Fréttablaðið - 18.04.2006, Blaðsíða 18

18. apríl 2006 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason. RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Takið frá dagana 21.-23. apríl fyrir
stórviðburð í Laugardalshöll
Sumar 2006Laugardalshöll 21.-23. apríl 2006
Glæsileg sumarsýning
Regína Ósk syngur kl. 13:00
á opnun sýningarinnar
föstudaginn 21. apríl.
Silvía Nótt kemur fram ásamt
fylgdarliði kl. 15:00
laugardaginn 22. apríl.
Snorri Snorrason Idol-stjarna
skemmtir kl. 15:00
sunnudaginn 23. apríl.
Á undanförnum vikum hefur borist hingað til lands hver skýrsl-an af annarri frá erlendum fjármálafyrirtækjum sem hafa verið að fjalla um efnahagslífið og stöðu stóru bankanna
þriggja. Skýrslur þessar hafa ekki allar verið eins, en grunntónninn
hefur verið hinn sami - að vara við hinni miklu þenslu sem hér hefur
verið og stöðu bankanna. Sumir ypptu öxlum þegar fyrstu viðvörunar-
ljósin kviknuðu fyrr á árinu, en það er ljóst að við þurfum að hafa var-
ann á í efnahagsmálum okkar.
Flest bendir til þess að efnahagsveislunni sem við höfum verið í sé
að ljúka – að minnsta kosti í bili, þetta sé tímabil sem gangi yfir, en það
er hins vegar ekki þannig að allt sé að fara til fjandans hér í þessum
málum. Öðru nær. Hér er margt í gangi og margt sem hefur áunnist.
Skuldir ríkisins hafa til að mynda lækkað umtalsvert í góðærinu á
undanförnum árum og er það vel.
Erlendu skýrslurnar leiða hins vegar athygli að því hvort innlendar
eftirlitsstofnanir séu nógu sterkar og í stakk búnar til að hafa eftirlit
með fjármálastofnunum hér í þeirri miklu uppsveiflu sem verið hefur
á fjármálamarkaðnum. Það er út af fyrir sig ágætt að erlendar fjár-
málastofnanir veiti okkur meiri athygli en áður, en það er slæmt ef frá
þeim koma stöðugt neikvæðar umsagnir, sem einar og sér geta grafið
undan efnahagslífinu hér. Talað hefur verið um umtalsáhættu í þessum
efnum og við þurfum að vera undir slíka áhættu búin eins og annað á
fjármálamarkaðnum.
Hins vegar verður ekki framhjá því litið að verðbólgan er á upp-
leið, þrátt fyrir sífelldar vaxtahækkanir Seðlabankans. Ekki er reynd-
ar víst að áhrifa þeirra sé farið að gæta að fullu og þær einar dugi til
að þjóðarskútan fari ekki að hallast á annað borðið. Í þeim efnahags-
lega uppgangi sem verið hefur hér undanfarin ár eru menn fljótir að
gleyma áföllum liðinna ára. Að þessu sinni ættum við að vera mun
betur undir það búin að mæta andstreymi í efnahagslífinu, en þá verða
líka allir að vera samtaka um að hamla á móti þenslunni. Ríkisstjórnin
hefur á undanförnum misserum staðið á hliðarlínunni varðandi beina
stjórn efnahagsmála, eða ekki verið með fingurna eins í þeim og oft
áður fyrr. Nú er það líka markaðurinn sem á að ráða, framboð og
eftirspurn eftir gjaldeyri ræður genginu, en ekki Seðlabanki eða
stjórnvöld. Ef markaðurinn á að ráða á hann líka að fá að gera það í
friði, en það leggur líka mikla ábyrgð á herðar honum. Bankarnir bera
hér mikla ábyrgð og þeir sem ráða þar ferðinni mega ekki eingöngu
einblína á gróðasjónarmið og stundarhagnað, heldur verða þeir að
hafa margt annað í huga. Það eru auðvitað þeir sem hafa hlaðið dýn-
amítinu í húsnæðissprengjuna á höfuðborgarsvæðinu, og það er bara
vonandi að hún springi ekki framan í andlitið á þeim. Þenslan á hús-
næðismarkaðnum á suðvesturhorninu hefur verið ótrúleg og framtíð-
aráætlanir í þeim efnum ganga tæplega upp. Það hlýtur að vera komið
að því að eftirspurn eftir nýju húsnæði minnki, því ekki fjölgar íbúum
á þéttbýlissvæðunum endalaust. Hækkanir lána Íbúðalánasjóðs sem
taka eiga gildi í dag hafa sætt gagnrýni frá því tilkynnt var um þær.
Tilkynningin kemur kannski á óheppilegum tíma, í sömu viku og ljóst
var að neysluverðsvísitalan væri á miklu flugi, en á móti kemur að ef
Íbúðalanasjóður á að geta staðið í stykkinu varðandi lán til þeirra sem
búa utan þenslusvæðisins þurfti hann að hækka lánsfjárhæðir sínar.
