
um, sneri hann sér viö og sagöi:
— Viö veröum allir saman,
þangaö til þessu er lokiö. Ég er
mjög heppinn þvi ég veit hven-
ær ég á aö deyja og get þess
vegna undirbúiö mig.
Siðasta bréfið
— Sá hann hvernig blöðin
fjölluöu um mál hans og hvaö
sagöi hann um hlut fjölmiölana
aö málinu?
— Gary las blööin morguninn
fyrir aftökuna, aöeins fáeinum
klukkustundum áöur en hann
lézt. Hann skrifaöi eftirfarandi
bréftilmin: —Égbiðþig,Larry
aö líta á mig og allt þetta mál
eins og þér þóknast. Ég er ekki
góðurdrengureöa neinhetja, en
ég er heldur ekki jafn takmark-
aður og til dæmis blaöiö The
National Esquirer heldur fram.
Ég hef lesiö öll blöö og timarit
um þetta. Sum skrifa aöeins
vegna fyrirsagnanna, önnur þaö
sem þau vilja, án tillits til staö-
reynda, en þú mátt skrifa,
hugsa og láta prenta hvaö sem
þú vilt, ef þaö er þln eigin sann-
færing. Ég man aö ég sagöi þér,
aöþúværirtilfinninganæmur og
heföir áhuga á sannleikanum.
Ég veit ekki, hvers vegna ég
sagöi þaö, þvl ég þekki þig ekki
mjög vel, en ég hlýöi hugboöum
minum. Eins og þú veizt vil ég
gjarnan að þú veröir viöstadd-
ur, svo viö sjáumst. Bang,
bang! Dauði erdauöi!
Öskunni dreift úr flug-
vél
Eftir aö hinum banvænu skot-
um haföi veriö hleypt af, hljóp
presturinn aö Gilmore og hélt
höföi hans I fangi sér. Blóöiö
rann úr brjósti Gilmores og út
yfir föt prestsins og meðan Gil-
more var aö deyja, rann blóö
milli fingra prestsins niöur á
gólfiö. Þegar svo presturinn
lagöi likama hans aftur á bak,
gekk hann frá með blóðiö lek-
andi af fingrunum. Gilmore
haföi sagt: — Ljúkum þessu af,
og nú var þaö búiö. Þann 18.
janúar kl. 3,19 steig Larry
Schillerupp I litla flugvél ásamt
frænda Gilmores, lögfræöingum
hans og prestinum. Schiller
dreifði innihaldinu úr gulum
bréfpoka yfir borgina Spanish
Fork I Utah og dreiföi þar meö
ösku Garys Gilmores aö siöustu
ósk hans. Hann haföi kvatt lifið
og þarmeö yfirgefiö þessa jörö.