Tíminn - 06.07.1989, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 6. júlí 1989
Fimmtudagur 6. júlí 1989
Tíminn 11

—
Spánarkonungur í fyrsta sinn til Islands
Eftir Sigrúnu S. Hafstein
Fyrsta opinbera heimsókn spænsks
þjóðhöfðingja til íslands hófst í gær er
Jóhann Karl I Spánarkonungur og Soffía
kona hans komu til landsins. Vigdís
Finnbogadóttir forseti íslands fór í opin-
bera heimsókn til Spánar 1985 og endur-
geldur hún nú heimboðið.
Mikill viðbúnaður var á Keflavíkur-
flugvelli og ströng öryggisgæsla er forseti
íslands tók á móti konungshjónunum við
hátíðlega athöfn ásamt ráðherrum og
eiginkonum þeirra og ýmsum hátt settum
embættismönnum íslenska ríkisins.
Flugvél spænsku konungshjónanna
lenti um hádegisleytið eftir hálftíma
seinkun. Konungshjónin gengu fyrst út
úr vélinni en á hæla þeim fylgdi fjölmennt
fylgdarlið. Frú Vigdís Finnbogadóttir tók
á móti hinum tignu gestum og stúlka og
drengur færðu Soffíu drottningu
blómvönd. Því næst lék lúðrasveit þjóð-
söngva landanna og síðan heilsuðu kon-
ungshjónin íslensku fulltrúunum sem
mættir voru til að taka á móti þeim. Sagt
hefur verið að spænsku konungshjónin
séu fremur látlaus í klæðaburði miðað við
það sem gerist hjá öðru konungbornu
fólki. Við komuna til íslands var Jóhann
Karl í gráum jakkafötum, og með gult
bindi en Soffía drottning var í dökkblárri
dragt með hvítum röndum og má segja
að sögurnar um látlausa klæðaburðinn
hafi fengist staðfestar.
Eftir móttökuna var ekið til Hótel
Sögu þar sem konungshjónin munu búa
meðan á dvölinni stendur. Laust eftir
klukkan 13 lá leiðin til Bessastaða þar
sem konungshjónin snæddu hádegisverð
í boði forsetans. Þar var framreitt hleypt
spínat með lárperumauki í forrétt, silung-
ur í saffransósu í aðalrétt og í eftirrétt var
rabarbarahringur með sabayansósu.
í gærkvöldi hélt forsetinn hátíðar-
kvöldverð til heiðurs konungshjónunum
í Súlnasal Hótel Sögu. Þar var boðið upp
á humar í villisveppasósu og taðreyktan
lax með hrognaívafi í forrétt. Aðalréttur-
inn var lambahryggur með íslenskum
kryddjurtum og garðávöxtum. í eftirrétt
var borin fram rabarbarakaka með skyr-
og sveskjukuli.
Konungbornir forfeður
Jóhann Karl, eða Juan Carlos, konung-
ur Spánar er fæddur 5. janúar 1938 og er
af gamalli konungaætt á Spáni. Faðir
hans var Don Juan greifi af Barcelona
sem var þriðja barn Alfonso XIII Spánar-
konungs og Viktoríu Eugeníu af Batten-
berg sem var barnabarn Viktoríu Eng-
landsdrottningar. Alfonso og Eugenía,
sem kölluð var Ena, áttu saman sjö börn
á sjö árum. Ena bar í blóði sínu hina
„konunglegu bölvun" en það nafn fékk
dreyrasýkin, haemophilia, sem er blóð-
sjúkdómur af völdum arfgengs skorts á
storknunarþætti í blóði. Sjúkdómur þessi
kom fyrst fram í ensku konungsfjölskyld-
unni með fjórða syni Viktoríu drottning-
ar og kom fram eftir það nokkrum
sinnum í næstu kynslóðum. Aðeins tveir
af fimm sonum Enu og Alfonso sluppu
undan „bölvuninni“. Örlögin höguðu því
þannig til að sonurinn Jamie sem fæddist
annar í röðinni missti nær heyrn og mál
eftir að hafa fengið í tvígang svokallaða
stikilsbólgu og því var það aðeins Don
Juan, seinna faðir Juan Carlos, sem var
hæfur til að erfa spænsku krúnuna.
Undir verndarvæng Francos
Á árunum eftir 1920 minnkaði stuðn-
ingur Spánverja við krúnuna og árið 1931
sigruðu lýðveldissinnar í almennum kosn-
ingum. Álfonso XIII kaus að fara í útlegð
til að koma í veg fyrir blóðsúthellingar og
settist hann að í Frakklandi ásamt fjöl-
skyldu sinni.
Eftir ósigur lýðveldissinna í lok borg-
Spánarkonungur kyssir á hönd forseta Íslands við komuna til landsins í gær.
arastríðsins 1939 tók herforingjastjóm
völdin á Spáni. Franco hershöfðingi neit-
aði að endurreisa konungsveldið og fá
stjóm þess í hendur Don Juan sem þá bjó
í Sviss og var sem fyrr segir lögmætur
erfingi krúnunnar eftir dauða Alfonso
XIII 1941.

