Tíminn - 10.07.1977, Blaðsíða 5

Sunnudagur 10. júll 1977
5
, gengur
/ * 99
a ný
leiðbeiningar handa þeim og
einnig bréf, sem sjúklingarnir
fá fyrir fyrstu heimsókn.
Krafizt er þagnarheits
Brjóst kvenna eru ef til vill sá
likamshluti, sem oftast er
nefndur þegar konunni er lýst,
ekki sizt sem kyntákn. Þaö er
auðskilið að konu finnst hún
hafa misst mikilvægan hluta
kvenleika sins þegar annað
brjtístið eða bæði eru numin
burt. Og þetta bætist við það
áfall að fá að vita að hún er meö
krabbamein.
Viðbrögð okkar við skuröað-
gerðinni eru ólik.
Við sem höfum komizt yfir
likamleg og andleg áföll, sem
sjúkdómnum fylgja, viljum
nota þá reynslu sem við höfum
hlotiö, og okkur sjálfar, sem
dæmi um að lifið gengur sinn
eðlilega gang — þegar nokkur
timi er liðinn og við höfum öðl-
azt nokkurn skilning á þvi, sem
átt hefur sér stað.
Þvi miður eru sorglegar sjúk-
dómssögur um fólk með
krabbamein vinsælt umræðu-
efni.
Alltof sjaldan er rætt um alla
þá mörg þúsund krabbameins-
sjúklinga, sem hlotið hafa bata.
Okkur finnst mikilvægt að þessi
hópur komi fram á sjónarsviðið.
Þá mun án efa draga úr hræösl-
unni við orðið krabbi. Alltof
margar konur láta vegna
hræðslu hjá liða að leita strax
læknis þegar þær finna hnút i
brjtísti. Aukin hreinskilni um
þessi mál meðal almennings
yrði til þess að krabbamein i
brjósti finndist fyrr hjá mörgum
konum og batahorfur þeirra
ykjust.
Oftast fá konur brjóstkrabba
á aldri, sem þeim er einnig
erfiður af öðrum ástæðum. Kon-
an er aö komast úr barneign,
börnin eru að fara að heiman,
henni finnst litil þörf fyrir sig og
nýjabrumið er farið af kynlífinu
o.s.frv.
Ég hef heyrt margar ljótar
sögur um hvað brjóstkrabba-
sjúklingar hafa reynt. Nokkur
dæmi. Eiginmaðurinn segir:
„Þú ert ekki kona lengur”, „Þú
mátt ekki segja neinum að þú
hafir verið skorin upp viö
krabbameini og alls ekki segja
að það hafi verið tekiö af þér
brjóst.” Trúlofanir, sem hefur
verið slitið. Og svo framvegis.
Nærtækt er að halda, að sam-
band þessara kvenna og maka
þeirra hafi ekki verið gott fyrir,
en það er litil huggun.
Sögur af þessu tagi geta oröið
til þess að hræða konur, sem
hafa fundið eitthvað óeðiilegt f
brjósti og fengið þær til að
draga um of á langinn að leita
læknis.
Æskilegt er að losna við allan
þennan örlagarika ogtínauðsyn-
lega feluleik i sambandi við
krabbamein. Maöur heyrir
sagt: „Ég var ekki með krabba
— þetta var aðeins illkynja æxli,
en brjóstið var tekið f öryggis-
skyni”. Hvort þær, sem þetta
segja, eru aö stinga höfðinu i
sandinn, eða þær vilja ekki láta
á þvf bera aö þær hafi eða hafi
haft þennan skelfilega sjúkdóm
krabbamein, skal látið ósagt, —
en þörf er á aukinni fræðslu og
leiösögn, og við viljum hjálpa til
við að veita hana.
Sjúklingar verða oft fyrir þvi,
að aðstandendur og vinir eiga
erfitt með aö koma eðlilega
fram þegar þeir koma i sjúkra-
vitjun. Þeir eru hræddir við að
nefna sjúkdóminn réttu nafni,
ogkonunnifinnstoftað þeir telji
hana að dauða komna, burtséð
frá þvi hvort batahorfur f henn-
arsérstaka tilfellieru góðar eða
slæmar.
Margar konur kviða fyrir þvi
að fara heim af sjúkrahúsinu.
Þær eru hræddar við að hitta
nágranna og kunningja, vita að
horft verður á þær og komið
fram við þær á sérstakan hátt.
Það er eins og fólk leiti eftir
dauðaeinkennum þegar það tal-
ar við fyrrverandi krabba-
meinssjúkling. Ósjaldan er sagt
við mann: „En hvað þú litur vel
út” — og „já miðað við aðstæð-
ur” er svo oft bætt við.
Við viljum hvetja sjúklinginn
til að tala hreinskilnislega um
að hún hafi fengiö brjósta-
krabba. Það er engin skömm að
fá krabba og hann er ekki smit-
andi eins og berklarnir voru fyr-
ir nokkrum áratugum. Með
hreinskilni getum við kannski
stuðlað að þvi að draga úr
hræðslunni við krabbamein —
og einnig gert samtöl og um-
gengni við aöstandendur og
kunningja auðveldari. Satt að
segja verður sjúklingurinn að
eiga frumkvæðið.
Þvi miður er það stundum
konunni sjálfri að kenna aö hún
einangrast og verður svo oft
taugaveikluð og bitur. Aðstand-
endur og vinir eru kannski
reiðubúnir til að hjálpa. Þeir
eru oft eins hræddir og
sjúklingurinn sjálfur, en reisi
konan múr i kringum sig verður
þetta vonlaust fyrir báða aðila.
