Tíminn - 09.05.1980, Síða 9

Föstudagur 9. mai 1980
13
nýja skipagerð
er sífellt að þróast
og telur nú um
1500 skip
t þessum mánuöi var haldin
ráðstefna um svonefnd RO RO
skip i Monte Carlo, I tengslum viö
mikla sýningu á nýjungum I þess-
ari nú fyrirferöarmiklu flutninga-
aöferð, og munu Noröurlöndin
(þó vist ekki tsland) hafa tekiö
þátt i þessari ráöstefnu; þvi
skipafélög á Noröurlöndum hafa
mjög notfært sér möguleika RO
RO aöferöarinnar, og eru raunar
meöal upphafsmanna hennar.
150 ára gömul aðferð
Þaö er ávallt svo, þegar tima-
mót veröa, eöa umtalsveröar nýj-
ungar ber á góma, aö menn velta
þvi fyrir sér, hvaö hafi veriö upp-
hafiö.
Þeir er lengst vilja ganga,
segja aö RO RO hugmyndina sé
aö rekja til þeirra tima er menn
byrjuðu aö velta tunnum um borö
I skip. Enn aörir telja, aö menn
hafi gert sér kosti þessarar hug-
myndar ljósa, þegar hinar
egypsku obeliskar voru fluttar til
Evrópu frá Egyptalandi fyrir 150
árum, en þær vega nokkur hundr-
uö tonn, og um þær mundir var
enginn lyftibiinaöur þekktur er
komið gat slikum þunga um borð i
skip og i land aftur.
Flestir hallast þó að þvi, að
fyrst hafi verið byrjað að aka bif-
reiðum um borð i farþegaskip er
fluttu bila og ferðamenn yfir
Ermarsund, og þaðan sé RO RO
hugmyndin ættuð.
Nokkuð var um það, þegar fyrir
strlð, að menn vildu ferðast með
bila sina frá Englandi yfir á
meginland Evrópu, og öfugt. Þá
voru bilarnir hifðir um borð á
venjulegan hátt, sem var ákaf-
lega seinvirk aðferð, og eftir
styrjöldina, þegar einkabillinn
varð almenningseign, varð að
finna fljótvirkari aðferðir, Bif-
reiðar meö vörur, og jafnvel
vörubilar komu fljótlega I kjöl-
farið, þvi menn sáu auðvitað að
þetta gat verið hentug flutninga-
aðferö. Þaö er þjóðvegaakstur,
þar sem ferjur voru notaðar yfir
sund.
Járnbrautarferjur eru lika hluti
af þessari sögu, þvl snemma
komu fram járnbrautarferjur er
fluttu lestir i heilu lagi yfir sund,
milli landa.
Fyrstu bilferjurnar á Norður-
löndum gengu milli Sviþjóðar og
Danmerkur og smám saman var
sllkum ferjuleiðum fjölgað.
Norðursjórinn og
RO RO fartin
Næsti liöur I RO RO flutningun-
um, veröur að teljast þegar byrj-
að var að sérsmiða RO RO skip til
aö sigla einvörðungu með vör-
ur milli hafna viö Noröursjó og
innhöfin I austri.
Nefna má að Wallenius-linan
lét smiöa 1000-4000 lesta RO RO
skip, þar sem unnt var aö aka
vörubilum um borð og einnig
tengivögnum, eða gámum og
brettum, er gaffallyftarar fluttu
um borð I skipin og losuðu slðan.
Þetta stytti viökomu skipanna I
höfnunum mjög mikið.
t raun og veru var þarna þó
ekki um fullmótaða RO RO stefnu
að ræða, þar eð margs konar að-
gerðum var jafnframt beitt við
losun og lestun, og algengustu
siglingaleiðirnar voru milli hafna
I Eystrarsalti og hafna við
Norðursjó.
Háðstefna um
RO RO skip
Jónas
Guðmundsson:
SIGLINGAR
Nýtisku RO RO skip á sigl-
ingu. Takið eftir skutbrúnni
sem unnt er ah leggja upp á
venjulega bryggju, en oft eru
skipin cinnig nieð op að fram-
an, þannig að unnt er að aka
inn og út um skipið. Skutbrýr
eru nú það breiðar, að unnt er
að aka samtimis um borð og i
land, þannig að losun og lestun
fer að nokkru leyti fram sam-
timis.
Flest þessara skipa voru með
skutbrúlúgu, 7 metra breiða og 5
metra háa. Um þessar dyr mátti
aka stórum vörubllum og flutn-
ingavögnum, en vörur voru einn-
ig fluttar um borö og losaðar með
öðrum hætti um lestarop.
Það var til dæmis mjög algengt
að skipin flyttu trjávörur frá
Eystrasaltslöndunum og slöan
blla til baka.
RO RO skipin á
Atlantshafsrútuna
Það mun ekki hafa verið fyrr en
á sjötta áratugnum, sem RO RO
flutningar byrja yfir Atlantshaf-
ið. Það voru fyrstu bllaskipin er
fluttu blla yfir hafiö. Nýjum bll-
um var ekið um borð og þetta var
auðveldara en verið haföi meðan
bllar voru fluttir I venjulegum
flutningaskipum. Þá tók langan
tima að hlfa bllana um borö og frá
borði, auk þess sem skemmdir
voru algengar þvl aðstaöan um
borð var örðug.
Þó voru fyrstu skipin, er
Norðurlandabúar gerðu út til þess
arna, einnig þannig búin að þau
gátu haft vörugáma á þilfari til að
drýgja tekjurnar.
