Tíminn - 12.06.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn '
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGislason
NíelsÁrriiLund
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlasori
Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild,
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsimar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Framtíð íslenskrar tungu
Á menningarhátíð, sem haldin var á ísafirði um
síðustu helgi á vegum menntamálaráðherra og
bæjarstjórnar ísafjarðar flutti Björn Teitsson
skólameistari Menntaskólans á ísafirði athyglisvert
erindi um íslenska tungu eins og högum hennar
háttar um þessar mundir og um hver framtíð kunni
að vera búin móðurmálinu.
í erindi sínu kemst Björn Teitsson svo að orði,
að ýmsar hættur steðjuðu að íslenskunni og sé það
einkum enska sem ógni tungunni.
Þrátt fyrir hættur sem steðji að íslensku máli
taldi Björn að leyfilegt væri að vera bjartsýnn um
framtíð íslenskunnar og sagði orðrétt:
„Að því tilskildu að menn haldi vöku sinni vil ég
leyfa mér nokkra bjartsýni um framtíðina. Hér
skulu færð fáein atriði fram sem ég tel að bendi til
þess að íslenskt mál muni halda velli enn um hríð
með nokkuð svipuðum hætti og verið hefur
undanfarna áratugi.
1. íslenska er í eðli sínu íhaldssamt mál. Hefð
er fyrir því að nýyrði séu srníðuð um nýleg
fyrirbæri enda er einkar auðvelt að búa til nýyrði
af gömlum íslenskum orðstofnum, svo að vel fari.
Styðja þarf þessa hefð áfram af fullum þunga, og
hindra þannig að tökuorðum um nýjungar fjölgi
verulega. Hreintungustefna þarf áfram að njóta
hylli ráðamanna.
2. íslenskan myndar sérstaklega góða heild, eins
og áður var nefnt, þar sem mállýskumunur innan-
lands er nánast enginn. Þetta er ótvíræður styrkur
fyrir tunguna, þegar um varnarbaráttu er að ræða.
íslendingar hafa ætíð flutt sig tiltölulega mikið um
set innanlands, og stétttaskipting er í reynd mjög
lítil. Svo fremi að þetta haldist má vænta þess að
hér komi ekki upp neinir menningarkimar sem
gerst geti uppsprettur stórbreytinga á tungutaki
landsmanna. Ef til vill er nauðsynlegt að gæta þess
sérstaklega að ekki verði talað annað mál á Stór-
Reykjavíkursvæði en úti á landsbyggðinni. Hættan
í því efni er þó lítil vegna stöðugra áhrifa útvarps
og sjónvarps, en þar eru málfarsráðunautar við
störf og oft fluttir þættir um íslenskt mál.
3. Bókmenntir okkar að fornu og nýju eru
einstaklega ríkulegar og safamiklar. Bókmenntirn-
ar hafa í aldanna rás skipt sköpum fyrir varðveislu
íslensks máls. Hlúa þarf að bókmenntahefðinni
með sem flestu móti, og m.a. þarf að ýta undir það
að framúrskarandi erlend bókmenntaverk vjjrði
þýdd jafnharðan á íslenska tungu.
4. Sem síðustu meginástæðu fyrir þeirri skoðun
að dagar íslenskunnar séu alls ekki taldir, vil ég svo
nefna landfræðilega stöðu okkar á hnettinum.
Norðurlandabúar munu ekki óska þess að sjá
okkur hverfa inn í hinn skrautlega engilsaxneska
menningarheim - ekki Þjóðverjar eða Frakkar eða
Rússar heldur. ísland er eyland, hvað sem hver
segir, og við búum enn við nokkra og ákjósanlega
einangrun frá óstýrilátum umheimi. Þessi einangr-
un mun áfram reynast okkur vörn í baráttu fyrir
varðveislu þjóðlegra verðmæta.“
Föstudagur 12. júní 1987
'GÁRFN
Enn um útvarpsefni
Svo sem í framhaldi af pistlinum
í gær, sem eins og tryggir Garrales-
endur muna fjallaði um nýju út-
varpsstöðvarnar, er kannski ekki
úr vegi að geta hér um úrvals
útvarpsefni sem Garri varð áheyr-
andi að í fyrrakvöld. I>að var
Haraldur Ólafsson dósent sem
flutti erindi í gamla góða Gufu-
radíóið, sem nú er víst farið að
kalla Rás eitt.
Þetta erindi Haraldar var einmitt
á uppvaskstimanum, á milli út-
varps- og sjónvarpsfrétta. Hann
tjallaði þar um sérgrein sína,
mannfræðina, óg greindi í léttu og
þægilegu rabbi frá nýlcgri ráð-
stefnu uni það efni og ýmsu mark-
verðu sem þar hafði komið fram.