Franco vildi ekki fá frjálslyndan kon-
ung eins og hann ímyndaði sér að Don
Juan myndi verða ef hann kæmist til
valda. Því ákvað Franco að Jóhann Karl
skyldi verða konungur og tók hann hinn
tilvonandi konung undir sinn verndar-
væng og hafði mikil ítök varðandi uppeldi
hans í gegnum hálfgerðar hótanir við
föður hans um að ella hlyti hann ekki
krúnuna.
Prinsinn kom fyrst til Spánar er hann
var tíu ára gamall en faðir hans vildi
stuðla að því að hann missti ekki tengsl
við ættjörðina. Eftir að hafa lokið
menntaskóla í Madrid innritaðist Jóhann
Karl í herakademíuna í Zaragoza og loks
í flug- og sjóherskóla. Árið 1960 hlaut
hann lautinantstign í land-, flug- og
sjóher. Þá hóf hann nám við Háskólann
í Mádrid og lagði stund á lögfræði,
heimspeki og bókmenntir með meiru.
Jóhann Karl er kvæntur Soffíu prins-
essu af Grikklandi (systur Konstantíns
sem er giftur Önnu Maríu systur Margrét-
ar Danadrottningar). Þau kynntust fyrst
árið 1954 í skemmtisiglingu um grísku
eyjarnar með grískum milljónamæringi
og giftu sig rúmum sjö árum síðar, árið
Tímamynd Pjetur.
1962, í Aþenu.
Árið 1969 kom að því að Franco
útnefndi með formlegum hætti Jóhann
Karl sem væntanlegan konung Spánar.
Jóhann Karl bjó á þeim tíma tiltölulega
einangraður í Zarzuelahöllinni í Madrid
en fylgdist þó náið með gangi spænskra
þjóðmála og á síðustu árunum sem
Franco lifði vann Jóhann Karl að því að
undirbúa Spán undir væntanlegt lýðræði.
Franco lést 1975 og tveimur árum síðar
hlaut konungsveldið endanlega viður-
kenningu þegar þingið samþykkti nýja
stjómarskrá.
Mönnum ber saman um það að Jóhann
Karl sé farsæll konungur sem hafi al-
mennan stuðning þegna sinna. Árið 1981
fól í sér eldraun fyrir hið þingbundna
konungsveldi á Spáni. En í febrúar það
ár hertók hópur þjóðvarðliða þingið
undir forystu Antonio Tejera. Þing-
mennirnir voru hafðir í haldi heila nótt
en valdaránstilraunin mistókst. Jóhann
Karl er sagður hafa átt stóran hlut í því
að það tókst að koma á lögum og reglu á
nýjan leik og treysti hann stöðu sína
meira en nokkru sinni fyrr eftir þessa
atburði.
Það orð fer af Jóhanni Karli Spánar-
konungi að hann sé ábyrgðarmikill og
látlaus og er hann vel liðinn af þegnum
sínum en hann er fyrst og fremst samein-
ingartákn þjóðarinnar. Segja má að hlut-
verk hans sé svipað og forseta íslands.
Konungurinn staðfestir og setur lög,
kallar saman þingið og slítur því. Einnig
skipar hann forsætisráðherra eða leysir
þá frá störfum að höfðu samráði við
fulltrúa stjórnarflokkanna, hann gefur út
lagasetningar ríkisstjórna. Konungurinn
hefur á höndum æðstu stjórn hersins og
er jafnframt æðsti fulltrúi spænska ríkis-
ins í alþjóðlegum samskiptum.
Með talstöð í höllinní
Áhugamál Spánarkonungs eru mjög
mörg og fjölbreytileg. Skíðaíþróttin og
siglingar eru í sérstöku uppáhaldi og
hefur hann unnið til verðlauna fyrir hið
síðarnefnda. Einnig má nefna að Jóhann
Karl hefur mikinn áhuga á fjarskiptum og
hefur hann komið sér upp talstöð í
Zarzuelahöllinni, aðsetri konungsfjöl-
skyldunnar í Madrid. Auk þess hefur
konungurinn áhuga á hestamennsku,
flugi og ljósmyndun.
Jóhann Karl er mikill málamaður og
talar reiprennandi auk spænskunnar:
frönsku, ensku, portúgölsku og ítölsku.
Einnig er hann vel að sér í þýsku og
grísku.
Spænsku konungshjónin eiga þrjú
börn; Elenu sem fædd er 1963, Christinu
sem fædd er 1964 og ríkiserfinginn Felipe
sem fæddur er 1968.
Framhald heimsóknarinnar
í dag fara konungshjónin ásamt fylgd-
arliði til Vestmannaeyja þar sem farið
verður í skoðunarferð um Heimaey, auk
þess verður frystihúsið og höfnin skoðuð.
Heimsókninni til Vestmannaeyja lýkur
um hádegisbilið. Um klukkan hálftvö
hefst hádegisverður að Kjarvalsstöðum
sem borgarstjórahjónin halda konungs-
hjónunum til heiðurs. Þar munu kon-
ungshjónin skoða sýningu á verkum Jó-
hannesar Kjarval. Þar næst verður haldið
á Stofnun Árna Magnússonar en að þeirri
heimsókn lokinni verður móttaka kon-
ungshjónanna á Hótel Sögu fyrir Spán-
verja sem búsettir eru hér á landi. í kvöld
munu konungshjónin bjóða til kvöld-
verðar að Hótel Loftleiðum til heiðurs
forseta íslands.
Á morgun, sem er lokadagur heim-
sóknarinnar, munu konungshjónin
heimsækja Nesjavelli og fara til Þingvalla
og snæða hádegisverð í Valhöll í boði
Steingríms Hermannssonar forsætisráð-
herra. Að honum loknum halda konungs-
hjónin til Keflavíkurflugvallar og er áætl-
að að þau haldi af landi brott klukkan 16.

........ ................. ................-----------.—------
■ - .............
—i

_