Ríkisstjórnin stendur nú frammi fyrir því að þurfa að grípa í
taumana varðandi efnahagsmálin. Um hugsanlegar aðgerðir þarf líka
að nást sátt meðal forystumanna launþega og atvinnulifsins. Helst
þyrfti stjórnarandstaðan líka að vera með í ráðum, en þegar aðeins
rúmar fimm vikur eru í sveitarstjórnarkosningar og hið pólitíska and-
rúmsloft mjög eldfimt er hæpið að slík samstaða náist. Ríkisstjórnin
getur þá einhliða gripið til gamalkunnra úrræða og skorið niður fjár-
veitingar til samgönguframkvæmda, því varla hverfur hún frá áform-
um sínum um skattalækkanir. Það er líka ástæða til að höfða til hvers
og eins einstaklings í þessum efnum eins og margoft hefur verið gert
við svipaðar aðstæður, en það er að draga úr einkaneyslunni og leggja
þess í stað áherslu á að greiða niður skuldir, því vaxtabyrðin hlýtur að
fara að segja til sín hjá einstaklingum.
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Blikur á lofti í efnahagsmálum:
Veislan er búin - í bili
Sumardagurinn fyrsti er á fimmtu-
daginn og því trúlega óhætt að
óska landsmönnum gleðilegs sum-
ars. Óvíða á byggðu bóli er jafn
rík ástæða til að fagna sumri og
hér á voru ísa kalda landi, jafnvel
þótt bæði ís og kuldi hafi hopað á
síðustu árum. Við flöggum á þess-
um merkisdegi, förum í sparifötin
og gefum sumargjafir en þær eru
mun eldri siður á Íslandi en t.d.
jólagjafir. Þannig greina heimildir
frá sumargjöfum allt frá 16. öld.
Vonandi gleymist engum hverju
við erum að fagna á sumardaginn
fyrsta.
Garðvinna og ræktun fylgir
vori og sumri og nú eru grænir
fingur löngu farnir að iða ef ekki
þegar farnir að bjástra. Íslend-
ingar eru að rækta skóg um allt
land. Og með mildara tíðarfari
undanfarinna ára hefur skógur
tekið vaxtarkipp, hvort sem um
er að ræða tré í húsagörðum eða
stærri skóga. Bændur og aðrir
landsmenn hafa plantað milljón-
um trjáplantna á undanförnum
árum og skógurinn er að breyta
ásýnd landsins, dýralífi og veður-
fari. Áhrifin eru ótrúlega víð-
feðm. Skordýralíf breytist og þar
með fuglalíf. Gróðurfar á skógar-
botnum er allt öðru vísi en gróð-
urfar í opnum móum. Það er skjól
í skóginum, hitastig er hærra og
ítrekað hefur verið sýnt fram á að
skógur er til hagsbóta fyrir mann-
líf með fjölbreyttum hætti. Ein-
staklingar, félög, fyrirtæki og
sveitarfélög planta á hverju vori
og ekki veitir af. Talið er að um
30% landsins hafi verið þakin
skógi við landnám. Nú telst innan
við 1,5% landsins þakið skógi eða
kjarri svo við eigum enn langt í
land. Það dregur vonandi ekki úr
vilja og áhuga íslenskra skóg-
ræktarmanna að vita að með
hverri trjáplöntu leggjum við
okkar af mörkum til kolefnisbind-
ingar. Með skógrækt og land-
græðslu erum við að binda um
300.000 tonn á ári og er ekki van-
þörf á í vaxandi verksmiðjusam-
félagi þjóðar sem fer þar að auki
allra sinna ferða á einkabílum.
Skógrækt á Íslandi er mjög
fjölbreytt og það er löngu liðin tíð
að menn planti einsleitum skógi í
beinar línur. Nú er skógurinn
blanda af ýmsum trjátegundum;
lauftrjám og grenitrjám, sígræn-
um og öðrum, hávöxnum og lág-
vöxnum. Blandaður skógur er
fallegri á að líta en einsleitur,
hann er fjölbreyttari, haustlitir
og grænt laufskrúð koma á mis-
jöfnum tímum og skógurinn verð-
ur áhugaverðari og skemmtilegri
til dvalar og notkunar af ýmsu
tagi og laðar til sín fjölbreyttari
fylgifiska, þ.e. annan gróður og
fugla. Og grænn litur sígrænna
trjáa er hollur fyrir gráleitan
mannshugann yfir gráleitan vetr-
artímann. Þannig er fjölbreytni
mikilvæg af ýmsum ástæðum.
Það er eitthvað heillandi við að
setja niður litla trjáplöntu,
kannski á stærð við fingur, og sjá
hana vaxa langt yfir höfuð skóg-
ræktarmannsins. Flestir njóta
slíks verkefnis þótt vissulega sé
árangur ekki eins skjótfenginn og
nútíminn krefst almennt. Kannski
er skógrækt einmitt þess vegna
mikilvægt mótvægi við hraða
nútímans, vegna þess að það þarf
bíða rólegur eftir árangrinum.