Eins og alþjóð vcit er Haraldur
einn af okkar bestu útvarpsmönn-
um. Það er ekki aðeins að hann
hafí þjálfaða og áheyrilega rödd,
seni hljóinar vel í útvarpi. Og ekki
skiptir minna máli að honum cr
cinstaklega vel lagið að koma efni
þannig til skila í útvarpi að það
verði hverjum manni auðskiljan-
legt, jafnvel þótt það sé sótt inn á
tiltölulega þröngt svið akademískr-
ar fræðigreinar.
Þetta er rifjað upp hér svo sem í
framhaldi af því sem sagði á þess-
uin vettvangi í gær um nýju út-
varpsstöðvarnar. Þama var á ferð-
inni úrvals útvarpsefni, og einstak-
lega þægilega ólíkt þeim eilífa
glymjanda sem sífcllt dynur yfir
hlustendur úr nýju stöðvunum.
Mannskemmandi glamur
Þetta leiðir enn og aftur hugann
að því að það er veruiegt álitamál
Haraldur: Ágætur Ólafur: Getur
útvarpsmaður. hann eitthvað
líka?
hvort nýju fjöimiðlarnir gera rctt í
því að stunda það í það óendanlega
að fullnægja einungis þeirri þörf
fyrir endalausan hávaða sem for-
svarsmenn þeirra standa í þeirri trú
að þjóðin sækist eftir. Við lifmn i
þjóðfélagi þar sem hraðinn er
mikill, asi á fólki og tómstundir
fáar hjá mörgum.
En það hefur ekki í för með sér
að hávær glymjandi og léttmeti sé
það eina sem fólk vilji heyra. Ætli
það eigi ekki við hér sem endranær
að þegar tími fólks er ásettur og
kröfurnar miklar til þess um hluti
sem það þarf að sinna, þá geti
rólegar stundir við útvarpstækið
einmitt gefið bestu hvíldina?
Líka má ekki gleyma því að það
er kannski framar öðru skylda
fjölmiðla að hlaupa ekki endalaust
eftir lægstu hvötunum í mannseðl-
inu. Fjölmiðlar hafa vissulega mót-
andi hlutverki að gegna, ekki síður
nýju stöðvarnar en gömlu fjölmiðl-
arnir. Þess vegna endurtekur Garri
að nýju stöðvamar þurfa að setja
markið töluvert hærra en þær gera
í dag.
Þær þurfa til dæmis að huga að
þvi að hljóðvarp er kjörinn vett-
vangur fyrir flutning á vandaðri
leiklist, að ekki sé gleymt innlend-
um flytjendum vandaðrar tónlist-
ar. Það er nóg af vcl menntuðu
fólki hér sem fæst við söng og
hljóðfæraleik.
Líka má ekki gleyma þvi að
hljóðvarp er tilvalinn vettvangur
til flutnings á hvers konar bók-
menntaverkum, skáldsögum,
smásögum og Ijóðum. Núna er
einmitt mikil gróska í ijóðagérðinni
hérna, og þegar eftir er gáð reynist
áhugi almcnnings oft vera töluvert
mikill.
Og hvað getur
Ólafur Ragnar?
Hér á dögunum minntist Garri á
það að Hanncs Hólmsteinn Gissur-
arson væri með kæru sinni yfír því
að Ólafur Ragnar Grímsson væri
settur í dómnefnd til að meta hæfni
hans, í raun réttri að bera það upp
á Ólaf að hann væri ekki vísinda-
maður heldur stjómmálamaður.
Sannast sagna er að Ólafur hefur
nánast eingöngu verið áberandi
hér sem pólitíkus, en minna hefur
farið fyrir því að hann hafi reynt á
opinberum vettvangi að kynna
fræðigrein sína, stjómmálafræð-
ina, og þau vísindalegu afrek sem
hann kann að hafa unnið þar.
En fyrst verið er að minnast á
útvarpsmennsku Haraldar Ólafs-
sonar, er þá nokkuð úr vegi að
spyrja hvort Ólafur Ragnar geti
þetta líka? Þeir eru báðir kennarar
í tiltölulega nýjum greinum hér við
háskólann. Haraldur stendur sig
vel í því að kynna þjóðinni sína
grein, en hvað er með Ólaf
Ragnar? Garri.
VÍTT OG BREITT
Dýrt og fínt
skal það vera
Nýju húsnæðislögin hafa hleypt
miklu fjöri í fasteignamarkaðinn,
enda hafa yfir 5 þúsund lánsloforð
verið afgreidd. Úm 8 þúsund hafa
sótt um lán. Undanfarið hafa 4000
til 4500 íbúðir verið seldar hér á
landi árlega.
