Ísafold - 07.10.1925, Blaðsíða 1

RITSTJÓRAR:
Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 498.
Auglýsingasími
700.
ISAFOLD
Árgangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innbeimta
í Austurstræti 8
Sími 500.
50. árg. 48. tbl.
DAGBLAÐ MORGUN BLAÐIÐ.
Miðvikudaginn 7. október 1925.
tsafoldarprentsmiðj a h.f.
Frelsið í Rússlandi.
Uppreisnin i Sýrlandi.
Verkamer.nirnir hafa enga hlut-
deild í stjórn fjelaga þeirra, sem
heir eru í.
Það má teljast nær vana-við-
kvæðið hjá Alþýðublaðinu hjer,
og þeim, sem því fylgja fastast
að málum í kommúnistiska átt, að
segja það lýgi og nppspuna, þeg-
ar getið er um eitthvað, sem mið-
ur fer í Rússlandi. Það sje ekki
hægt-að byggja á neinu því, sem
aðrir segja frá en sjónarvottar.
Alt annað sje lýgi, því þeir, sem
til Rússlands fari, þeir heri kom-
múnistum þar vel söguna, og öllu
stjórnarfyrirkomulagi þeirra, eink
um í því, er snertir verkamanna-
mál öll.
Þetta er einhver sú mesta blekkj
ing, sem unt er að bera fram. J
Það er hverju orði sannara, að
sumar þær sendinefndir, sem til
Kússlands hafa farið, hafa látið
vel yfir öllu og sagt þar jafnvel
fyrirmyndar þjóðskipulag. Kn j
hvernig stendur á því? Þannig, | Frakkar eiga í vök að verjast
að þegar slíkar sendinefndir fara suður í Afríku um þessar mundir.
til Rússlands til þess að fræðast í Sýrlandi gaus upp óánægja með-
um kjör almennings þar og um- ’ al Drúsa um daginn, og gerðu
bætur ráðstjórnarinnar, þá ta'ka : þeir uppreisn gegn frönskum yfir-
Bolsjevikkar þeim opnnm örmum, j völdum, eins og getið hefir verið
Drúsar á feÆalagi.
sýna þeim það skásta, sem um er
af ræða hjá þeim, dylja vandlega
fyrir þeim alla eymdina, alt skipu
lagsleysið og ófrelsið. Þeir benda
um hjer í blaðinu.
Drúsar eru menn lierskáir
og hann hafði á^ur viðhaft í
: lóndum svertingja í Senegal. —
En þar hafði hann verið land-
stjóri áður. En Drúsum þótti það
óþolandi, að láta skipa sjer á bekk
með svertingjum, enda standa
þeir svertingjum milcið framar að
menningu allri. Er Drúsar sendu
hraustir. Þeir tala arabiska tungu,|stndinefnd til Sarrail herghöfð-
en trúarbrogðin eru eigi hin sömuíingja, er þar hefir æðstu stjórn,
gestunum á hallir aðalsmannanna, og Araba, þau eru sjerkennileg íljet Sarrail ekki svo lítið að veita
sem þeir hafa breytt í samkomu-
staði og gildaskála fyrir verka-
menn, og þeir segja þeim frá lilut hafa verið sú, að franski lands- [’.aði upp gegn frönsikum yfirvöld-
fyrir þann þjóðflokk einan. tnefndinni áheyrn. Þetta sveið
Orsök uppreisnarinnar virðist liþeim svo sárt, að uppreisn bloss-
deildinni, sem allir verkamenn
eigi að hafa í stjórn landsins.
stjórinn sem þár er, þóttist getakum.
haldið sama aga yfir Drúsum eins |
Svo fara sendinefndirnar heim, og
láta hið besta yfir öllu.
