Ísafold - 13.04.1918, Blaðsíða 3

I
1. að margumrædd »reiknings-
skekkja* er eða var í viðskift-
um landssjóðs og landsverzlm■
arinnar.
2. að þetta er í Lmdsi. 1914 0»
1915, sem núverandi stjórn (eins
og hún varáfyira hiuti síðastl.
árs) afgreiðir til yfirskoðunar-
manna og síðan til Alþingis.
3. að fyrv. stjórn (E. A) getur
ekki verið hér um neitt að
kenna og því síður henm'
»fylgismönnum« (!) — tfiá eion g
minna á, að á greindu tímabi.i
var Sig. Ejgerz lika við stjórn —,
en »skekkjan« verður að veri
á ábyrgð þeirra, sem láta feiki -
ingana frá sér fara (hinnar þií-
höfðuðu).
4. að ef þetta á að leggjast til
lasts stjórnarráðinu, auk reik;i
ingsfærslu landsverzlunarinnnr
— því að eiohvets staðar par
er skekkjan inn komin, en eng
inn óbrjálaður maður heldur að
nokkur af ráðherrum vorum
hafi búið hana til —, þá sverjivr
»Tíminnt rneð pesu hjali sinu.
ýastast að landritaranum ýyr-
verandi, því að hann ber mesta
sökina, næst stjórninni, sem a -
greiðir reikningana, ej þetta get-
ur sök kallast. Landritarinn v.n
yfirskrifstofumaðurinn, átti að
annast og annaðist yfirumsjón
starfa og reikningsfærslu í stjóru-
arráðinu — óg segja má, að
einmitt LR. hafi. verið hans
»speciale«; hann og ekki ráð-
heirann, meðan hann var einn,
átti eða gat séð um þetta, sem
var eingöngp skrifstofulegs eðlis,
- og hann bar ábyrgð á því gagn-
vart ráðherranum, að þetta væri
rétt og vel af hendi leyst hjá
skrifstofunum. Þetta var hans
starf, og ef hann hefir ekki
getað leyst það af hendi (sem
ég segi ekki, en leiða má tót af
orðum »Tímans«), þá var hann
verri en ónýtur og staða hans
og starf minna en einskisveit.
(Eins og menn vita, hefir þnð
embætti nú verið afnumið).
5. að þessa sömu reikningsskekkju,
sem núverandi stjórn afgreiðir
í LR., gat endurskoðari- sá á
reikningum landsverzlunarinnar,
sem stjórnin réði, eigi að fullu
leiðrétt að því er séð verði
(enda þótt hér sé um reiknings-
skekkju aðeins að ræða) og eigi
verður séð, að haDn hafi fund-
ið í hverju hún lá, sem þó virð-
ist að honum hefði átt. að vera
kleift, ef hann var starfanum
vaxinn.
6. að yfirskoðunarmenn LR. gátu
að engu skýrt þetta mál — sem
epginn mun heldur hafa búist
við af þeim —, og skiluðu þefr
störfum sinum þannig til Al-
þingis, ejtir að stjórnin núver-
andi með svörum sínum í LR.
póttist hafa gert fnlla grein má\s-
ins og »klappað og klárað*
þessa reiknings-ónákvæmni.