Með nýju löggjöfinni var miklu
fé aukið við þá upphæð sem Hús-
næðismálastofnun hefur til ráð-
stöfunar. Lánamöguleikar eru því
meiri en nokkru sinni fyrr og eykst
eftirspumin að sama skapi.
Sú einkaeignarstefna sem ríkir í
húsnæðismálum hér á landi krefst
þess að mikið fjármagn sé hand-
bært til að allir geti fengið inni. Er
nú stefnt að því að hver þjóðfélags-
þegn hafi aðstöðu til að kaupa sér
íbúð hvenær sem þurfa þykir. En
það tekur tímann sinn að svala
þeim mikla fjármagnsþorsta sem
myndast hefur á löngum tíma
vegna takmarkaðs lánsfjár.
Margt ljótt hefur verið sagt um
nýja húsnæðismálakerfið og miklar
hrakspár eru uppi um framtíð þess.
Enginn hefur haldið því fram að
það sé alfullkomið og ekki er
ástæða til að ætla annað en að hægt
verði að bæta úr þeim agnúum sem
í ljós kunna að koma. Hafa verður
í huga að þegar brýnustu þörfinni
er fullnægt mun ró færast yfir
markaðinn og húsnæðisfárið yfir-
leitt. Nema auðvitað að haldið
verði áfram að byggja og stækka
þar til hver og einn hefur svo sem
eins og eina greifahöll til eignar og
umráða.
Vel í lagt
Ekki er mögulegt að spá um
hvenær talið verður fullbyggt yfir
240 íslendinga, en nú stefnir í að
hver íbúi hólmans hafi um 60
fermetra af íbúðarhúsnæði til um-
ráða. Er hér vel í lagt og lítið
samhengi virðist milli steinsteypu-
magnsins og þess hörguls sem
ávalit virðist vera á íbúðarhúsnæði.
Það er eftirtektarvert að af öllum
þeim mikla fjölda sem nú sækir um
lán til íbúðakaupa eru aðeins 40%
sem ekki eiga íbúð fyrir. Aðrir eru
að stækka við sig, eða minnka og
jafnvel að skipta um íbúð af ein-
hverjum öðrum orsökum. Það er
því langt því frá að það séu ein-
vörðungu húsnæðisleysingjar, sem
eru að sprengja lánakerfið á fyrstu
mánuðum eftir að það var endur-
skipulagt og miklu fjármagni aukið
í það.
Opinber stefna
Þótt sjálfseignarstefnan hafi ver-
ið við lýði í marga áratugi og
opinberir aðilar lítt eða alls ekki
sinnt þörfum leigenda, nema sem
neyðarhjálp, hafa lánakjörin eng-
an veginn tekið mið af þörfinni og
það var ekki fyrr en á síðasta
kjörtímabili að það var viðurkennt
að opinber sjálfseignarstefna hlýt-
ur að kalla á opinbera fjármögnun
lánakerfisins.
Meira og minna vanmáttugir líf-
eyrissjóðir hafa gaukað lánum til
félagsmanna sinna, Húsnæðis-
stofnun lánað sæmilegan slatta upp
í kaupverð og skammtímalán hafa
verið kreist út úr bönkum. f eina
tíð sá svo verðbólgan um að greiða
niður lánin. Má segja að það hafi
verið framlag opinberu stefnunnar
til að létta undir með íbúðakaup-
endum.
Nú standa vonir til að stöðugleiki
geti komist á og að sjálfseignar-
stefnan fái staðist. Veð í húseign-
um þurfa að vera sem mest á einni
hendi og kaup og sala þurfa ekki
að vera eins flókin vandamál og
verið hefur.
f allri þeirri ofboðslegu umfjöll-
un sem húsnæðismálin hafa fengið
er ávallt smáatriði utanveltu, sem
enginn kærir sig um að minnast á.
Það er verðlagið.
Hvergi eru byggðar einfaldar og
ódýrar íbúðir fyrir tekjulítið fólk.
Arkitektar og byggingameistarar
leggja ekki hugann að því að lækka
byggingakostnað og sveitarstjórnir
samþykkja staðla, sem koma í veg
fyrir að byggja ódýrt.
Ef unnt reyndist að lækka bygg-
ingakostnað verulega, að minnsta
kosti á einhverjum hluta nýbygg-
inga, fyrir þá sem hvorki hafa efni
á, eða kæra sig um að eyða allri
sinni starfsorku í það eitt að fá að
búa í húsi, væri hægt að minnka
viðvarandi húsnæðiseklu.
Það gæti einnig minnkað láns-
fjárþörfina, sem greinilega er ekki
vanþörf á.
Það þarf ekki endilega að byggja
eingöngu dýrt og fínt, að minnsta
kosti ekki fyrir þá sem ekki kæra
sig um það. OÓ