Morgunblaðið - 12.11.2007, Blaðsíða 11

Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
UNGT fólk af erlendum uppruna
telur tungumálið mestu hindrunina
við að falla inn í samfélagið hér, við
vinnu og nám. Það er ein af nið-
urstöðum úr vinnu starfshópa á
málþinginu „Framtíð í nýju landi –
erum við Íslendingar?“ sem fram
fór í haust.
Um 115 ungmenni á aldrinum 16
til 25 ára, frá ýmsum heimshornum,
sem öll eru búsett hér á landi tóku
þátt í starfi átta hópa á málþinginu.
Verið er að ljúka vinnu við að taka
saman niðurstöður hópanna og
verða þær birtar í lokaskýrslu
verkefnisins sem skilað verður síð-
ar í mánuðinum.
Jafningjar Íslendinga
Hóparnir voru beðnir um að
svara þremur spurningum. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Anh-Dao
Tran verkefnisstjóra var það nið-
urstaða sjö hópanna að tungumálið
væri stærsta hindrunin sem fólk af
erlendum uppruna þyrfti að glíma
við, bæði í vinnu og skóla. Einnig
var mikið talað um skort á aðlögun,
fordóma, almenna mismunun við
atvinnu og skort á stuðningi við
nám.
Þegar spurt var um lausnir til að
yfirvinna þessar hindranir lögðu
ungmennin mesta áherslu á að Ís-
lendingar þyrftu að vera opnir fyr-
ir fólki af erlendum uppruna, skilja
það og skynja að það væri jafn-
ingjar Íslendinga. Anh-Dao segir
mikilvægt að fræða Íslendinga um
mismunandi þjóðerni til að koma í
veg fyrir fordóma.
Ungmennin ræddu einnig um
mikilvægi þess að leiðrétta launa-
mismun og að bjóða upp á sérstaka
tíma í skólunum þar sem fólk af er-
lendu bergi brotið gæti miðlað af
reynslu sinni. Anh-Dao segir að
krakkarnir leggi til að allir skólar
samræmi þjónustu sína þannig að
til dæmis einingar í íslenskunámi
geti nýst á milli skóla. Þá vanti að
auka fjármuni til þjónustu við þau.
Nefnir hún að ef ungmenni sæki um
námsstyrki hjá þjónustumiðstöð
flokkist það undir fjárhagsaðstoð
og geti komið sér illa fyrir viðkom-
andi þegar sótt er um framlengingu
á búsetuleyfi eða íslenskan rík-
isborgararétt.
Miðstöð myndi hjálpa
Allir hóparnir svöruðu játandi
þeirri spurningu hvort miðstöð fyr-
Tungumálið er stærsta hindrunin
Morgunblaðið/RAX
Fjölmenni Fjöldi ungmenna af erlendum uppruna, á aldrinum 16 til 25 ára, sótti málþing sem haldið var í haust.
Í HNOTSKURN
»Ungmenni af erlendumuppruna segja að Íslend-
ingar þurfi að skilja það og
skynja að þau séu jafningjar.
»Þau segja ennfremur aðmikilvægt sé að fræða Ís-
lendinga um mismunandi
þjóðerni til að koma í veg fyrir
fordóma.
ir fólk af erlendum uppruna myndi
geta hjálpað þeim. Anh-Dao segir
að krökkunum finnist slík miðstöð
gagnleg til að koma til móts við
þarfir ungmenna af erlendum upp-
runa, veita þeim upplýsingar, þjón-
ustu í sambandi við nám, vinnu og
einkalíf og afþreyingu. Þau telja
miðstöð geta verið góðan vettvang
til að miðla reynslu sinni og til að
kynnast íslenskum ungmennum.
Þar væri hægt að setja saman
blandaða hópa þar sem fólk frá mis-
munandi löndum gæti hist og gert
eitthvað skemmtilegt saman. Þá
teldu þau mikilvægt að slík miðstöð
væri ekki einungis með starfsemi á
höfuðborgarsvæðinu heldur einnig
úti á landsbyggðinni. Þarna gæti
einnig verið vettvangur fyrir Ís-
lendinga að læra um mismunandi
menningu og skilja betur fólk af er-
lendum uppruna.