Þessir flutningar gáfust vel, og
eftir að sérfyrirtæki I lestarbún-
aði, eins og t.d. MacGregor, höfðu
hannaö vökvastýrðar skutbrýr og
alls konar búnað fyrir RO RO
skipin, var ekkert þvl lengur til
fyrirstööu aö unnt væri að nota
þessa flutningaaöferð hvar sem
var, en áöur þurfti sérstök hafn-
armannvirki fyrir RO RO skipin.
RO RO floti
Norðurlanda 1979
Samkvæmt skýrslum telur RO
RO floti Noröurlanda nú 514 skip
sem eru samtals 3,3 milljónir
lesta DW.
Fleiri en 100 þessara skipa eru
stærri en 6000 tonn DW og má
nota þau I siglingar á Atlantshafi
og til viðbótar voru pöntuð á árinu
122 sllk skip hjá skipasmiðastööv-
um um allan heim, samtals um
ein milljón lesta DW. Rúmlega
hundrað af þessum nýju skipum
verða stærri en 6000 lestir.
Þá eru einnig til 97 skip, sem
geta — auk annars — notast sem
RO RO skip, en þau eru samtals
630.000 tonn DW og 25 skip af
þeirri gerð eru I smíðum, samtals
um 400.000 tonn DW.
Þá eru ótalin 78 skip I eigu
Norðurlandaþjóöanna, er bjóöa
upp á margháttaðar losunar- og
lestunaraöferöir auk RO RO eöa
gámaskip, sem einnig hafa
akstursop, en þá er akbrú, en auk
þess kranar fyrir gáma.
Samanlagður tonnafjöldi þeirra
er um 710.000 tonn DW.
20 sllk skip eru nú I smlðum,
samtals 250.000 tonn DW.
Þá er ótaliö 41 RO RO skip, er
ætlað er til þess aö flytja þunga-
vöru (þung stykki) sem tekin eru
um borð á vögnum.
Fjögur sllk skip eru I smlðum,
samtals um 35.000 tonn DW.
Þá eru ekki með talin önnur
skip, er tengjast RO RO flutning-
unum, en eru aö öðru leyti ætluð I
sérverkefnL
Bilferjum fjölgar
Mjög mikil gróska hefur verið I
bílferjum, er flytja ferðamenn og
fjölskyldublla, eða rútur, auk
vörublla meö farma. Er talið að
483 slíkar bllferjur séu I heimin-
um núna, og um 60 eru I smlðum,
samtals um 600.000 tonn DW.
Það eru einkum ferjufyrirtækin
er sigla yfir Ermarsund og Norð-
urlandaþjóðirnar (Svíar), sem
færa út kviarnar á þessum vett-
vangi. Bretland og Svlþjóð ráöa
yfir öflugasta skipastólnum á
þessu sviði (Farþegar
bílar/vörubílar- og tengivagnar),
en Norðurlöndin, auðvitað að Is-
landi undanskildu, eiga um 25%
af tonnafjöldanum I bilferjum
heimsins (farþegaskip, er flytja
einnig ferðamannabila).
Hvað er RO RO skip?
Það er talað um að I heiminum
séu núna 1.425 RO RO skip, þá er
þvl við að bæta, að skilgreiningin
er oft mjög örðug. Mikiö er um
það, að akstursbrýr séu settar á
almenn vöruflutningaskip og
búlkaskip. Þau eru þó ekki raun-
veruleg RO RO skip. Mönnum
hefur gengið mjög illa aö skil-
greina þessa skipagerð, því ekki
eru allir sammála um hvernig
skilgreina beri sllk skip. Er RO
RO skip hvert þaö skip er unnt er
að aka um borð I, jafnvel þótt
önnur atriði skipsins seu mikil-
vægari?
Skip sem jöfnum höndum flytja
gáma og farartæki á hjólum?
Reynt var aö skilgreina þetta
nánar á ráðstefnunni I Monte
Carlo. Geysileg þróun hefur orðiö
I smlði RO RO skipanna og eru
þau reyndar orðin að fljótandi
vörugeymslum, eöa bllastæðum,
fremur en skipum. Lestarrýmiö
miðaö viöeigin þyngd (DW) hef-
ur aukist gífurlega. Aður var lest-
arrými þessara skipa 1-1.5 rúmm.
á hvert DW tonn, en er núna 7-10
rúmm. á hvert tonn I þunga
(DW).
Þessi skip eru opin stafnanna á
milli og þótt það sé hentugt vegna
afgreiÖ6lu, veldur það mjög auk-
inni hættu fyrir skipiö sjálft.
Gömlu skipin voru hólfuö I lestar
meö skilrúmum, þannig að vissri
hættu, t.d. eldhættu, var dreift, og
hættuleg efni I farmi var unnt að
skilja frá öörum farmi skipsins.
Einnig skapast talsverð hætta af
skilrúmaleysi ef skipið veröur
fyrir óhappi, sjór kemst I það, þá
er það reyndar dauðadæmt, ef
svo má oröa þaö, en venjuleg skip
þola aö fá sjó I eina lest af mörg-
um.
Talsverð hætta fylgir llka vél-
knúnum ökutækjum, og hinum
margvíslega farmi, er þau flytja.
Þetta eru mál, sem tæknimenn
eru nú aö velta fyrir sér. Komið
hafa fram hugmyndir um að að-
skilja meö einhverju móti
„hættuleg efni” frá öörum efnum
I farmrúmum, og reynt er að
leysa skilrúmavandann, án þess
að það veröi á kostnað hag-
kvæmninnar.
Þótt Ro Ro skipin séu fyrir ökutæki.
verða sumir að gjöra svo vel og ganga um borð.
Þarna er fflalest á leiðinni umborð i gámaskip,
en filar voru (0g eru) flutningatæki
i mörgum löndum.