Við getum ekki togað tréð upp úr
moldinni til að þau stækki hraðar,
við verðum bara að bíða þolin-
móð, sinna þeim, reita frá þeim
sinu og gefa þeim áburð á meðan
þau vaxa úr grasi, í nokkur ár.
Þetta er krefst þolinmæði en er
gríðarlega árangursríkt, ekki síst
frá sjónarmiði þeirra sem vilja
vernda náttúru og draga úr meng-
un. Við, sem förum allra okkar
ferða akandi, getum bætt fyrir
mengun ævilangrar bílanotkunar
með því að planta trjám í 1-2 hekt-
ara lands.
Margir planta í mun stærri
svæði og leggja þannig sitt af
mörkum gegn verksmiðjum, skip-
um og flugvélum og mengun
þeirra sem hafa ekki aðgang að
skógræktarsvæðum. Reyndar
geta flestir plantað trjám því skóg-
ræktarfélög víða um land úthluta
reitum til almennings og þannig
getum við eignast okkar eigin
skógarreiti, gengið um þá eftir
nokkur ár og dáðst að árangrinum,
hlustað á fuglasönginn og fundið
skógarilminn. Slíkt verkefni vinn-
ur ekki aðeins gegn mengun af
völdum bifreiða og verksmiðja
heldur einnig gegn mengun hug-
ans af streitu og óróleika. Það er
nefnilega róandi og heilandi að
fylgjast með trjánum vaxa. Þau
eru ekki að flýta sér en ná þó ótrú-
legum árangri og miklu meiri
árangri en við mannfólkið.
Græðum landið grænum skógi
Í DAG
SKÓGRÆKT
INGA RÓSA
ÞÓRÐARDÓTTIR
Slíkt verkefni vinnur ekki
aðeins gegn mengun af völdum
bifreiða og verksmiðja heldur
einnig gegn mengun hugans af
streitu og óróleika.
Er þetta hægt?
Aðeins bensínið á heimilisbílinn kostar
á verðlagi dagsins að minnsta kosti
200 þúsund krónur á ári. Er þá ótalinn
kostnaður vegna viðhalds.
Matarinnkaup nema 400 þúsund
krónum á ári fyrir tveggja til þriggja
manna fjölskyldu. Rafmagn, hiti, sími og
aðgangur að fjölmiðlum getur hæglega
kostað þessa fjölskyldu um 200 þúsund
krónur á ári. Þessi litla fjölskylda greiðir
450 þúsund krónur árlega í húsaleigu
eða afborganir, verðbætur og vexti af
eigin íbúð. - Takist illa að ná endum
saman er líklegt að þessi litla fjölskylda
sitji uppi með yfirdrátt í bankanum sem
hæglega getur kostað 100
þúsund
krónur á ári
ofan á skuldina. Sam-
tals nema árleg útgjöld
í þessum fáu liðum 1.350
þúsund krónum.
Lifibrauð og ráðleggingar
Ráðstöfunartekjur margra sem minnt
hafa á fátæktarkjör sín að undanförnu
hrökkva tæplega fyrir áðurgreindum
útgjöldum. Fólk með 112 þúsund krón-
ur til ráðstöfunar á mánuði spyr hvort til
séu peningar aflögu til að ferma barn,
kaupa jólagjafir, fara í ferðalag eða í
leikhús. Hvað með venjuleg fatainn-
kaup? Senda skólabarnið í tónlist-
arnám? Verður hægt að endurnýja
tölvuræfilinn fyrir börnin?
Afreksfólk þessa lands er það
sem í senn tekst að komast af
í fátæktargildrunni og hlusta
um leið á ráðleggingar
ráðamanna sem tala um
fólk sem reisir sér hurðarás
um öxl.
Veikindaskattur
Fjármálaráherra upplýsti á
dögunum að nærri ellefu
þúsund einstaklingar hefðu árið 2004
greitt liðlega 260 milljónir króna í
tekjuskatt af framlögum úr sjúkra- og
styrktarsjóðum stéttarfélaganna.
Við þetta gerði Árni Heimir Jónsson
menntaskólakennari athugasemdir
eftir að hafa verið rukkaður um skatt
af sjúkrastyrk sem hann hafði sótt
um og fengið hjá stéttarfélagi í
baráttu sinni við lífshættulegt
krabbamein.
Þótt liðinn sé frestur til þess
að leggja fram lagafrumvörp
og fá þau tekin til meðferðar á
yfirstandandi þingi er nú
engu að síður komið fram
frumvarp frá Jóhönnu
Sigurðardóttur og fleiri
þingmönnum sem telja
skattinn óréttlátan og
vilja afnema hann hið
snarasta.
johannh@frettabladid.is
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.