7. að Alþingi, sem ekki fram-
kvæmir eða er ætlað að fram-
kvæma neina reikningslega end-
urskoðun, vísaði málinu aftur
til stjórnarinnar (þaðan sem það
var komið) og leggur fynr hana
að láta framfara nákvæma endur-
skoðun á þessum reikningum
(landsverzlunar og landssjóðs,
að þvi er þessi viðskifti þeirra
snertir). Málefni þetta er því
einmitt hjá stjórninni, eins og
margbent hefir verið á áður,
og hún hefir ekki aðeins heim-
ild, heldur og beina skipun Al-
pingis til þess að framkvæma |
þetta; mætti ætb, að hún hefi'i
ekki þegar ákveðið að vanrækja
það, þöit næst liggt að skilia
fvlgismenn hennar svo. Til
þessa verks getur st|órnin ráðið
sér fullnægjands aðstoð, ej hún
sér ekki annað fært og hirir
föstu veikimenn hennar ekki
geta »annað« þvj, Og hefir bú i
vitanlega fjárheimild til þess,
svo sem flestir víst skynja nema
græningjarnir í »Tímanum«.-
Mér þykir nú satt að se^ja lík-
legt, að stjórnin sé þegar búin
að gera gangskör að þessu,
svo sem henni ber skylda til,
þótt hún láti *Tímann* hlaupa
með vitleysuua. —Óþarft ætti
þvi að vera þessa vegna að hrópa á
»sérstaka rannsókn*, sem Al-
þÍDgi eigi enn að setja af stað,
veita fé til — og »þingmála-
fundir« (I) ,eigi að gera sam-
þyktir uro(ll) Eg að minsta
kosti hefi gaman af að sjá,
hvort nolíkur pingmaður, eða
hver, hefir áræði til þess að gera
sig að fifli með því að flytja
tillögu um slíkt.
Hér sjá menn þá, hvernig »sakir
standa* í þessum efnum, af þvi, sem
nú hefir verið greint. Væntanlega
fara nú skrif Guðbr. Magnússonar,
ef hann ætlar að halda þeim áfram,
að verða minna »spennandi« úr
þessu, jafnvel í hans hóp.
Að endingu skal drepið á eitt ör-
lítið atriði, sem komið hefir fram í
þessum skrifum hans, með þvi að
það líka birtir siðmenningu þessarar
klíku betur en margt annað.
Upp úr þurru hafði þessi herra,
Guðbr. Magnússon (sjá »Tímann«.
21. marz s. 1.) ætlað að gæða les-
endunum á því, að eg hefði við
'hann og annan nafngreindan mann
látið i ljósi eigi alls fynr löngu eitt-
hvað einkennilegar »skoðanir« um
»eignarréttinn«, eins og hann komst
að orði. Þar sem þetta kom nú á
engan veg máli því við, er hann þóttist
vera að ræða, sendi eg »Tímanum«
fyrirspurn, er blaðið flutti með ærn-
um prentvillum, um það, hvað Guðbr.
cetti við með þessu. í »svari« hans
kom það fram, að hann var að segja
frá atvikum og ummælum ffá
prlvatjundi, þar sem eg hafði verið
til staðar sem lögfræðisráðunautur
kaupmanns-firma hér i bænum við
samningaumleitanir, ræddar í trún-
aði, út af húsaleigu-atriði (sem algert
samkomulag varð um). Þetta hajði
hann leyft sér að draga inn l um-
rceður, sem áttu að vera um lands-
mál!
Hvað gat nú Guðbrandur grætt á
þessu? Eða þeir í »Tímanum« —
því að sá, er mqð honum var á
umgetnum fundi, á hér vafalaust
enga sök á, eftir því sem eg hefi
sannfrétt. Ekki verður séð, að það
hafi getað verið hið allra minsta,
nema það, að pjóna eðli sínu og
koma með dylgjur um eitthvað í
skoðunum eða framkomu andstæð-
ings síns, er almenningur var úti-
lokaður frá að geta vitað nm, hvort
rétt var flutt. Þetta er aðferðin, sem
að þessu sinni hafði gleymst að
hylja með sauðargærunni. — Eins
og ganga mátti að vísu, þá skýrði
Guðbr., er hann fór að burðast við
það i svari sínu, rangt frá þessum
»skoðunum« minum eða ummælum
út af ákvæðum, er stóðu í leigu-
samningi þaim, sem fjallað var um.
Og kom mér það vissulega ekki á
óv., t; hýst meira að segja við, að
iS AHOL (.)
hann haldi fast við það, að hið
ranga sé rétt.1)
Þó sð vandræðasvipurinn svo sem
skíni út úr Guðbrandi i hinu urr,-
talaða svari hans (»Tímino« 30. marz
sðastl.), verður hann þó næstutn
kátbroslega einlægur í einu rtriði.