Við leggjum til að konur þiggi
hjálphvarsemhanaerað finna.
Við ætlum að vera reiðubúnar
til að tala við konuna meðan hún
býður eftir aö fara á sjúkrahús-
ið til uppskuröar. Mörgum kon-
um finnst sú bið ásamt óviss-
unni versti timinn, en við meg-
um ekki gleyma að taka fram að
4/5 af hnútum i brjóstum eru
góðkynjaðir og oft þarf vefja-
greiningu til að ganga úr skugga
um það.
Við ætlum að heimsækja
sjúklinginn á sjúkrahúsið eftir
aðgerðina.
Konunum finnst við skilja
hvernig þeim liður þegar brjóst-
ið er fariö, þegar viö segjum
þeim að viö höfum sjálfar geng-
ið i gegnum það sama og þær.
Samkvæmt þessu vonumst við
til að þeim finnist auðvelt að
tala við okkur. Það er svo margt
sem þær veigra sér við að ræöa
við lækna og hjúkrunarfólk. Þær
vita hve allir eru önnum kafnir
— oft vegna skorts á starfsfólki
og vilja ekki verða til að fþyngja
þvf.
Við skiljum að þaö er alveg
eðlilegt og þar á ofan hollt að
sleppa séreinhvern tima — gefa
tilfinningum sinum lausan
tauminn. Það er engin skömm
að gráta eða æsa sig upp. Viö
gerðum það líka, en við getum
huggað með þvi aö þetta liður
hjá, og þegar nokkuð er um liðið
gengurlifið sinn vanagang á ný.
Oft stendur konan sig vel
öryggi sjúkrahússins, hún setur
metnaö sinn i að vera „góður —
þægur sjúklingur”, en fær svo
bakslag eftir að heim er komið.
Við vónumst til að konurnar
leiti til okkar. Við gefum þeim
spjald með sér heim af sjúkra-
húsinu, með nafni okkar
heimilisfangi og simanúmeri.
Við erum einnig reiðubúnar að
tala við makana — aöstandend-
ur. Þeir eru eins og áður var
nefnt — oft alveg eins hræddir
og konurnar sjálfar. Það er oft
hjálp fyrir þá að tala við ein-
hvern, sem hefur gengiö i gegn-
um þetta —aðfá að sjá og heyra
að við lifum eðlilegu lifi. Margir
halda meira að segja að kynlif
sé úr sögunni eftir að annað eða
bæði brjóstin hafa verið tekin.
Það er þörf á meiri almennri
fræðslu. Við hvetjum konurnar
til að tala við lækninn, gjarnan
ásamtmaka, um þessi mál áður
en þær fara heim af sjúkrahús-
Framhald á bls. 26
Afsalsbréf
innfærð 31/5-3/6 1977:
BÆNDUR
Valur Einarsson selur Ingvari
Guðbjartssynihl. iHraunbæ 12 A.
Byggingafél. alþýðu selur Guð-
finnu Helgadóttur hl. i Hofs-
vallag. 20.
Sigurður Guðmundsson selur
Birni Björnssyni hl. í Flúðaseli 67.
Arnbjörn Óskarsson selur
Steindóri Pálssyni hl. i Ljósheim-
um 22.
Valdimar Björnsson o.fl. selja
Þorfinni Egilss. hl. i Espigerði 4.
Elin Sigurbergsd. selur Ingiriði
Leifsd. hl. i Laugarnesvegi 108.
Lóa Konráðsd. selur Ingibjörgu
Jóhannsd. hl. i Hverfisg. 68A.
Grétar Sivertsen selur Torfa
Sigurðssyni hl. i Grensásvegi 52.
Byggingafélag alþýðu selur Db.
Gisla Gislasyni hl. i Asvallag. 55.
Hólmfri'ður Jakobsd. selur
Guðrúnu Kerúlf hl. i Laugarnes-
vegi 94.
Skúli J. Sigurðsson selur Her-
manni Danielssyni hl. i Barma-
hliö 44.
Svanur Magnússon selur
Þórarni Sæmundss. hl. i Snorra-
braut 34.
Jón Hannibalsson selur Hjalta
Þorsteinss. hl. i Sæviðarsundi 31.
Jarþrúður Einarsd. selur Hall
berg Siggeirss. og Jórunni Jónsd.
hl. i Mariubakka 4.
óli Páll Kristjánss. og Geir
Kristjánss. og Rebekka Pálsd.
selja Hallgrimi Sveinss. og
Björgu Sveinsd. hl. i Mjóuhlið 8.
Þorbjörn Árnason selur Grétu
S. Guðjónsd. hl. i Reynimel 90.
Björn Kristófersson selur Þór-
arni Ragnarss. húseignina Yzta-
sel 24.
Þuriður Guðjónsd. selur
Kristinu Sveinbjörnsd. hl. i
Ránargötu 14.
Sigbergur Friðriksson selur
Guðnýju Bogadóttur hl. i Hraun-
bæ 108.
AAjög ódýr og góð
12v Dróttarspil
1. Kraftmikil og örugg.
2. Henta vel til að draga galta upp á vagna
og i hlöður.
3. Létt að tengja við bila og dráttarvélar.
4. Halda hlassi þegar stöðvað er.
5. Eru fjarstýrð.
Baldursson h/f
Klapparstig 37, simi 26516-26453.
Auglýsi<f iTimanum
VARAHLUTIR í jeppona
eru nú sífellt að berast
EINNIG FÁST BLÆJUR Á JEPPA