Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.2006, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók | bækur
Bókaskápur Péturs Gunnarssonar
Morgunblaðið/Einar Falur
Pétur „Orð, orð, orð“ (Hamlet)
Eftir Þormóð Dagsson
þorri@mbl.is
Þ
ýddar metsöluskáld-
sögur vekja ósjaldan
athygli og umtal í
kringum jólin. Þá
eru þær gjarnan
ræddar í jólahlað-
borðum, á vinnustöðum og á síð-
ustu árum hafa slíkar umræður
farið mikið fram á bloggsíðum
landans. Vægi bloggsins að þessu
leyti vegur sífellt þyngra enda
geta þekktir og virtir bloggarar
haft töluverð áhrif á sölu bókar.
Þrjár bækur sem trónað hafa á
metsölulistum víða um heim komu
nýverið út íslenskri þýðingu og
verða þær skoðaðar hér.
Vald bókabloggarans
Eins og kom fram í umfjöllun
Árna Matthíassonar sem birtist í
nóvember síðastliðnum hefur mik-
ið umtal elt bókina Þrettánda sag-
an allt frá því að útgáfuréttur
hennar seldist á uppboði á hátt í
tvö hundruð milljónir króna fyrir
skemmstu. Það er ansi merkilegt
og sérstaklega vegna þess að höf-
undur bókarinnar var algjörlega
óþekktur. Sýndi það hversu óbil-
aða trú útgefendur höfðu á verð-
leikum sögunnar og að hér væri á
ferðinni ótvíræð metsöluvara. Þá
hefur bloggheimurinn átt stóran
þátt í að feykja fjöðrum í kringum
þessa bók sem hefur fengið gífur-
lega mikið umtal, undantekning-
arlítið jákvætt, á síðum svokall-
aðra bókablogga. Það er athyglis-
vert að sjá hversu mikið bókaút-
gefendur virðast vera farnir að
nýta sér bloggheiminn í kynning-
arstarfsemi með því að senda
ákveðnum þekktum bókablogg-
urum prufueintök af væntanlegum
bókum í von um góðar viðtökur og
mikið umtal. Í kjölfarið taka al-
mennir bloggarar við að boða
hugsanlegt fagnaðarerindi sem í
besta falli fer eins og eldur í sinu
um bloggheiminn. Það er vissu-
lega mjög sniðug leið til að fara
enda tekur fólk yfirleitt meira
mark á persónulegu hjali bloggara
um bók fremur en setningar-
brotum frá gagnrýnendum sem
límd eru á bækurnar og í auglýs-
ingar. Þó vilja ýmsar ónægju-
raddir meina að gífurlegur áhrifa-
máttur bókabloggsins hafi leitt til
þess að nú sé það hugsanlega orð-
ið markaðsvélað að einhverju
leyti. En hvað um það. Eftir lestur
á Þrettándu sögunni verður fárið í
kringum hana skiljanlegt enda er,
sem fyrr segir, ótvíræð metsölu-
bók hér á ferð en hún kom nýver-
ið út í íslenskri þýðingu Magneu
J. Matthíasdóttur hjá JPV forlagi.
Saga eða sannleikur
Þrettánda sagan er fyrsta skáld-
saga Diane Setterfield sem er
tæplega fimmtug kennslukona,
menntuð á sviði bókmennta og býr
í Bretlandi. Hún hefur dvalið í
mörg ár í Frakklandi og hefur
skrifað fræðirit um nítjándu og
tuttugustu aldar franskar bók-
menntir.
Þrettánda sagan er svolítið í
anda klassískra draugabóka og
segir frá Margaret Leu sem hefur
annað slagið fengist við að rita
ævisögur um lítið þekkta rithöf-
unda. Dag einn berst henni bréf
frá þekktustu skáldkonu heims,
Vidu Winters, Dickens okkar tíma,
sem biður Leu um að skrifa ævi-
söguna sína. Winters þessi er
þekkt fyrir að spinna upp sögur
um ævi sína þegar hún hefur verið
innt eftir slíkum frásögum í blaða-
mannaviðtölum enda hefur hún
ávallt trúað því að „góð saga heilli
menn ævinlega meira en brotinn
sannleiksmoli.“ Ástæðan fyrir því
að Winters velur Leu í verkefnið
er sú að Winters hafði komist yfir
ævisögu sem Lea ritaði um ævi
tveggja systkina og varð hún ein-
staklega hrifin. Margaret heldur
þá til seturs gömlu skáldkonunnar
til að skrá sögu hennar sem verð-
ur væntanlega sú síðasta sem rit-
uð verður um hana og hugsanlega
hin eina sanna. Saga Winters hef-
ur mikil áhrif á Leu; sögur um
myrk fjölskylduleyndarmál, sifja-
spell, óskilgetið barn og reimleika.
Aftur á móti er Lea ávallt tor-
tryggin út í sannleiksgildi sagn-
anna en sem ævisagnaritari ber
henni að vinna með staðreyndir en
ekki skáldskap.
Sagan er sveipuð gotneskri
dulúð sem rímar ágætlega við
Wuthering Hights eftir Emily
Bronte. Ætli það sé ekki óhætt að
fullyrða að bókin sé ein af áhuga-
verðari þýddum skáldsögum þetta
árið.
