Réttur - 01.04.1974, Blaðsíða 29

Straumhvörf
1
Portugal
Alvaro Cunhal.
Umskiptin í Portúgal 25. apríl 1974 eru
merki þess, hve illa Atlandshafsbandalaginu
gengur að halda nýlendum í Afríku áfram
undir herraþjóð og alþýðunni heima fyrir
undir fasisma Nato.
Portúgal hefur eytt 40% allra útgjalda
sinna á fjárlögum í nýlendustríðið. Það var
stutt og hvatt til þessarar kúgunar af hinum
Nato-ríkjunum. Portúgal fékk þýskar, fransk-
ar og ítalskar flugvélar, ensk skip og öll þau
morðvopn frá Bandaríkjunum, sem þau
beittu í Vietnam: napalm, eitur og sprengjur.
Nato reyndi þannig að hjálpa fasistum Portú-
gals við múgmorðin í Afríku, en frelsishreyf-
ingarnar í Angola (MPLA), Mosambík
(Frelimo) og Guinea-Bissau (PAIGC) reynd-
ust of sterkar. Þegar skynsamir herforingjar
eins og Spinola sáu að Portúgal gat ekki
unnið stríðið, lagði hann til að samið yrði
við frelsishreyfingarnar, — í bók sinni
„Framtíð Portúgals", er út kom 22. febrúar.
Svar fasistastjórnarinnar var að setja hann
frá. En þorri yngri liðsforingjanna stóð með
honum og á bak við voru og þeir hlutar
borgarastéttarinnar, sem sáu að nýlendustríð-
ið var að eyðileggja Portúgal.
En með byltingunni 25. apríl var fasism-
inn felldur og þeim öflum alþýðu, er haldið
hafði verið í fjötrum í meira en fjörutíu ár,
var gefinn laus taumur.
Það eru tvenn öfl, sem eru undirrót bylt-
ingarinnar: annarsvegar frelsisbarátta ný-
lenduþjóðanna, hinsvegar undirokuð alþýða
heima fyrir.
Það háttar nokkuð misjafnt til um nýlend-
urnar þrjár og það má ekki gleymast, er
vandamál byltingarinnar í Portúgal eru rædd,
að auðvald Bandaríkjanna gín eins og gamm-
ur yfir þeim auðæfum, sem þar er að finna:
1. Gi/inea-Bissau er að mestu fátækt land-
búnaðarland — og PAIGC, frelsishreyfingin,
hefur þegar frelsað tvo þriðjunga landsins
101