Tíminn - 09.11.1988, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miövikudagur 9. nóvember 1988
„1 skugga hrafnsins" fær
„lofsamlega r doma i Sviþjoð
Hrafn Gunnlaugsson, Reine Brynolfsson og Tinna Gunnlaugsdóttir við
Það er hálfeinkennileg tilfinning
að vera staddur í öðru landi og heyra
stöðugt umfjöilun um ísland og
íslensk málefni. Undirritaður kom
til Svíþjóðar sem var hans annað
föðurland í mörg ár. Erindið var að
taka þátt í „íslenskum menningar-
dögum“ sem Flugleiðir og nokkrir
veitingahúsaeigendur stóðu fyrir í
síðustu viku októbermánaðar sl. Það
sem vakti auðvitað hvað mesta at-
hygli var að daginn eftir opnunina
átti að frumsýna mynd Hrafns Gunn-
laugssonar „í skugga hrafnsins".
Svíar hafa beðið eftir þessari mynd
með töluverðri eftirvæntingu. í
Kvikmyndakróniku sænska sjón-
varpsins hafði kvikmyndin fengið
óvenju lofsamlegadóma. Umsjónar-
maður Kvikmyndakrónikunnar,
Nils Peter Sundgren, hefur séð um
þennan þátt í sænska sjónvarpinu í
yfir 20 ár og vega orð hans þungt í
þessu sambandi. En Sundgren telur
að Hrafn Gunnlaugsson sé einn
áhugaverðasti kvikmyndaleikstjóri á
Norðurlöndunt í dag af yngri kyn-
slóðinni.
Fyrsta gagnrýnin sem ég heyrði
var í aðalfréttatíma sænska ríkisút-
varpsins föstudaginn 28. október.
Gagnrýnin var mjög vel fram sett og
greinagóð. Gagnrýnandinn skýrði
frá söguþræði myndarinnar og fjall-
aði ítarlega um frammistöðu
leikendanna. Einkanlega kom hon-
um á óvart frammistaða Reine Bryn-
olfsson, sem hann taldi hafa náð
snilldartökum á hlutverkinu. Helsta
gallann á myndinni taldi útvarps-
gagnrýnandinn vera að hún væri
heldur ofhlaðin, of mögnuð og yfir-
þyrmandi. Að öðru leyti taldi hann
að hér væri um að ræða sérlega
merkilega mynd og áhugaverða.
Þess má geta að kvikmyndagagn-
rýni í Svíþjóð er tekin allt öðrum
tökum en við þekkjum hérlendis.
Gagnrýnin er miklu harðari og misk-
unnarlausari og ekkert óvanalegt að
slæm gagnrýni hreint og beint
„drepi“ myndir. Á sama tíma og
kvikmynd Hrafns var frumsýnd var
frumsýnd mynd eftir eitt helsta leik-
ritaskáld Svía, Reidar Jönsson, kvik-
mynd sem ber nafnið „Jomfrures-
an“. Þessi mynd fékk mjög slæma
dóma og segja fróðir menn að sú
kvikmynd verði ekki sýnd í marga
daga.
Nú, síðan fór gagnrýni að birtast
um „f skugga hrafnsins" í dagblöðun-
um. Mestu máli skiptir gagnrýni
morgunblaðanna. f hana er lögð
mesta vinnan og morgunblöðin eru
mest lesin. Það sem einkenndi gagn-
rýni morgunblaðanna var hvað gagn-
rýnendur voru lítið sammála, eða
túlkuðu myndina mismunandi. Eins
hvað þeir lögðu mikla vinnu í að
skýra myndina út - endursegja sögu-
þráðinn. Hinsvegar var það athygl-
isvert að nær allir gagnrýnendurnir
voru sammála um stórgóða frammi-
stöðu leikaranna. Gagnrýni
síðdegisblaðanna var yfirleitt góð
nema í „Aftonbladet“. Sú grein var
hroðvirknislega unnin og virðist
gagnrýnandinn, Mario Grut, hafa
verið hrifnari af fyrri myndinni
„Hrafninn flýgur“ en gefur myndinni
3 plúsa, sem er þrælgóð einkunn. f
stærsta blaðinu á Norðurlöndum
„Expressen" fékk kvikmyndin góða
dóma. Sömuleiðis í næststærsta
morgunblaðinu „Göteborg Posten"
og í síðdegisblaðinu „G.T." fékk
myndin góða dóma. í „Nöjesguiden",
sem er útbreitt blað og dreift ókeyp-
is, fær myndin einnig frábæra dóma.
í lokaorðum sínum segir gagnrýn-
andinn, Gunnar Akonsson: „Þessi
mynd er á heimsmælikvarða".
í heildina má því segja að þessi
nýja kvikmynd FÍrafns Gunnlaugs-
sonar „f skugga hrafnsins“ hafi feng-
ið óvenju mikla umfjöllun í Svíþjóð
og jafnframt góða. En það sem er
mest um vert er að nú gefst milljón-
um kvikmyndaáhorfenda kostur á
að kynnast hinum frábæru lista-
mönnum sem íslenskir leikarar eru.
