Tíminn - 28.01.1988, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 28. janúar 1988
Hræringar á vinstri armi flokkakerfisins:
Brestir í „vinstri
flokkum" magnast
Þaö er Ijóst að ekki sér enn fyrir endann á því óvissuástandi sem
skapaðist í íslenska flokkakerfinu við síðustu kosningar. Hvort um
uppstokkun er að ræða verður þó varla fullyrt um með neinni vissu
fyrr en eftir næstu alþingiskosningar, því flokkar hafa vaknað og
sofnað hér á landi áður. Fylgisþróun Borgaraflokksins að
undanförnu er e.t.v. vísbending um að festa geti aftur færst yfir
hið pólitíska landslag á íslandi.
Kvennalistinn virðist kominn til að vera þó það dæmi verði ekki
í raun gert upp fyrr en flokkurinn hefur tekið ábyrgð í
landsstjórninni. Það er nú svo að það verður að smakka á réttinum
áður en hægt er að dæma hann, uppskriftin segir í raun ekkert.
Það er aftur á móti Ijóst að „gömlu“ vinstri flokkarnir og
sjálfskipaðir útverðir verkalýðshreyfingarinnar eru á krossgötum.
Reyndar eru þessir tveir flokkar þegar klofnir eða þá við það að
klofna.
Það er Ijóst að trúverðugleiki Alþýðuflokksins sem leiðandi afls
á vinstri væng stjórnmálanna hefur líklega beðið endanlegt
skipbrot, um Alþýðubandalagið þarf vart að tala.
Klofningskratar
Klofningsteiknin í spilum krat-
anna eru skýr, því Karvel Pálma-
son þingmaður Vestfjarða og gam-
all flokksbróðir Ólafs Ragnars Al-
þýðubandalagsformanns úr Sam-
tökum frjálslyndra og vinstri
manna hefur gert harðar atlögur
að því að kljúfa sig frá stefnu
flokksins. Hann greiddi atkvæði
gegn tveimur stórmálum ríkis-
stjórnarinnar, söluskattsbreyting-
unni og fiskveiðistefnunni á Al-
þingi.
Athyglisvert er hins vegar að
Karvel hefur enn ekki tekið skrefið
til fulls og yfírgefið flokkinn eða þá
svarið af sér stuðning við ríkis-
stjórnina. Þykir honum greinilega
meira til þess koma að gefa loðnar
yfirlýsingar og segja upp Alþýðu-
blaðinu heldur en að taka afger-
andi afstöðu.
Það ætti reyndar að vera þessum
svokölluðu vinstri flokkum eða
verkalýðsflokkum verðugt um-
hugsunarefni þessa dagana að tveir
helstu forystumenn Verkamanna-
sambands Islands, helstu samtaka
láglaunafólks á Islandi, skuli ekki
finna til neinnar samstöðu með
þessum tveimur flokkum. Það
verður vart annað sagt en að Karl
Steinar Guðnason verkalýðsfor-
kólfur af Suðurnesjum hafi sýnt
mikil hyggindi þegar hann hvarf úr
forystusveit Verkamannasam-
bandsins fyrr í vetur.
Það er ekki úr vegi að geta sér til
um það að ef til vill finni Guð-
mundur J. Guðmundsson og Kar-
vel Pálmason sér nýjan pólitískan
farveg í einhvers konar verka-
mannaflokki.
Karvel í klemmu
Þá er Karvel nú klemmdur þar
sem flokksbróðir hans og baráttu-
félagi í Alþýðusambandi Vest-
fjarða hefur haft forgöngu um gerð
skynsamlegra samninga, sem allir
aðrir verkalýðsleiðtogar telja allt
of ómerkilega til eftirbreytni. Hvað
Karvel Pálmason segir þá um árs-
samningana á Vestfjörðum verður
fróðlegt að heyra, en eitthvað hef-
ur kennaranum Karvel sóst seint
að lesa þann samning. Þá er við að
bæta að hann og Guðmundur Joð
hafa nú að undanförnu ferðast um
byggðir landsins og prédikað stíft
um ágæti skammtímasamninga.
Eftir stendur hins vegar að þau tvö
.stóru samtök sem þegar hafa
samið, Verkakvennafélagið Sókn
og ASV hafa lítt tekið undir boð-
skapinn og samið til lengri tíma.
Þá hefur Björn GrétarSveinsson
verkalýðsformaður á Höfn í
Hornafirði, helsti vonarpeningur
Ólafs Ragnars í verkalýðsmálum
og þ.a.l. uppáhalds viðmælandi
Þjóðviljans, virðist t.d. helst á því
að Vestfjarðasamningur Péturs
Sigurðssonar sé verri en enginn
samningur.
Blóðug átök framundan
Það liggur því ekkert annað fyrir
en að verkalýðshreyfingin verði á
næstu vikum blóðugur vettvangur
átaka krata og komma.