Ein slík sendinefnd sænskra
verkamanna er nýlega komin
heim frá Rússlandi. Og það vant-
ar ekki, að hún láti ekki vel yfir
ölíu. En hvað dvaldi hún lengi í
Rússlandi? Eina 5 daga! Á 5
dögum átti hún að hafa fengið
nægilega glögt yfirlit yfir hið
mikla landflæmi og þá þjóð, sem
byggir það, 133 miljónir. Eftir 5
daga vern treysti hún sjer að
fella þann dóm, að alt væri í besta
lagi og á framfarabraut. Mund-
um við íslendingar treysta erlend .
sem hjer dveldi í 5 sklPun
sem stendur í blöðum rússneskra
verkamannafjelaga, og ekki síst,
þegar tekið er tillit til þess, að
málfrelsið mun þó vera takmark-
að í þeim, svo að sjálfsögðu hvorki j er svipuð lýsing á frelsinu og jafn
þora þeir nje mega segja alt eins rjettinu, sem verkamennirnir í
að þeir geti ekki tekið þátt í
neinu opinberu lífi, og húi altaf
undir hótun um uppsögn.
í öðru vcrkamannafjelagsblaði
um manm,
daga til þass að skýra ítarlega
og rjett frá öllu um hagi okkar?
En hvað er þá um þjóðarbákn
eins og Rússa.
Sannleikurinn er sá, að á um-•
mælum þeirra, sem dvelja fáa.
daga í Rússlandi, sjá aðeins ytra'
borð hlutanna og kunna ekki mál j
ið, er ekkert að græða. Þeir koma
heim blektir og með falska lýs-
ingu.
og er. Rússlandi eiga við að búa. Hann
Næg dæmi má fá um óánægju' segir, að stjórn srpnra verka-
verkamanna um kúgun þá, sem mannafjelaganna sje í himdum
þeir eru beittii'. ! vor skrifaði misendismanna, enginn megi finna
að neinu, þá sje mönnum spark-
að út á gaddinn, og að í raun og
veru hafi vefkamenn eltki hin
minstu áhrif á þaðA hvernig fje
járnbrautar- ] lögunum er stjórnað eða hvernig
Þegar sæti með mál verkamannanna er farið.
til dæmis formaður járnbrautar-
mannasamb., Andrejew, mjög á-
kveðna umkvörtun um það, að
Verkamenn sjeu beittir gerræði'í
stjórnar
manna-sambandsins.
losni, þá sje það föst regla, að j En skýrast kemur þó hlutdeild-
verkamaður sje ekld tekinn í arleysi verkamanna í stjórn mál-
skarðið, heldur einhver háttsett-1 efna þeirra í Ijós í bók einni, er
ur gæðingur ráðstjórnarinnar. — verkfræðingur rússneskur, sem bú
Sama sje að segja um þau frum- settur er í Moskva, hefir gefið út,
vörp, sem borin sjeu upp í sam- og kom út í Leipzig og Vínar-
bandinu. Þau sjeu kúguð í gegn, borg. 1 þeirri bók er skýrsla um
l’vort sem verkamenn skilji þau
eða ekki, og helst sje sjeð fyrir
því, að þeir fái ekkert um þau
að segja.
Hann nefnir dæmi, þar sem
menn liafi verið reknir úr vinnu
En á öðru mætti taka marlr um
þessi mál. Það er það, sem rúss-
neskir verkamenn segja sjálfir
um kjör sín og stöðu í þjóðf jelag- (
inu. Og þá verður alt annað uppi.fremur segir liann, að laun járn
stjórnir verkamannafjelaganna
1924. í þeim sátn 463 kommúnist-
ar, eða 93%, en 34 flokksleysing-
jar, eða 6,9%. Þetta verður enn
ljósará, þegar þess er gætt, að
meðlimir verkamannaf jelaga í
fyrir það eitt„ að þeir vildu ekki j Rússlandi voru 5,500,982, en kom-
leggja fram skerf til hinnar svo- múnistaflokkurinn aðeins 350,000
kölluðu' „rauðu hjálpar.“ Enn-
1924. Sjest þá, hve sáralítinn
hluta sjálfir verkamenn eiga í
Norðmenn.
(Þetta ágæta kvæði orti Stephan G-. Stephansson í minningu
um 100 ára lananám Norðmanna 1 Ameríku. Hjeldu Norðm. eins og
kunnugt er, hátíð mikla og mintust aldarveru þeirra vestanhafs.