svo ekki sé nú talað um okkar fagra
land. Já, það var mikið fjallað um
ísland þessa daga sem ég dvaldist í
Stokkhólmi. Thor Vilhjálmsson var
í Stokkhólmi þessa daga og áritaði
bók sína í einni stærstu bókaverslun
borgarinnar. íslenskt menningar-
kvöld var haldið á einu virtasta
veitingahúsi borgarinnar „Lejon-
tornet“ en þar skemmtu íslenskir
listamenn og íslenskur matur á
borðum. Enda þótt veðrið væri hálf
hráslagalegt í Stokkhólmi þá hlýnaði
manni ósjálfrátt um hjartaræturnar
við að sjá þann mikla áhuga sem
Svíar sýna íslenskri menningu. Lík-
legast er enginn miðill eins öflugur í
þessu sambandi og einmitt kvik-
myndin. Ekki verður annað sagt en
kvikmynd Hrafns Gunnlaugssonar
„í skugga hrafnsins“ hafi vakið eftir-
tekt. Eins og áður hefur komið fram
í fjölmiðlum hafa þau Tinna Gunn-
laugsdóttir og Helgi Skúlason verið
tilnefnd til Evrópu-Óskarsverðlaun-
anna í ár. Ef menn vilja ekki ein-
hverra orsaka vegna taka mark á
umfjöllun Svía um þessa seinustu
kvikmynd Hrafns, þá hefur verið
fjallað um kvikmyndina m.a. í hinu
virta bandaríska kvikmyndablaði
„Variety" og þar fær kvikmyndin
feikna góða gagnrýni. Aðsókn að
kvikmyndinni hefur verið mjög góð
í Svíþjóð t.d. á sunnudagskvöldið
var uppselt á nær allar sýningar í
Stokkhólmi. Já, Hrafninn flýgur
hærra og hærra.
p.s.
Um leið og ég var að ljúka við
þessar línur, rakst ég á grein í
Tímanum frá 2. nóvember. Þar er
Þór Jónsson að skrifa frá Stokkhólmi
um viðtökur á þessari sömu mynd í
Svíþjóð. Greinin er að mestu endur-
sögn af kvikmyndagagnrýni „Aft-
onsbladet", sem var eins og ég áður
sagði ein verst unna gagnrýnin. Það
var hinsvegar fyrirsögnin, sem vakti
athygli mína. Hún er með stríðsletri
og hljóðar svo: „Sænskir gagnrýn-
endur „leika“ Hrafninn grátt“. Síðar
segir að myndin hafi „fengið afleita
dóma í flestum blöðurn". Þetta er
vitaskuld hreint og klárt rugl og
ómögulegt að sjá hvaða tilgangi
svona skrif þjóna. Ég fylgdist með
viðtökum myndarinnar í fjölmiðlum
eins og að framan segir, þar sem ég
var staddur þessa sömu daga í Stokk-
hólmi. Má vera að setning fyrirsagn-
arinnar hafi brenglast eitthvað í
meðförum ritstjórnar og þá fyrir
misskilning. - Við skulum vona að
svo sé. - Tímans vegna.
Sigmar B. Hauksson
Nýtt sagnasafn
eftir Guðberg
Smásögur
eftir Gyrði
Bókaútgáfan FORLAGIÐ hefur
sent frá sér nýtt sagnasafn eftir
Guðberg Bergsson sem nefnist Mað-
urinn er myndavél. Safnið hefur að
geyma þrettán smásögur - mannlífs-
myndir sem skáldið hefur safnað
með tólum sínum og tækjum,
minnugur þess sannleika sem hann
leggur einum af sögumönnum sínum
í munn - að minnið er næmara en
nokkur filma, því það er gætt tilfinn-
ingu.
í frétt frá FORLAGINU segir
m.a.: „Hér blandast myndir og
minningabrot bernskunnar sýn
skáldsins á íslenskan samtíma, tíma
tilfinningadoða og upplausnar, þar
sem sjálfsvirðingin er léttvæg fundin
og lítils metin. Fá skáld eru Guð-
bergi Bergssyni snjallari í þeirri list
að varpa nýju og óvæntu ljósi á
veruleikann. „Augun geta horft á
fjarlægar stjörnur, en er meinað að
gægjast yfir nefið og sjá það sem
þeim er næst,“ segir á einum stað í
bókinni. Sögur Guðbergs eru þörf
áminning til þeirrar þjóðar sem leitar
langt yfir skammt og reynist ófær um
að koma auga á ævintýrið hið næsta
sér,“ segir að lokum í frétt frá
útgáfunni.
Maðurinn er myndavél er 133 bls.
Prentsmiðjan Oddi hf. prentaði.
Guðrún Ragnarsdóttir hannaði'
kápu.
Bókaútgáfa Máls og menningar
hefur sent frá sér nýtt smásagnasafn
eftir Gyrði Elíasson og hefur það
hlotið nafnið Bréfbátarigningin.
Þetta er fyrsta smásagnasafn Gyrðis,
en í fyrra sendi hann frá sér skáld-
söguna Gangandi íkorni.
Bókin geymir fjórar sögur og
gerast tvær þeitSi í þorpi, ein á
sveitabæ og ein í sumarhúsahverfi í
Danmörku. Lesandinn kynnist fjöl-
skrúðugu persónusafni, allt frá ungri
sveitastúlku, Heiðu að nafni, til
manns sem smíðar sér vængi í tóm-
stundum sínum. En sögurnar eru
innbyrðis tengdar og í þeim öllum
kemur ungur piltur ntjög við sögu.
Þær virðast í fyrstu láta lítið yfir sér,
en geyma leyndarmál og furður
þegar að er gáð. Sama hefur verið
sagt um stíl Gyrðis, hann er látlaus
en þó seiðandi og sýnir gott vald á
íslensku máli. Skáldsaga hans hlaut
einkar góðar viðtökur lesenda og
gagnrýnenda og það er von útgef-
anda að þessum sögum verði ekki
síður vel tekið.
Bréfbátarigningin er 155 bls. að
stærð. Málverk á kápu er eftir Elías
B. Halldórsson, en auglýsingastofan
Teikn hannaði kápuna. Bókin er
unnin í Prentsmiðjunni Odda.