Það verður einnig fróðlegt að
fylgjast með efnahagsmála- og
kjaramálaumræðum á Alþingi,
þegar það kemur saman á mánu-
dag, þvf óhjákvæmilegt verður að
umræðan færist þar inn yfir þrösk-
uldinn.
Þá blasa því við heiftug átök
innan verkalýðshreyfingarinnar
milli helmingaskiptaflokkanna,
krata og Allaballa, um forystuna.
Það er einnig ljóst að raunsæir og
hófsamirforystumenn verða undir.
Ólafur Ragnar boðar að vísu
aukið sjálfstæði Alþýðubandalags-
ins gagnvart forystumönnum
launafólks. Það verður fróðlegt að
vita hvernig Ásmundi Stefánssyni,
Rögnu Ólafsdóttur, Guðmundi Þ.
Jónssyni, Grétari Þorsteinssyni og
einhverjum fleiri líst á það að áhrif
þeirra innan flokksins minnki.
Menntamannabandalagið
Menntamannaforystunni í Al-
þýðubandalaginu er það örugglega
einnig ljóst að nú er að duga eða
drepast ef takast á að ná fyrri
áhrifum í grasrót launþegahreyf-
ingarinnar. Að eiga flokkslega
skrautfjöður í forseta ASÍ, Ás-
mundi Stefánssyni, kann að vera
haldlítið þegar á hólminn er
komið, enda ASÍ ekki lengur það
afl sem það var áður. Auk þess sem
ást og virðing Ásmundar á for-
manni sínum er af skornum
skammti.
Ef það væri einhver kjarkur í
sjálfskipuðum framvarðarflokki ís-
ienskrar verkalýðshreyfingar Al-
þýðubandalaginu, þá mundi það
auðvitað krefjast þess að meðal-
laun verkafólks væru þau sömu og
framhaldsskólakennara, sem hvað
áhrifamestir eru í flokknum þessa
dagana, rúmar lOOþúsundkrónur.
Verður fróðlegt að heyra í mið-
stéttarfulltrúum Alþýðubandalags-
ins á Alþingi þegar þeir ráðast á
„kratasamninginn" af Vestfjörð-
um.
Staðreyndin er sú að harðvítug
verkfallsátök eru eina von Alþýðu-
bandalagsins til að komast í sviðs-
Ijós íslenskra stjórnmála og draga
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur Alþýðubandalagsins.
Guðmundur J. Guðmundsson, for-
maður VMSÍ, fyrrum alþýðu-
bandalagsmaður og talsmaður
sérstaks Verkamannaflokks.
athyglina frá innri átökum um
persónur og öryggismálastefnu
flokksins. Það kemur skýrt fram í
málgagninu Þjóðviljanum þessa
dagana.
Átök um utanríkisstefnu
Innanmein Alþýðubandalagsins
eru þó mun alvarlegri en í Alþýðu-
flokknum. Nú virðist vera að
myndast klofningsás innan Al-
þýðubandalagsins um öryggismál,
þann málaflokk sem hvað mestur
friður og eining hefur ríkt um
undanfarna áratugi.
I greiningu sinni á óförum Al-
þýðubandalagsins í kjölfar Varma-
landsfundarins fræga, sagði Svavar
Gestsson þáverandi formaður að
ekki væri grundvallarágreininguri
um þann málaflokk, sem gjarnan
kallast „þjóðfrelsisbarátta" hjá
þeim Allaböllum, að ræða. En
meginlínan í þeirri baráttu hefur
verið andstaðan við Nato og varn-
arliðið. Þarflaust er að rekja þau
máttleysislegu vinnubrögð sem Al-
þýðubandalagið hefur haft við um
þetta grundvallarstefnumál sitt
þegar það hefur tekið þátt í ríkis-
stjórn á undanförnum áratugum.
Ólafur útvatnar
Það kemur greinilega fram í
Vikuviðtalinu fræga þegar Ólafur
Ragnar er spurður um hvort flokk-
ur hans geti sætt sig við aðildina að
Nato, að hann er að boða nýja
stefnu Alþýðubandalagsins gagn-
vart Nato.
Hann segir þar að „þótt Albýðu-
bandalagið hafi þá stefnu að ísland
eigi að vera utan hernaðarbanda-
Jón Baldvin Hannibalsson, for-
maður Alþýðuflokksins.
Karvel Pálmason, varaformaður
VMSÍ, og alþm. fy rír Alþýðuflokk,
sem þó lítur ekki á flokkslínuna
sem endanlegan sannleik!
laga hefur flokkurinn aldrei gert
brottför úr Nato að skilyrði fyrir
stjórnarmyndun hvorki 1956,1971,
1978 og 1980. Við höfum hins
vegar haft þá stefnu að herinn fari
eða minnki umsvif sín og gert
slíkar kröfur að skilyrðum í stjórn-
armyndunum.“
Ef þetta er ekki bylting á stefnu
Alþýðubandalagsins hvað þá? „Jú,
jú við höfum þá stefnu að ísland
verði utan hernaðarbandalaga, en
hvað varðar Nato þá er brottförin
þar aukaatriði og hefur alltaf verið,“
samkvæmt formanninum. Þá segir
formaðurinn nýkjörni að Alþýðu-
bandalagið vilji annað hvort að
herinn fari eða, takið eftir, „minnki
umsvif sín“. Sams konar mótsögn
er einnig að finna í landsfundará-
lyktun Alþýðubandalagsins frá því
í nóvember sl.