Verkefnið Framtíð í nýju landi
hófst sem aðstoð við ungmenni af
víetnömskum uppruna en þróaðist
síðan út í almennan umræðuvett-
vang fyrir ungmenni af erlendum
uppruna. Að þessu þriggja ára til-
raunaverkefni standa Rauði kross
Íslands, Reykjavíkurborg, félags-
og menntamálaráðuneyti, Alþjóða-
húsið, Velferðarsjóður barna og
Efling stéttarfélag. Lokaskýrslan
verður lögð fram á málþingi sem
haldið verður í Garðabæ 30. nóv-
ember og afhent fulltrúum þeirra
sem standa að verkefninu. Anh-Dao
Tran verkefnisstjóri segir að bolt-
inn fari nú til þeirra, þegar hún er
spurð að því hvernig unnið verði úr
þessum tillögum.
Niðurstöður úr starfshópum á ráðstefnu ungmenna af erlendum uppruna sýna að ungmennin telja
mikilvægt að Íslendingar séu opnari fyrir fólki af ólíku þjóðerni og líti á það sem jafningja sína
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. NÓVEMBER 2007 11
FRÉTTIR
FULLYRÐINGAR um að okrað
verði á almenningi komist Hitaveita
Suðurnesja hf. (HS) eða önnur slík
orkufyrirtæki í einkaeigu, byggist
annaðhvort á vanþekkingu eða um
beinar og vísvitandi rangfærslur er
að ræða, að mati Júlíusar J. Jóns-
sonar, forstjóra HS. Til þess að hægt
yrði að okra á viðskiptavinum þyrfti
að rýmka mjög gjaldskrárheimildir
orkufyrirtækja og það hafi ekkert
með eignarhald að gera. Mun lík-
legra sé að allur rekstrarramminn
yrði þrengdur enn frekar við einka-
væðingu „og eftirlitsiðnaðurinn
fengi enn einn spóninn í sinn sífellt
stækkandi ask“.
Morgunblaðið óskaði eftir nánari
útskýringu Júlíusar á þeim orðum
hans á fundi um málefni HS sl.
fimmtudagskvöld að ekkert svigrúm
yrði til að okra á fólki kæmust einka-
aðilar í meirihluta í HS.
Í greinargerð sem Júlíus sendi
Morgunblaðinu kemur fram að
tekjur HS séu í meginatriðum af raf-
orkusölu (68%), vatnssölu (21%)og
öðru (11%). Raforkusalan skiptist
aðallega í fjóra þætti og fást 22%
tekna af raforkudreifingu, 10% af
raforkuflutningi, 36% af raforkusölu
til almennings og 32% af raforku til
stóriðju. Áætlað er að sá liður vaxi í
40% á þessu ári.
Júlíus segir tekjur af raforku-
dreifingu alfarið vera ákveðnar með
tekjuramma sem settur er af Orku-
stofnun og samkvæmt lögum sem
skyldi dreifiveiturnar til raunveru-
legs tapreksturs af þeirri starfsemi
sinni. Þar er m.a. gengið út frá 3,8%
arðsemi af fastafjármunum sem
bundnir eru í rekstrinum. Það gæti
með tímanum hækkað í 7,6%. Öllum
megi vera ljóst að slík arðsemi sé
langt undir raunkostnaði.
Raforkuflutningur er í raun ekki
tekjur HS hf. heldur er þar um að
ræða innheimtu án þóknunar fyrir
Landsnet hf.
Samkeppni ríkir í raforkusölu
Júlíus bendir á að eiginleg raf-
orkusala sé nú samkeppnisgrein
þannig að ef fyrirtæki eins og HS
ákveði mikla verðhækkun geti við-
skiptavinir einfaldlega leitað annað.
Gjaldskrár söluaðila eru nú mjög
svipaðar og í meginatriðum undir
heildsölugjaldskrá Landsvirkjunar
sem er markaðsráðandi aðili í raf-
orkusölu á Íslandi. Raforkusala til
stóriðju er samkvæmt langtíma-
samningum og verður því ekki
breytt þó að eignarhald breytist.
