Ísafold - 20.07.1901, Blaðsíða 3

195
Vinstristjórnar-flugan.
f>að er svo sem ekki ný bóla,
að verið er að flagga með væntan-
legri pinstrimannastjórn í Danmörku
mjög bráðlega, þegar á lifsgur að fleka
menn tHl að leggja árar í bát með
stjórnarbótina — ginna þá til að
fresta málinu. |>essu sama bragði
var beitt 1897 og þá ekki siÖur 1899.
|>ví verður og b'eitt jafn-hlífðarlaust
1903, 1905 o. s. frv., hvað lengi sem
afturhaldsliðinsu kýtini að takast að
afstýra framgangi málsins.
En þá fyrst fer þó skörin upp í
bekkínn, er minni hluti stjórnarskrár-
nefndarinnar núna er að reyna að fá
þingið til að byggja stjórnarbótarfrum-
varp á þvf, setn þeir hafa eftir »merk-
um íslending, búsettum í Khöfn«, um
það álit vinstrimaunaforingjanna, að
vér eigum að hafa hér búsetta stjórn.
Aumlegri markleysu er víst varla
hægt að hugsa sér.
Annars vegajr er maður, sem allir,
er til hans þekkja, kannast við, að
nauðalítið skyn ber á stjórnarmál —
hans þekkmg og vitsmunir fara í alt
aðra átt —, og er því ekki einu sinni
fær um að skýra ókunnugum rétt eða
af viti frá málavöxtum frá voru
sjónarmiði, en hins vegar menn, sem
meðal annars bera enga ábyrgð á,
hvað þeir hjala, eftir svo og svo
megnum ókunnugleik, en það eitt nóg
til þess, að þeir taki svo eða svo
í streng, að stjórnin, sem þeir eru að
berjast við, hægrimannastjórnin, tek-
ur öðruvísi í málið — einhvern veginn
öðru vísi!
|>að er auk þess fullkunnugt og
margfengfn vitneskja um það, að
formaður vinstrimanna þingflokksins
danska lítur á ríkisráðsetu og búsetu
íslandsráðgjafans nákvæmlega eins og
Khafnarstjórn vor gerir nú og hefir
lengi gert. ,
Svona er nú vakurt hjá afturhalds-
liðinu, þótt riðið sé!
Meira um ætternið.
ÞaS er nú uppvíst orðiS sem leynt átti
aS fara um ætt og uppruna »heimsku-
stjórnarfrumvarpsins« (»finsku dóttur
Boga« o. s. frv.), aS þaS kom hingaS
beint frá Khöfn í þingbyrjun og á
dönshu. Alt og sumt, sem flutnings-
menn þqss liér gerðu, var aS snara því
á íslenzku og breyta eitthvað lítils hátt-
ar. HöfSu þó ekki hugsun eSa vit á,
að nema burtu axarskaftið í 5. gr., sem
vikið var að um daginn, nó önnur ó-
myndarvansmíði.
Það fer að verða auðráðin gata þá,
hvernig á sendingu þessari stendur.
Það er til stofnun í Khöfn, mjög na-
komin íslandsráðgjafanum, sem hefir
alla tíð verið mjög svo andvíg áformi
hans, eða þeirra, er það embætti hafa
skipað síðari árin, um að gefa oss kost
á stjórnarbót.
Nú þótti henni orðin völt vonin um,
að það tækist lengur.
Þá er sendur út af örkinni erendreki
hingað með spánnýja veiðibrellu: nytt
frumvarp þannig vaxið, að um leið og
það kallar sig stjórnarbótog er all-glæsi-
legt útlits í augum einfeldninga, þá er
þess aðalmarkmið, að festa og tryggja
það fyrirkomulag á yfirstjórn landsins,
er nú höfum vór: stjórnardeildarforstjóra
l Khðfn, sem öllu ræður í nafni ráð-
gjatfa-nefnu, sem er blindur og heyrnar-
laus að því er til Islands kemur fyrir
ókunnugleika sakir og vanþekkingar á
vorum málum, og er látinn hafa þar að
auki íslandsráðherrastarfið í hjáverkum
að eins.