Hann hlakkar yfir þvi, að ég hafi
þó ekki náð í ■»einkaleyfi« til þess
að »nusa auri menn og tnálefnitll
Hann virðist huesa sér til hrevfinsvs,
að nota sér það, en hann getur
verið óhræddur — ég ætla mér ekki
að »keppa« við meun í slíku 1 é
ónáða stjórnina hans með neinum
einkaleyfis-umsóknum í þeirri grein.
Gæti eg vel unt honum þess, að
hún léti hann heldur hafa það, til
að lifa af. G. Sv.
Skiptapar og manntjón.
A fyrra föstudag fórst bátur frá
Ólafsvik með 9 mönnnm á og.
druknuðu allir. Getur eru að þvi
leiddar, að stórfiskur hafi grandað
bátnum. Lif mistu i þessu slysi:
formaðurinn Kristófer Sigurðsson
Kaldal, Aðalsteinn sonur hans, Magn-
ús Ólafsson vinnumaður hans; enn-
fremur tvennir feðgar: Jón Bjarna-
son og sonur hans Lárus, Agust
Jóhannesson og sonur hans Eggert,
og loks Jón Jónsson frá Brekkubæ
og Vilberg Guðbrandsson bróður-
sonur formannsins.
Geta má nærri um það skarð
fyrir skildi, sem orðið er i ekki
stærra þorpi en Ólafsvík og þann
djúpa harm, sem þetta manntjón
hefir kveðið að mörgum heimilum.
Sjórinn hjá oss vill of oft verða
smámynd af styrjöldinni hjá þeim,
sem út af henni eiga um sárt að
binda.
Annar skipskaðinn frá fylgdi í
kjölfar þessa slyss, er það spurðist
frá Akranesi, að þaðan hefðu 2 bát-
ar farist á sunnudag, annar með 2
en hinn með 3 mönnum.' Hér
druknuðn og feðgar Oddur Guð-
mundsson frá Prestshúsum og son-
ur hans Guðmundur. Ennfremur:
Valdimar Björnsson frá Insta-Vogi,
Guðjón Magnússon frá Miðvogi og
Guðm. Lýðsson frá Kalmansvík.
„Svanur* strandaður.
Það vildi til síðastliðinn sunnudag,
í ofsaveðrinu, sem þá skall á, að
flutningsbátur Breiðfirðinga »Svan-
ur« strandaði hjá Krossanessbjargi
við Grundarfjörð. Mannbjörg varð.
— Björgunarskipið Geir fór vestur
í miðri viku til þess að reyna að
ná Svaninum út. Takist það ekki,
er mikill skaði að orðinn beint og
óbeint.
ReykjaYlknr-annáll.
övenjuleg kvikmynð er
Býnd um þeBBar mundir í Nýja Bió.
Mynd, sem hiklaust er sjálfsagt að
ráða hverjum til að sjá, aem á ann-
að borð ann fögrum hugejónum og
hefir auga fyrir fegurð þeBBa lífs.
Myndin heitir >Pax Æterna« (hinn
eilífi friður) og er hún vafalaust bæði
hin tilkomumesta kvikmynd og hin
hugðnæmasta, sem eg hefi séð hér,
játa að vísu að eg fer sjaldan í Bíó
— en Bamskonar dómar heyrir mað-
x) »Timanum« sendi eg athuga-
semd um að Guðbr. færi hér rangt
með — en ritstjórinn neitaði að taka
hana i blaðið, þótt eg vitanlega gæti
keyrt hann til þess með svipu lag
anna, ef eg hirti um.