Formleg verðlagsákvæði gilda
ekki um gjaldskrár á heitu vatni en
afla þarf staðfestingar iðnaðarráðu-
neytis á þeim. Júlíus segir að ekki
hafi verið gerðar neinar athuga-
semdir við gjaldskrárhækkanir á
heitu vatni sem fylgi verðlagsbreyt-
ingum. Hins vegar hafi t.d. staðfest-
ingu á gjaldskrárhækkun Hitaveitu
Ólafsfjarðar umfram verðlagsbreyt-
ingar verið hafnað þótt sú hitaveita
væri með eina lægstu gjaldskrá á
landinu. „Það er því nokkuð ljóst að
umtalsverða tekjuaukningu væri
ekki unnt að sækja í hækkun gjald-
skrár á heitu vatni,“ segir Júlíus.
Sala á fersku vatni fylgir í meg-
inatriðum fasteignamati með lítils
háttar svigrúmi í álagningu. Aðrar
tekjur eru af tengigjöldum, leigu-
tekjum flutningskerfis og þjónustu-
gjöldum t.d. fyrir gatnalýsingu. Að
sögn Júlíusar eru þessir liðir í nokk-
uð föstum skorðum og sveigjanleiki
tiltölulega lítill.
Orkufyrirtæki hafa
ekki svigrúm til okurs
Morgunblaðið/G. Rúnar
Orka Orkuver Hitaveitu Suðurnesja í Svartsengi er knúið jarðvarma.
Forstjóri HS segir
gjaldskrárheim-
ildir þröngar
ÁSKORUN tæplega 5.200 íbúa á
Suðurnesjum til sveitarstjórn-
armanna um að tryggja að Hitaveita
Suðurnesja haldi sínum verkefnum
og verði í meirihlutaeigu sveitarfé-
laganna verður tekin fyrir á næsta
fundi stjórnar Sambands sveitarfé-
laga á Suðurnesjum.
Hannes Friðriksson, íbúi í Reykja-
nesbæ, stóð fyrir verkefninu. Listar
lágu frammi á opinberum stöðum og
fólk gat skráð sig á netinu. Nið-
urstaðan varð sú að 5.169 íbúar tóku
þátt. Hannes afhenti Steinþóri Jóns-
syni, fráfarandi formanni Sambands
sveitarfélaga á Suðurnesjum, listana
á aðalfundi SSS sem fram fór á Vall-
arheiði (Keflavíkurflugvelli) sl. laug-
ardag.
Hannes vakti athygli á því þegar
hann afhenti listana að fjöldi þátttak-
enda samsvaraði liðlega helmingi
þeirra íbúa sem tóku þátt í síðustu
sveitarstjórnarkosningum. Þá neyttu
um 10 þúsund íbúar í sveitarfélög-
unum fimm atkvæðisréttar. Steinþór
Jónsson lét þess getið að málefni
Hitaveitu Suðurnesja væru ekki á
borði SSS. Hann þakkaði jafnframt
áhuga íbúanna og sagðist þess full-
viss að tekið yrði fullt tillit til vilja
íbúanna.
Ný stjórn SSS, sem kosin var á að-
alfundinum, tekur málið fyrir og mun
afgreiða það í samvinnu við sveit-
arstjórnirnar, að sögn Steinþórs.
Samstarf endurskoðað
Steinþór ræddi um farsæla sam-
vinnu sveitarfélaganna á Suð-
urnesjum í þrjátíu ár í skýrslu sinni
til aðalfundarins. Hann gat þess að á
þessu starfsári hefðu komið upp mál
þar sem hagsmunir sveitarfélaganna
hefðu ekki farið saman. Flest mál af
því tagi kæmu ekki inn á borð stjórn-
ar SSS heldur væru rædd á milli
bæjarstjóranna. Hann lét um leið í
ljós þá skoðun sína að ný stjórn
þyrfti að endurskoða samstarfið frá
grunni og jafnvel hætta því í núver-
andi mynd.
Rætt í nýrri stjórn
Tæplega 5.200 íbúar á Suðurnesjum
skrifuðu undir áskorun vegna HS
Ljósmynd/Víkurfréttir
Áskorun Steinþór Jónsson tók við áskorun frá Hannesi Friðrikssyni.