Sama, nákvæmlega sama yrði lagið á
með Khafnarráðherrann, sem »heimsku-
stjórnarfrv.« gerir ráð fyrir. Það yrði
hjávika-embætti, eins og ntfi, og stj.órn-
ardeildarforstjórinn mundi öllu ráða hór
um bil um hans tillögur, en Reykjavík-
urráðherránn meShöndlaSur alveg eins
og landshöfðinginn nú, þ. e. eins og
undirtylla.
Ni'mæli þetta kom svo sem heldur
í góðar þarfir afturhaldsliöinu, og flytj-
andi þess eins og engill af himnum
sendur. Það var alveg uppiskroppa að
ileygum. Því samkomulagsmenu höfðu
tekið frá því alla fleygana, sem áður
voru á takteinum (Rangársamþykt, 61.
gr. o. s. frv.).
Þarna var fengiun fleygur, sem langt
bar af hinum öllum.
Og svo eru þessi ósköp skírð »heima-
stjórn« og málgagnið látið flagga með
jafn-bernskulcgu fals-heiti. Frumvarp,
sem miðar hér um bil eingöngu að því,
að lögfesta sem rammlegast Hafnar-
stjórnarfyrirkomulag það, er nú eigum
vér undir að búa, svo notasælt sem
það er.
Tollmál. Tollraálanefnd í neðri deild
(H. H., Þ. J. Th., B. B. Bf., Ól. Br., B.
Kr.) vi!i láta yngja upp og gera samsteypu
úr allri tolllöggjöf landsins, og bæta við
nokkurum nýjum tollum, t. d. 50 a. á pd.
af tegrasi, 15 a. af súkulaöi og kakaódufti,
30 a af öllum brjóstsykur- og konfektteg-
undum, 3 a. af skonroki og skipskeksi,
10 a. af öllum öðrum tilbúnum brauðteg-
nndufa, 20 a. af öllu niðursoðnu kjöt- og
fiskineti.
Hjúalagafrumv. og daglaunamanna
rifja þeir upp, Herm. Jónasson og 01. Briem,
hið sama og verið hefir fyrir þinginu áður.
Slökkvilið á Seyðisf. vill bæjarfóget-
inn þar setja á stofn, flytur frv. um það.
Gjafsóknir. Þeir Skúli Thoroddsen
og Pétur Jónsson flytja frv. um að nema
úr lögum gjafsóknarrétt embættismanna,
svo og »hreinsunar«-skyldu þeirra.
Ósútaðar húðir. Þeir vilja banna
alveg innflutning ósútaðra húða, nokkurir
(3) þingm., að viðlögðum 2l0—1000 kr.
sektum, en skinn og húðir upptækt og ó-
nýtist.
Peniugakaup. Um greiðslu verk-
kaups i peningum flytur Sk. Th. frumv.
eins og að undanförnu.
Verðlagsskrár vill búnaðarmálanefnd
í nd nema alveg úr lögum.
Gleymst hafði um daginn að geta
þess, er skýrt var frá dómsúrslitum í mál-
inu Snæf.valdsmannsins, og Einars ritstjóra
Hjörleifssonar, að átalin meiðandi ummæli
(öll nefnd i síð. bl.) voru dæmd dauð og
ómerk, eins og siður er tii, þegar ekki er
sýknað, og kllir vita hvað þýða.
Þessa hefir stefnandi óskað getið, eins
og eðlilegt er, enda mundi það hafa verið
gert óbeðið.
Sömuleiðis eru hér birt rneðal auglýsinga
samkvæmt lögmæltri kröfu hans niðurlags-
orð dómsins m. m.,þótt skýrt væri frá efni
þeirra síðast (með framangreindri undan-
tekning).
Brúamálin og eftirgjöf láns.
Að níða náungann.
Ritstjóra Þjóöólfs hefir í dag þóknast
aö kasta að mér fáeinurn orðum, eins og
oftar.
Sakir kjósenda minna og þess annars,
að framkonm hans í þessu máli er mun
óheppilegri en búist var við, jiafnvel af
honum, tel eg mér skylt að svana rit-
stjóranum fúeinum orðum, enda þótt eg
hingað til hafi gengið fram hjá hnút-
wn blaðsins í minn garð með algerðri
fyrirlitningu.