Ástin og tíminn
Tímaflakk og rómantík er megin-
efni bókarinnar Kona tímaflakk-
arans sem kom út fyrir skemmstu
hjá útgáfunni Stílbrot í íslenskri
þýðingu Þórs Tryggvasonar. Líkt
og metsölubókin Þrettánda sagan
er Kona tímaflakkarans frumraun
höfundarins Audrey Niffenegger,
jafnframt metsölubók í Bandaríkj-
unum og ein af mest umtöluðu
þýddum skáldsögum þessa jóla-
bókaflóðs. Bókin hefur fengið
prýðilegar viðtökur frá því hún
kom fyrst út fyrir vestan haf árið
2003 og hefur hún sömuleiðis orð-
ið vinsælt umfjöllunarefni á blogg-
síðum vefheimsins. Á næsta ári er
svo væntanleg Hollywood-kvik-
mynd eftir sögunni sem Gus Van
Sant mun leikstýra.
Áhuginn á sögunni er mjög
skiljanlegur þar sem umfjöllunar-
efnið er sérstaklega hrífandi;
tímaflakk og eilíf ást. Titillin einn
og sér er nægilega sterkur til að
selja bókina enda segir höfund-
urinn í viðtali að henni hafi fyrst
dottið í hug titilinn og sagan hafi
síðan sprottið út frá honum. Og
það er sérstaklega flott hvernig
tímaflakkið er útskýrt og notað í
framvindu sögunnar. Þannig er
nefnilega mál með vexti að Henry,
önnur söguhetjan, er haldin afar
furðulegum genagalla sem veldur
því að stundum er honum kippt
fram og til baka í tíma og rúmi án
þess að hann fái hönd við reist.
Þetta fyrirbrigði lýsir sér svolítið
eins og flogakast eða taugaáfall og
hendir hann yfirleitt þegar hann
er stressaður. Henry lýsir því
þannig að honum verði skyndilega
óglatt og svo hverfi hann. Hann
vaknar svo nakinn þar sem hann
er að kasta upp „á blágresi í ein-
hverju úthverfi eða á strigaskó
föður síns, eða á sitt eigið parket-
gólf fyrir þremur dögum, eða á
viðargangstétt í Oak Park í
Illinois í kringum 1903, eða á
tennisvöll fagran haustdag á sjötta
áratugnum, eða á bera fætur sína
á hinum ýmsum tímum og stöð-
um.“
Góð blanda
Henry er mjög illa við þessi tíma-
ferðalög enda vill hann helst ekki
þurfa að yfirgefa í sífellu eigin-
konu sína Clare sem hann elskar
afskaplega heitt. Ást sem hvorki
tíminn né dauði nær að sigrast á.
Þau hittust fyrst þegar hún var
sex ára og hann þrjátíu árum eldri
en giftu sig aftur á móti þegar
hún var tuttugu og tveggja og
hann þrítugur. Samband þeirra er
augljóslega erfiðleikum háð og
beita þau öllum ráðum til að ná að
lifa með þessu óvenjulega vanda-
máli.
Fólk virðist vera nokkuð sam-
mála um að hér sé býsna öflug
ástarsaga á ferðinni sem, að sögn
ýmissa bloggara, hefur kreist ófá
tár úr ófáum lesendum. Og svo er
hún krydduð með vísindaskáld-
skap í ofanálag og það er klárlega
góð blanda.
Gullgerðarmaðurinn
Ólíkt þeim tveimur bókum sem
hér hafa verið skoðaðar er skáld-
sagan Hugarfjötur langt í frá að
vera frumraun höfundar. Um er
að ræða nýjustu bók hins bras-
ilíska Paulo Coelho, sem er hugs-
anlega einn nafntogaðasti skáld-
sagnahöfundur í heiminum, en
bókin kom út fyrir skemmstu í ís-
lenskri þýðingu Karls Emils
Gunnarssonar hjá JPV forlagi.
Það er meira að segja gengið svo
langt að kalla hann „Uppáhalds-
höfund heimsins“ í einni setningu
sem er límd aftan á bókina en allt
frá því að Alkemistinn sigraði
heiminn hefur Paulo Coelho verið
óvenjumikið á milli tannanna á
fólki. Þá er næsta víst að allt sem
hann sendir frá sér kemst hátt, ef
ekki efst, á metsölulista og verður
að gulli en bækur hans hafa verið
þýddar á 56 tungumál.
Ástin, missir og þráhyggja eru
meginþemu Hugarfjöturs. Sagan
segir frá ónefndum en þó nafntog-
uðum rithöfundi í leit að eiginkonu
sinni sem starfar sem stríðs-
fréttaritari en hún hvarf sporlaust
frá París eftir að hafa flúið Írak
rétt fyrir innrásina í landið. Sagan
kallast á við Alkemistann að vissu
leyti og eins kallast söguhetjan á
við höfundinn Coelho. Leit sögu-
hetjunnar að eiginkonu sinni verð-
ur fljótlega að þráhyggju og ferða-
lag hans um Spán, Frakkland,
Króatíu og Kasakstan í leit að
henni verður eins konar andlegt
ferðalag þar sem hann ígrundar
meðal annars eðli ástarinnar og
vald örlaganna. Eins og sjá má er
bókin er mjög Coelho-leg og ætti
hún því ekki að valda aðdáendum
hans vonbrigðum.
Tímaflakk, ástir og reimleikar
Þrettánda sagan eftir Diane Setter-
field, Kona tímaflakkarans eftir
Audrey Niffenegger og Hugar-
fjötur eftir Paolo Coelho hafa tröll-
riðið metsölulistum víða um heim.
Nýverið komu bækurnar út í ís-
lenskri þýðingu.
Metsöluhöfundar Audrey Niffenegger, Paolo Coelho og Diane Setterfield skrifa öll metsölubækur.