Fréttablaðið - 12.12.2008, Blaðsíða 22

22 12. desember 2008 FÖSTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Hvernig bregst þjóðin við kreppunni?
Er reiðin að renna af þjóð-
inni eða finnur hún engan
farveg fyrir hana? Prestur
segir komið að eins konar
úrvinnsluferli, annar segir
þjóðina bæla reiðina. Hvað
sem því líður stendur hún
frammi fyrir því að velja
hvort hún taki slaginn eða
lækka þjáningaþröskuld-
inn og láta hlutina yfir sig
ganga.
Það hafa orðið þáttaskil í við-
brögðum þjóðarinnar við
kreppunni. Eftir röð fjölmennra
mótmæla- og borgarafunda er
eins og að dregið hafi úr ákafa
fólks og færri láti til sín taka.
Færri mæta og færri vilja hafa
sig í frammi í fjölmiðlum, sé mið
tekið af aðsendum greinum hér á
Fréttablaðinu. En hvað er að ger-
ast? Er þjóðin að koðna niður eða
að búa sig undir næsta leik?
„Það er þekkt að þegar fólk
lendir í áföllum finnur það til
mikillar reiði fyrst um sinn en
svo er eins og það fari af stað ein-
hvers konar úrvinnsluferli,“
segir Björn Harðarson sálfræð-
ingur. Hann segir að þá byrji fólk
að venjast nýjum aðstæðum. „En
það er svo hægt að deila um hvað
það er að venjast hlutunum. Hjá
langveiku fólki getur þetta falist
í því að lækka sársaukaþröskuld-
inn þó að öll einkennin séu enn til
staðar.“ Þá er það bara spurning-
in hvort þjóðin ætli að vinna úr
vandanum eða lækka þjáninga-
þröskuldinn sinn.
Bjarni Karlsson sóknarprestur
telur að ofsareiðin sem fyrst greip
um sig sé að mestu runnin af þjóð-
inni og að tími úrvinnsluferlis sér
runninn upp.
Hann telur einnig að fólk sé nú
að verða meðvitað um að það voru
fjölmargir þættir sem fóru
úrskeiðis með þeim afleiðingum
að við erum nú í þessum þrenging-
um. „Það hefur átt sér stað mikil
samræða í samfélaginu og með
henni verður til það sem ég vil
kalla þjóðarvilji,“ segir sóknar-
presturinn. „Þá sjáum við hvernig
samfélag við viljum hafa en áttum
okkur jafnframt á því að leiðin að
því samfélagi er ekki fólgin í ein-
faldri lausn. Hún byggist ekki á
einni atvinnugrein, einum leiðtoga
eða einni ákvörðun. Og það sem
við þurfum að gera upp við okkur
núna er hvort við ætlum að taka
slaginn og vera sjálfstæð og þrótt-
mikil þjóð þrátt fyrir allar þær
þrautir sem því mun fylgja eða
ætlum við að leggja örlög okkar í
hendur einhvers fámennisvalds.“
Hann segir þjóðina einnig glíma
við ákveðna skömm. „Hluti af því
sem landinn er að glíma við núna
er skömm fyrir að hafa farið sof-
andi í átt að feigðarósi. „Við sofn-
uðum á verðinum og þjóðarsálin
stendur frammi fyrir eigin þræl-
slund. En nú er það spurningin:
Nennum við hafa fyrir því að hafa
hér raunverulegt lýðræði, að
byggja þessa eyju í friðarmenn-
ingu þar sem ríkir sátt og jöfnuð-
ur. Ef svo er þá verðum við að
segja upp þessari sigurvegara-
menningu þar sem fáir veðhlaupa-
hestar gátu talið okkur í trú um
það að aðeins fremstu hlauparar
skiptu máli en hlutverk hinna væri
að hirða það sem dettur af gnægta-
borði þeirra.“
Einar Már Guðmundsson rithöf-
undur segir að ekki megi draga of
miklar ályktanir af fjölda þeirra
sem mæta á mótmæla- eða borg-
arafundi. „Þetta er nefnilega ekki
spurning um fjölda heldur áhrif,“
segir hann. „Annaðhvort fer ríkis-
stjórnin eða ekki. Annaðhvort
verður tekið á spillingunni eða
ekki. Stjórnvöld og auðmenn bíða
eftir að rykið setjist eins og þeir
orða það. Sem sé, að ekkert breyt-
ist en það vill fólk ekki. Þess vegna
tel ég að mótmælin haldi áfram.