Samkvæmt askorun úr Arnes- og
Rangárv.allasyslum bárum vér þingmenn
þeirra upp frumvarp um að létta kostnaði
við gæzlu Olfus- og Þjórsárbrúnna af
sýslunum og leggja hann á landssjóð.
Nefnd var kosin í málið og öðlaðist rit-
stjórinn ekki þá virðingu, að komast í
hana. Þetta sárnaði honum í meira
lagi, og til þess að svala reiði sinni lýs-
ir hann þv'í við framhald 1. umræðu
yfir, að hann geti vel fallið frá þessu
frumvarpi, sem hafði að geyma þá kröf-
una, er helzt hafði fylgi í þingdeildinni.
Rétt á eftir veltir hann sér með þeim
fítonsanda yfir þingmann Rvíkinga, að
það — eins og einn orðheppinn þing-
maður komst að orði —- »talaði á hon-
um hver tuska«, fyrir þá ofurmeinhægu
athugasemd, að haun (Tr. G.) gætiekki
gefið þessu frumvarpi atkvæði sitt, en
vildi í þess stað styðja verkle >' framfara-
fyrirtæki Árnesinga.
Mér gat ekki annað en sárnað þessi
framkoma þingmannsins, gat þess með
hægð, að mig hefði furðað á, að hann
skyldi hlaupa undan merkjum í fyrsta
áhugamáli kjósenda sinna, um leið og eg
benti á, að við misjöfnu hefði mátt bú-
ast- af honum, þar sem hans fyrsta verk
á þingi hefði verið að berjast fyrir
launahækkun eins sýslumanns, þvert
ofan í alt talið í Þjóðólfi um þá »há-
launuðu«.
Ur því eg á aunað borð tók mór
penna í hönd, virðist rétt að geta þess
til leiðbeiningar fyrir kjósendur ritstjór-
ans, að það er nú komið á daginn, að
ræður hans í þessu máli verða alt öðru-
vísi í \nng-tíðindunum en í \mvg-salnum
og er því lítið mark á þeim að taka.
Það er alls ekki meining min með
þessum fáu orðum, að kasta rýrð á 1.
þingmann Árnesinga og er mér ljúft að
viðurkenna, að hanu gerir alt fyrir kjör-
dæmi sitt, sem hann með sinni skyn-
semi orkar; en vinsamleg bending mín
er það til hans, að annaðhvort er fyrir
hann að hafa sig minna frammi, eða fara
að eins og góðu börnin og spj'rja hana
mömmu sína um, hvað hann eigi að
segjá.
18. júh' 1901.
Magnús Torfason.
Til of mikils mælst.
það er svo sem ekki skaplegar or-
sakir að því, að ekki verður meiri
atkvæðamunur í stjórnarskrármálinu
á þingi núna en þetta, sem flestir vita
nú fyrir um.
það stóð til og hefði átt að mega
skoða sem sjálfsagt, að allir hinir kon-
ungkjörnu yrðu með stjórnarbótinni.
Auðvitað ekki vegna þess, að þeir eru
konungkjörnir, heldur af því, að í þ v í
máli h 1 a u t stjórnin að velja þá
eina síðast, er ekki voru andvígir hennar
stefnu, alveg eins og sjálfsagt er talið
um aðra kjósendur, að þeir vilji þá
eina á þing, er þeim erp samdóma í
stórmálunum, ekki sízt í aðalvelferðar-
máli þjóðarinnar. Ráðgjafinn ætlaði
líka að velja þannig síðast og h é 11
sig hafa gert það. Hann hafnaði
meir að segja beinlínis 2 mönnum, er
greitt höfðu artikv. gegn stjórnarbót-
inni 1897.
En hvernig fer?
þannig, að nú nayðiát stjórnarbótar-
liðið til að kjósa upp í efri deild 4
menn úr sínum flokki, til þess að
hafa þar meiri hluta; það veit sig ekki
eiga þar vís atkv. nema 2 konungkjör-
iuna.
