Réttur - 01.01.1940, Page 64

•étríkjunum og hélt þeirri fyrirætlun alveg fram að yfir-
«tandandi stríði (heldur henni vitanlega enn í laumi).
Höf. spyr (bls. 63) hverju Þýzkaland hafi tapað á því
að tapa heimsstyrjöld og að hvaða gagni Englandi hafi
komið velmegun öldum sarnan, öryggi gegn innrásum
óvinaþjóða og sigur í heimsstyrjöld. Og hann játar að
hvorugu geti hann svarað. Það er von, því hann setur
þetta reikningsdæmi skakkt upp. Önnur uppsetning
mundi hafa sýnt honum, hve miklu þjóðirnar báðar, þ.
e. almenningur, hafa tapað við stríðið, en auðvald og aft-
urhald beggja landa grætt. Enda er það auðvald beggja
landanna, sem steypti þjóðunum út í hið nýja stríð í von
um að sleppa sjálft úr eyðileggingu, hvorir sem sigraðir
verða.
Reeds er brezkur heimsveldissinni og sér þessvegna
ekki þá lausn, sem hefði getað varðveitt friðinn frá 1919.
Hvernig gætu slíkir menn, þótt gáfaðir og góðviljaðir
væru að öðru leyti, samið frambúðarfrið í núverandi styrj-
öld?
Skapadægur, eftir F. E. Sillanpáá, þýdd af Haraldi Sig-
urðssyni, útg. Mál og menning, 1940. Skáldsaga þessi er
ævisaga Toivola-Jussa, sem fæddist 1857 og var skotinn
af finnskum hvítliðum, þegar rauða stjómin í Finnlandi
hafði verið yfirbuguð með þyzkri hjálp í heimsstyrjald-
arlokin. Þjóðarörlög, sem höfðu verið að skapast smátt
•og smátt, síðan hann fæddist, og veltu loks skriðu borg-
arastyrjaldarinnar af stað, opinberast öll í þessari bók
um Jussa, ef hún er vandlega lesin. Þó að höf. ma^tti
ekki vera mjög bermáll, þegar hún kom út, árið 1919,
fellst í henni bitur og þung ádeila á meðferð finnskra
leiguliða og hryllingur yfir aðförum hinnar sigrandi
borgarastéttar. Enginn veit þegar Skapadægur eru skrif-
uð, hverjar hefndir kunna að koma síðar og hve ómót-
stæðileg örlög sigurvegararnir voru að fella á sig.
Pessi saga Nóbelsverðlaunahöfundarins varð upphaf
frægðar hans, enda er mikið í hana spunnið á fleiri en
%
64