Fréttablaðið - 17.12.2006, Blaðsíða 66

frjálslegur afturendinn á Jesúsi er.
Rasskinnarnar rosalegar og ekkert
yfirskilvitlegt við þær. Og búið að
fikta í skegginu á Jóhannesi. Ekkert
sem færði mig til hærri hæða. Komst
til jarðarinnar með mína barnatrú. Í
einu horninu er íslenskt landslag.
Eins og verið sé að skíra Jesús á Flöt-
unum. En þetta er frábært málverk
og þegar ég hef verið lengi í útlönd-
um fer ég að hugsa til þessarar
myndar.”
„Já, ég veit um eitt málverk sem ég
get nefnt. Sem er altaristafla sem er
í Gljúfrasteini sem pabbi [Halldór
Laxness] keypti fyrir löngu,“ segir
Guðný Halldórsdóttir kvikmynda-
leikstjóri. Sem gegnir nafninu Duna.
Hún velur málverk vikunnar að
þessu sinni. Og segir svo frá:
„Þarna eru Jesús litli og Jóhannes
skírari. Þetta er eftir Kjarval og ég
held að ég hafi hreinlega afkristnast
við þessa altaristöflu. Enda vildu
þeir ekkert með hana hafa í Skaga-
firði þar sem hún var upphaflega.
Hún fór í ferðalag til Danmerkur til
viðgerðar. Var þar lengi. Þegar Kjar-
val sá hana aftur að Gljúfrasteini þá
þótti honum eitthvað vanta. Og bætti
við skeggi á Jóhannes. Sem er með
allt annarri áferð en það sem fyrir
var,“ segir Duna.
Þessi altaristafla á sér merka
sögu. Til dæmis týndist hún en fannst
með fulltingi miðils. Áhugasamir eru
hvattir til að kynna sér meira um
hana á gljufrasteinn.is. Málverkið
átti að vera altaristafla í Rípurkirkju
í Hólaprestakalli í Skagafjarðarpróf-
astsdæmi og er málað 1925. Altaris-
taflan var hins vegar aldrei sett upp
því hún þótti klúr og ljót, ekki nógu
biblíuleg. Olía á striga, sem er sér-
stakt því altaristöflur eru jafnan
málaðar á tré, og stærðin er 125x88.
En hvað varð til að afkristna Dunu?
„Já, það er þetta með hversu
Altaristaflan sem afkristnaði Dunu
Ólafur Hannibalsson tekur hraust-
lega til orða í Fréttablaðinu 29.
nóv og sækir myndmál til
Mjallhvítar: „Íraksmálið hefur
setið fast í koki Framsóknar
nærfellt heilt kjörtímabil, eins og
eitraða eplið í hálsi Mjallhvítar
blessaðrar, þar til nýr formaður
reyndi að hósta því upp á mið-
stjórnarfundi flokksins fyrir
helgina. Það sem nú er deilt um,
er hvort allur eplisbitinn hafi
(sic!) komið upp með nýrri
kokhreysti formannsins eða hvort
eitrið sitji (sic!) eftir.“ Þetta er
skemmtilegt myndmál, sem
spillist þó eilítið með viðtenging-
arhætti á eftir hvort í nútíð. Þarna
á framsöguháttur heima.
Viðtengingarháttur lætur einkum í
ljós eitthvað skilyrðisbundið,
hugsanlegt, mögulegt, ósk eða
bæn. Í flestum evrópskum
tungumálum er viðtengingarhátt-
ur víkjandi og víða horfinn með
öllu úr samhengi þar sem hann
þótti áður sjálfsagður. Því er
undarleg sú árátta í málfari
margra Íslendinga að troða honum
inn þar sem hann á ekki heima.
Einkum á það við á eftir tveimur
samtengingum, skilyrðistenging-
unni ef og spurnartengingunni
hvort í nútíð. Það vill nefnilega
svo einkennilega til að ekki er
sama hvort um er (ekki sé) að
ræða nútíð eða þátíð. Í nútíð er
viðtengingarháttur ekki notaður á
eftir ef og sjaldan á eftir hvort.
Það er því málfræðilega rangt
sem stendur í Blaðinu 15. sept.:
„Óvíst er hvort DV verði (rétt:
verður) gefið út áfram.“ Og
fullorðna konu heyrði ég segja:
„Hvað geri ég ef hann sé (rétt er)
ekki heima?“ Í leiðara Fréttablaðs-
ins 30. sept. stendur: „Hvernig
tekið er á málum og hvort birt séu
(rétt eru) nöfn og ljósmyndir....“
Takið eftir muninum: Ég kæmi
(hér er viðtengingarháttur þegar
kominn) ef ég gæti. Og: Ég kem
ef ég get. Ég spurði hvort hann
vildi fara. Og: Hann fer hvort sem
þér líkar betur eða verr.
En því miður er málið ekki
alveg svona einfalt, enda tungu-
málið oft ólíkindatól.
Þannig segjum við t.d. Ég veit
ekki hvort þetta er rétt, en ég
spyr hvort þetta sé rétt. Því er
vissara að gæta sín á ef og hvort.
Oddur Báruson sendir mér
kvörtun vegna notkunar so. sætta.
Að sætta sjónarmið, ágreining eða
deilur. „Er þetta ekki kolröng
notkun á sögninni að sætta? spyr
hann. Ég hélt að maður sætti fólk,
ekki hluti. Ég meina, ef það tækist
nú að sætta þessi sjónarmið –
yrðu sjónarmiðin þá sátt hvort við
annað?“ Þetta er skarplega
ályktað, enda sætta menn hvorki
deilur né ágreining, heldur þá
sem deila eða greinir á.
„Vegsummerki eftir ránstilraun,“
segir í Fréttablaðinu 30. nóv. Ekki
er það beinlínis rangt, en betur
færi hér verksummerki, enda
ummerki eftir verknað.
Allir munu einhvern tíma eiga að
svara
ekki dugir af því bara
eða standa líkt og þvara.