Að öðrum kosíi hefði það ekki þurft
að missa upp í efri d. nema alls einn
mann úr sínu liði, og getað haldið
eftir 15 í neðri d. jpá hefðu atkvæð-
in þar orðið 15 gegn 7, eða meir en
helmings munur; og hefði afturhalds-
liðið þá líklega átt örðugt með tala
um örlítinn atkvæðamun og voðalegan
ábyrgðarhluta, að láta sór hann duga.
Hitt skulum vér leiða hjá oss, hversíi
sýslumanna- og bankavaldinu tóks^ að
fá sent á þing 4—5 stjórnarbótarfjend-
ur úr kjöirdæmum, sem eru ýmistyfir-
leitt eða eindregið stjórnarbót sinn-
andi.
J>að hefði orðið fáment á þingi núna,
afturhaldsliðið, ef alt heföi farið skap-
lega, bæði um þær kosningar og hánna
konungkjórnu þingmanna allra.
Qg þó ætlast það til, að stjórnar-
bótarvinir, er þrátt fyrir alt þetta eru
í meiri hluta á þessu þingi, — að þeir
neyti e k k i þessa meiri hluta, heldur
láta nú m i n n i hlutann ráða, láti
h a n n koma fram s í n u m vilja um
að ónýta málið eða fresta því, sem
kemur í sama stað niður, í þeirri von
raeðal a n n a r s, að afturhaldsliðinu
vegni betur á næsta þingi.
Mundi ekki flestum þykja hér til
heldur mikils mælst’
Voðuríithugfanir
i Reykjavík, eftir aðjunkt Björn Jensson.
19 0 1
júlí
Loftvog millim. Hiti (C.) >' cr c+ <1 a> c •-s et 8 « w B fÞ 17 Urkoma millim. Minstur hiti (C.)
,745,6 13,1 w i 5 2,4 5,9
|748,4 14,4 s i 5
747,2 11,5 E8E i 8
,733,9 13,7 SSE 2 7 5,4 9,3
|729,9:14,4 S 2 6
732,5 10,8 s 1 10
1747,7 9,3 ssw 3 10 8,0 7,1
752,2 11,4 ssw 2 9
(753,9' 9,5 SSE 1 10
»Ummæli þau i skýrslu þessari (o: frétta-
grein E H.), sem sérstaklega eru útalin,
eru svolátandi: »Eg get ekki ságt, að eg
bafi gert mjer sérlega Jiáfleygar hugmynd-
ir fyrir fram um óhlutdrægni og prúð-
mensku kjörstjórnaroddvitans, þvl að eg
þekti hann nokkuð af afspurn*. »Vesöl
er sú þjóð sannarlega, sem hlíta verður
slíkri leiðsögn og slíkum yfirvöldum, hvort
sem vitleysan stafar af fáfræði, heimsku
eða hrekkvisi (þ. e. uppgerð)«. »Annað
lagabrot leitaðist kjörstjóri við að fremja
á fundinum, en hætti við það fyrir fortöl-
ur mínar, — skoraði á menn að ganga til
kosninga án þess að gefa kjósendum færi
á að leggja spurningar fyrir þingmanns-
efnin*. »Eins dæmis skal eg þó geta að
endingn um kurteisi þessa prúðmennis,
sem er yfirvald Snæfellinga«. — — — —
Þvi dæmist rétt að vera:
Framantalin meiðandi og móðgandi um-
mæli um stefnanda, Lárus H Bjarnason,
sýslum., eiga að vera dauð og ómerk. Stefndi
Einar ritsjóri Hjörleifsson, greiði 60 kr. sekt í
landssjóð eða sæti 12 daga einföldu fang-
elsi, ef sektin er ekki greidd i tækan tíma.
Enn fremur greiði liann stefnanda 25 kr.
í málskostnað, þar með taldar 15 kr. í mál-
færslulaun til hins skipaða talsmanns stefn-
anda, Einars Benediktssonar yfirréttarmál-
færslumanns.
Dóminum að fullnægja innan 15 daga
frá lögbirtingu hans, að viðlagðri aðför að
lögum«.