ur frá hinum þaulsæknustu Bíó-för-
um. Að lýsa efni myndarinnar, —
fyrst brenDheitum prédikunum hinna
ágætustu manna í landi einu um
hugsanir og framkvæmdir hins ei-
lífa friðar, síðan hvernig þetta land
lendir í blóðugu stríði við nágranna-
þjóð með öllum þeim hörmungum,
sem kvikmyndin aýnir betur en orð,
hvernig UDgur konungur landsins,
sýgur í sig kraftmikla friðarhugsjón
er krefst viðstöðulausra framkvæmda
og loks hve vel þær friðarhugsjónir
leiðast til lykta, alt þetta með eink
unarorðinu frálbsen »der staar kvinder
bak« eða réttara ein kona — að lýsa
þessu öllu — er. ókleift. það verður
að sjá sjálfa myndina! þess iðrar
engan. — Göfugieiki og fegurð prýðir
þar öndvegi, en baktjaldið er styrj-
öldin, sem nú skekur og skelfir mest-
alla veröldina.
Leikið er á hljóðfæri undir mynda-
sýningunni af þeim Theodóri Arna-
syni, Beyni Gíslasyni og Torfa Sig-
mundssyni. Hljóðfæraslátturinn eykur
mjög gildi kvikmyndasýningarinnar,
því hann slær svo vel á þá strengi,
sem i kvikmyndinni felast, og hjálp-
ar ágætlega til að koma fólkinu, sem
á horfir, í hið rétta skap á hinum
ýmsu stigum Býningarinnar. Ego.
Skákþingi er nýlokið hér í bæ.
Skjöldinn bar Eggert Guðmundsson
pianoleikari, eins og í fyrra. Vann
hann allar skákirnar og hefir þvi enn
af nýju hlotið nafnbótina: Skákmeist-
ari Islands.
Johnson & Kaaber. Meðeig-
andi i því firma er nýlega orðin Ar-
ent Claessen, sem verið hefir pró-
kuristi þess um nokkur ár.
Um hjúkrunarstarfsemi
eða aðallega brautryðjöndur hennar
Miss Nightingaleo. fi. fiutti prófessors
frú C. Bjarnhéðinsson fróðlegt og hugð-
næmt erindi i Iðnó siðastliðinn sunnu-
dag.
SKIP AFKEGN
Lagarfoss kom hingað á mið-
vikudagsmorgun, og með honurn aust
an- og norðaustan- þingmenn og þing-
maður Vestmannaeyinga. Ennfrem-
ur Asgeir Pétursson kaupm. frá Ak-
ureyri o. fl. o. fl. eitthvað 60 far-
þegar.
Bj örgunarskipið »Geir«
sótti þingmenn upp í Borgarnes um
helgina. Hlaut afskapaveður á suð-
urleið og brotnaði stjórnpallurinn að
nokkru.
Veðuráttan er fram úr hófi
umhleypingasöm. Skiftist á fárra
klukkustunda fresti vorblíður og
frostkörkur.
Söngfélagið 17. júní efnir til
samsöngva seinni hluta í næstu viku.
H j ó n a e f n i. Georg Gíslason
verzlm. úr Vestmannaeyjum 'og Jako-
bína Sighvatsdóttir (bankastjóra.)
Frú LauraFinsen, hin góð-
kunna söngkona, efnir til hljómleika
í Bárubúð á þriðjudagskvöld. Einn
sönglærisveinn hennar Benedikt Arna-
son stúdent sem verið hefir við söng-
nám um eitt ár og er talinn mikið
söngmánnsefni (Wagner söngvari) —
aðstoðar frúna.
Stjórnarráðið.
Fulltrúi á 3. skrifstofu er orðinn
Gisli Isleifsson cand, juris. Hefir
það embætti eigi verið veitt siðan
Indriði Einarsson varð skrifstofu-
stjóri.
Ýmsar greinar,
m. a. frh. af grein O. Þ. verkfr.
um bánnið, eftirmæli o. fl. biða
næstu viku — vegn” þrengsla.
3
Andmæli.
(Niðurl.)