Er Svavar sammála Ólafi?
Fyrir kosningar lýsti hins vegar
fráfarandi formaður Svavar Gests-
son því yfir í viðtali við Þjóðviljann
að „við viljum afdráttarlausa upp-
sögn og endurskoðun herstöðvar-
samningsins", ef flokkurinn tæki
þátt í myndun ríkisstjórnar.
Hér er því um að ræða gífurlega
útvötnun á afstöðu Alþýðubanda-
lagsins í öryggismálum.
Þessu tengist ákvörðun þing-
flokksins að „leyfa“ Svavari Gests-
syni að sækja ráðstefnu, vart opna
eins og sagt er, við Háskóla banda-
ríska flotans í Newport á Rhode
Island í nóvember sl.
Þessari stefnubreytingu í átt til
meira raunsæis ber að sjálfsögðu
að fagna. Hitt er svo annað mál að
Steingrímur J. Sigfússon þing-
flokksformaður Alþýðubandalags-
ins er ekki á sama máli, ef marka
má ummæli hans í Ríkisútvarpinu
um sl. helgi.
Það bendir því allt til að átökin
í Alþýðubandalaginu munu finna
sér farveg í enn einum málaflokkn-
um og þeim alira heilagasta þegar
litið er til þróunarsögu þessa ósam-
stæða flokks, sem enn kennir sig
við sósíalisma þrátt fyrir að stefnu-
mótunin sé fyrst og fremst kratísk.
Menntamannahirðin og
verkalýðsleiðtogarnir
Á tæplega einu ári hefur Alþýðu-
bandalagið gjörbreytt utanríkis-
stefnu sinni, losað sig við helsta og
í dag róttækasta verkalýðsleiðtoga
landsins og loks skellt dyrunum á
nef öðrum Dagsbrúnarmanni,
Þresti Ólafsssyni. Enda á nú enginn
fulltrúi úr verkalýðshreyfingunni
sæti á Alþingi fyrir Alþýðubanda-
lagið, auk þess sem öll pólitík þess
er mótuð og rekin af menntamönn-
um úr íslenskri millistétt.
Ólafur Ragnar Grímsson verður
formaður þess áratug eftir að hann
hefur lokið gegningum sínum í
Framsóknarflokknum og Samtök-
um frjálsyndra og vinstri manna,
enda er hann steinhættur að tala
um sameiningu vinstri aflanna í
landinu, heldur aðeins að Alþýðu-
bandalagið verði ráðandi flokkur í
landsstjórninni.
Allir vita að þær persónulegu
væringar og særindi sem eru fyrir
hendi í helstu forystusveit flokksins
munu aldrei gróa.
Duga drullureddingar?
Örvæntingareinkennin eru öll-
um ljós. Alþýðubandalagið rýkur
skyndilega til og semur nýja fisk-
veiðistefnu, sem er í raun að mestu
stolin frá afsprengi flokksins,
Kvennalistanum. Það kann að
þykja fullseint í rassinn gripið þeg-
ar allt bendir til þess að í dag er
Kvennalistinn stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn.
Og nú er gamli vegvísirinn „ís-
land úrNato-herinn burt“ kominn
í geymslu til næstu hátíðarhalda og
boðuð er ný og galopin stefna í
öryggismálum, sem gamlir Þjóð-
varnarmenn og sprautur úr Sam-
tökum herstöðvarandstæðinga eiga
vafalaust erfitt með að fóta sig á.
Haldið er í hugmyndina um
kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum, sem hefur í raun
ekkert með tilvist eða aðild að
Nato eða veru hersins að gera,
heldur snýr að tiltekinni tegund
vígbúnaðar og þar af leiðandi hern-
aðarstefnu bandalagsins.
Fagleg eða sundruð
verkalýðshreyfing
„Vinstri flokkarnir" tveir mega
því muna dagana tvenna þegar
kemur að áhrifum þeirra innan
verkalýðshreyfingarinnar. Það
hlýtur að vera þeim umhugsunar-
efni þegar Stefán Valgeirsson
bankaráðsformaður o.s.frv. flytur
byltingakenndari ræður á Alþingi
en sjálfur Svavar Gestsson. Ef til
vill eru að renna upp þeir dagar þar
sem verkalýðshreyfingin háir sína
faglegu baráttu ómenguð af henti-
stefnu vinstri flokkanna svo-
nefndu. Klofningurinn innan þess-
ara flokka gefur vissulega vonir
þar um. ÞÆÓ