Kvæðið birtist í Heimskringlu, en ísafold getur ekki stilt sig
um að prenta það upp og gefa með því fleirum kost á að sjá það,
en þeim, sem Heimskringlu fá. Það hefir alla kosti bestu kvæða
höf. og er afburða snjalt).
I.
Sú var tíðin, að sama var þjóðin
Snær og Norr — deildu vöggn og gröf
Er við sigldum með sverðið og ljóðin
Sigurbrautir um veraldar höf.
%
Á kom stórviðri, bylur svo bitur,
Bygðir dreifðust, en lán af því hlaust —
Eins og stormur úr fjallshlíðum flytur
#Fræ af mörkum í eyjar, um haust.
Milli okkar þó stælan og stálið
Stundum sýndist að efst lægi á baug,
Saman áttum við minning og málið
Miklu lengur, sem hjartfólgna taug.
Ásamt geymdum, er öðrum varð heimsika
Ættar hjartfólgna minningin sín,
Hvernig rógur og glapvíg og gleymska
Gullið aldanna földu við Rín.
*
n.
Ennþá vakir vorra feðra andi:
Víðförlið og trú á eigin kraft —
Heilsumst enn á hverjum legi og landi
Leikbræður — en nú með tunguhaft!
k
Dýru gulli grýttuð þið í ána!
Gnítaheiði varð að Leggjabrjót:
Ávarpið hjá öðrum tnngum lána
Er við hjerna sitjum bræðramót!
»
Djörfu Norðmenn, leitar-Skatar landa!
Lesið upp vorn frægsta æskubrag —
Þar ver ísland Helguskarðið handa
Hverri norskri móður, enn í dag.
Stephan G. —
Þessi skýring fylgdi kvæðinn frá höf. hendi, og er rjett, a8
hún fylgi einnig hjer:
Aths.: — Oss þykir tilhlýðilegt að birta hjer það sem skáldið
segir um síðustu vísuna, í brjefi er fylgdi kvæðinu: — „Skatar
hjetu þeir, er fylgdu Skata konungi“, segir forn sögn, og er snjalt
— og færi okkur betur í munni en enska afmánin: Skátar, sem
nú tíðkast. —
„Helguskarð“, sbr. Harðar sögu og Hólmverja og hendingar
Steingríms: „Dáðrökk kleif upp dóttir jarls, Með drengi Þyril
stríðan .... Þar Helguskarð er síðan“.
Þýskur togari strandar.
Skipshöfnin bjargast.
á teningnum, þegar maður les það brautarmannanna sjeu svo vesæl, stjórnunum.
Aðfaranótt þess 27. f. m. strand
aði þýskur togari við Hjörleifs-
höfða. Skipshöfnin bjargaðist i
land á kaðli. En að það tókst
var að þakka vaskleika þriggja
manna, sem komu á strandstað-
inn. Mennirnir voru: Guðm. Eyj-
ólfsson bóndi á Brekkum, Ingi-
bergur Sveinsson vinnumaður á
Hjörleifshöfða og Haraldur Hann
esson unglingspiltur úr Reykja-
vík.
Ekkert bjargaðist úr togaran-
um vegna brima, sem gengu um
þær mundir.
Khöfn 3. okt. FB.
Kröfur verkamannaflokksins
í Englandi.
Símað er frá Liverpool, að Mae
Donald hafi haldið því fram á
fundi, að nauðsynlegt væri að
þjóðnýta ýmiskonar opinber fyr-
irtæki, svo sem járnbrautir, raf-
og . gasstöðvar og starfrækslu
sjúkrahúsa. — Ennfremur bæri
skylda til að íhnga sem grandgæfi
legast hagnýting kolanámanna. —
Ennfremur, að verkamenn fengju
að taka þátt í stjórn fyrirtækja,
að þeir fengju hlutdeild í arði,
og að síðustu var þess krafist,
að konur fengi kosningarrjett
frá tvítugs aldri. Fundurinn gerði
samþykt á þessum grundvelli.