Þjóðirnar hafa borist á banaspjót-
um. Réttlætið þráfaldlega troðið und-
ir fótum. Mörg tárin hafa fallið á
þeim örðugu stigum. En æ hefir
takmarkið verið hið sama: að komast
ájram; verða sem fyrstur að ná þvi,
sem . etoaðargirn manna stefndi að
í það og það skiftið, eða þá réttlæt-
ishugsun, því eigi spretta allsstaðar
þyrnar, þar sem mennirnir hafa stig-
íð niður fæti. En tíðast hefir eigi
verið spurt að vopnaviðskiftum, held-
ur leikslokum. Því hefir drenglynd-
ið svo oft verið auri atað.
En kinverska þjóðin hefir verið
frábrugðin öðrum og eigi tekið þátt
í kapphlaupinu mikla. En því er
ver, að það stafaði af pjóðardrambi.
Hún áleit sér skaða búinn i að kynn-
ast öðrum; forðaðist því öll erlend
áhrif. Aleit sig hafna yfir að nema
af öðrum. Lifði svo í sinni eigin
fávizku og vissi tæplega af framför-
um annara þjóða. En hlutskifti þess-
arar mentaþjóðar .varð kyrstaða og
jafn vel afturför. Nú er litlu framar
staðið^ nema siður sé, en fyrir þús-
undutn ára.
Kinverska þjóðin lenti í öfgunum,
auðnaðist eigi að fara meðalveginn.
Þvi fór sem fór. En hver getur
sagt um, að betur hefði farið á því
að gleypa við öllu erlendu og að-
vífandi, en forsmá sitt eigið? Kina
stejndi í rétta átt, en viltist aj veginum
rétta. Það var alt. Og á Islandi
skyldu menn athuga vendilega hvað
flýtur að strönd. Er eigi alt eftir-
sóknarvert, sem berst að handan yfir
pollinn. Holt er heima hvað. Mun
láta nokkuð nærri, að fyrir smáþjóð
sem íslenzku þjóðina, sé að jöfnut
nauðsynin á erlendum áhrifum og
hinu, að skjóta v^rhuga við öllu að-
vífandi; vera aðgætinn i smáum og
stórum breyiingum.
Kinverska hugsunin hefir sina kosti
einnig. En i sinni raunverlegu mynd,
sem hún er alment skilin, skal eg
verða manua síztur til þess að taka
svari hennar. E'n þann þjóðarmetn-
að, sem eigi leyfir alþingismanninum
óátalið að skipa þjóð sinni til sætis
næst skrælingjum, skal eg óhikað
verja. Það má kalla mont og sjálf-
birgingsskap að skrafa um ónytjunga
og úrþvætti. En slíkur lestur sannar
smátt, — nema þá i gagnstæða átt
inn á við I
Það er nokkuð sem eigi verður
hrakið, að hver einasti þjóð verður
að bera virðingu fyrir sér. Hvernig
fer fyrir einstaklingnum, er hann
missir sjálfsvirðingunaí Þjóðin er
einstii 1-! i ngafj öldi og hlýtir sömu lög-
um og þeir. Slíkt ei fjarstæða ein
að þjóðarmetnaðurinn leiði til kyr-
stöðu. Enginn hefir talað um að
forðast öll erlend áhrif. Heldur Jó-
hann að Bandaríkin álíti margar þjóð-
ir sér fremri? Eða Englendingar eða
Þjóðverjar? Og er eigi lagt stund
á framfarir í þessum löndum. Allir
hugsandi menn vita að margt er að
á íslandi og að mörgu þarf að breyta.
Et; það er sama sagan um öll lönd
og þjóðir og verður æ. It isa long
way to Tipperary, syngja Englend-
ingar. En allir geta tekið undir að
leiðin er löng til fullkomnunar og
vinst seint fyrir oss breyska jarðar-
búa. En það Iéttir eigi leiðina, að
telja sér og óðrum trú um sinn eig-
in vanmátt. íslenzka þjóðin þarfn-
ast annars fremur en barlóms. Og
það er lítilþægni að láta bjóða sér
annað eins og alþm, gerði, og þegja
við. Og það vekur beiskju að lesa
slikt i öðru af tveimur stærstu viku-