En ef svo skyldi fara að þjóðin
ákvæði að sætta sig við þetta þá
verður þetta mjög vont þjóðfélag
til að búa í.“
Fjöldinn skiptir ekki
máli heldur áhrifin
MÓTMÆLI VIÐ AUSTURVÖLL Þó að færri hafi látið óánægju sína í ljós í síðustu viku er landanum ekki runnin reiðin. Viðmæl-
endur Fréttablaðsins segja hann nú þurfa að gera upp við sig hvort hann vilji bölva í hljóði og búa í samfélagi sem er honum
lítt að skapi eða þreyja þær þrautir sem felst í að byggja gott samfélag. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN KARLSSON
En ekkert er svo með öllu illt að ei boði neitt gott og í öllum þessum
hremmingum hefur Björn Harðarson sálfræðingur góð tíðindi til að færa
okkur. „Rannsóknir hafa sýnt að þunglyndi er mun algengara í velmegun
en kreppu,“ segir hann. „Í kreppunni þjappar fólk sér saman og styður
hvað annað í baráttunni þar sem hver og einn veit sitt hlutverk. En þung-
lyndi getur oft verið velmegunarsjúkdómur; þegar allt gengur vel og fólk
hefur ekkert til að berjast fyrir, þá fer því oft að líða illa.“
MINNA ÞUNGLYNDI Í KREPPU
„Það er alveg ómögu-
legt að gera sér grein
fyrir mætingunni,“ segir
Hörður Torfason, sem
fer fyrir mótmælunum
á Austurvelli, aðspurður
hvort hann eigi von á
fjölmenni þar á morgun.
Hann segir að ýmsar
ástæður séu fyrir því af
hverju svo miklu færri
mættu síðasta laugardag
en vikuna þar á undan.
Jólahátíðin dragi úr þátt-
töku fólks og þreytu gæti hjá sumu
fólki. „Hins vegar tel ég að fólk muni
rísa upp aftur af fullum krafti eftir
áramót þegar uppsagnir
fólks taka gildi og þá eru
engin hátíðarhöld fram
undan til að lýsa upp
tilveruna. Þá óttast ég
það einna helst að okkur
takist ekki að halda frið-
samleg mótmæli. Auð-
vitað leggjum við áherslu
á að þau séu friðsamleg
en við erum líka raunsæ
og ég tel að yfirvöld
ættu að vera það líka og
búa sig undir það að fólk
fari að bregðast við ástandinu með
ófriðsamlegum hætti.“
Óttast ófrið eftir hátíðirnar
HÖRÐUR T0RFASON
LÍÐAN ÞJÓÐARSÁLARINNAR
Hvaða tilfinningu finnur þú mest
fyrir sem tengist ástandinu í landinu?
15%
28%
33%
13%
11%
Sorg
Skömm
Reiði
Kvíði/Ótti
Depurð
Heimild: persona.is691 atkvæði
12
10
8
6
4
2
0
15.
nóv
22.
nóv
29.
nóv
6.
des
FÓLKSFJÖLDI Á
MÓTMÆLAFUNDUM Í
ÞÚSUNDUM
Mat lögreglu
Mat mótmælenda
2-
3
5 4-
5
6-
7
6-
7
11
-1
2
1,
5-
2
2,
5
Hjörtur Magni Jóhannsson fríkirkjuprestur segir það síður en svo að dregið
hafi úr reiði fólks og það sé spurning um almannaheill að stjórnmálamenn
og embættismenn axli ábyrgð og viðurkenni mistök. „Ég held að fólk sé
mjög reitt enn þá,“ segir hann. „Og þar sem enginn ætlar að axla ábyrgð og
fáir látnir svara til saka þá tel ég mikla hættu á því að þessi reiði verði bæld
niður því það er ekki tekið á henni og það er hættulegt. Það getur valdið
skaða seinna meir og þá í formi félagslegra vandamála
og andlýðræðislegra athafna.“
Hann segir það ekki til merkis um að reiðin sé
liðin hjá þótt færri mæti til mótmæla og borgara-
fundi síðustu viku en vikurnar þar á undan. „Fólk
er einfaldlega að taka á sínum málum og reyna að
lágmarka skaðann eins og hægt er. Þó að fólk hafi
ekki tíma til að standa niður á Austurvelli þá er ekki
þar með sagt að það sé ekki reitt. Svo er skammt til
jóla og þá hrannast upp fleiri viðfangsefni sem geta
verið erfið hjá mörgum í ár.“
FÓLKIÐ ER LÁTIÐ KYNGJA REIÐINNI
HJÖRTUR MAGNI JÓHANNSSON Ef stjórnmála-
menn og embættismenn taka ekki pólitíska
ábyrgð getur það haft alvarlegar afleiðingar
fyrir samfélagið, segir fríkirkjuprestur.
FRÉTTASKÝRING
JÓN SIGURÐUR EYJÓLFSSON
jse@frettabladid.is
Kraftmiklar ryksugur
fyrir öll heimili
Verð frá kr.:
22.995