Morgunblaðið - 23.11.2007, Blaðsíða 21

|föstudagur|23. 11. 2007| mbl.is
daglegtlíf
urbjörn Einarsson bað
þess að sú hugsun fengi
aldrei þrifizt á Íslandi
að íslenzkan sé öðrum
málum óæðri í íslenzk-
um umsvifum. Og Matt-
hías Johannessen benti
okkur á að við erum öll
Fjölnismenn, málrækt-
arstefna þeirra er ekki
einasta arfur liðins tíma
heldur logandi kyndill
sem við öll tökum við og
eigum að bera fram til
farsældar. Víkverji fékk
hreinlega gæsahúð,
þegar hann bergði á
skáldlegum fullum
þessara víkinga til heið-
urs móðurmálinu. Víkverji vill vera
Fjölnismaður!
x x x
Víkverji sá leikritið Dag vonar eft-ir Birgi Sigurðsson, þegar það
var fyrst sýnt og hefur nú endurnýjað
kynnin í Borgarleikhúsinu. Víkverji
ætlar sér ekki þá dul að bera sýning-
arnar saman, en getur ekki annað en
glaðst við, hversu glæsilega leikrit
Birgis hefur staðizt tímans tönn.
Það rataði að hjarta Víkverja nú af
engu minni krafti en áður. Auðvitað
segir það sitt um sýninguna sjálfa;
hún er alla vega samboðin leikritinu
og ekki getur það verið annað en
hrós. En fyrst og fremst er það leik-
ritið sjálft sem er enn jafnferskt og
þegar það kom úr penna Birgis.
Leikhúsin ættu að hafa það að leið-
arljósi að sýna úthaldsbeztu leikrit ís-
lenzk með reglulegu millibili til þess
að hver kynslóð leikhúsgesta fái að
kynnast þessum sígildu perlum.
x x x
Ein er sú bók ný sem Víkverji sérástæðu til þess að hvetja alla til
þess að lesa. Þetta er Postulín eftir
Freyju Haraldsdóttur og Ölmu Guð-
mundsdóttur. Freyja hefur glímt við
erfiða fötlun af fádæma dugnaði og í
bókinni segir hún sögu sína af mikilli
hreinskilni. Það hefur áreiðanlega
þurft mikinn kjark til þess að opna
okkur hinum svo undanbragðalausa
sýn inn í heim Freyju.
Víkverji fylgdist meðJónasarhátíðinni í
Þjóðleikhúsinu í endur-
sýningu sjónvarpsins
og fannst mikið til um.
Dagskráin var fjöl-
breytt, góð og
skemmtileg og ástæða
til þess að vekja athygli
á handbragði Sveins
Einarssonar, sem
þarna var við stjórnvöl-
inn. En að því efni
ólöstuðu skildu ræðu-
mennirnir tveir mest
eftir hjá Víkverja. Hvor
um sig setti fram her-
hvöt, sem hafði mikil
áhrif á Víkverja. Sig-
 



  
víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
Alveg frá því ég var ungurdrengur hef ég gert mikiðaf því að sauma út enda erég alinn upp við hannyrðir
heima í Svíþjóð. Amma mín sáluga
bjó oft heima hjá okkur og hún tók
ekki í mál að fólk hefði ekkert í hönd-
unum, enda var hún mikil handa-
vinnukona. Hún kenndi mér að hekla
og prjóna en annað hef ég tekið upp
hjá sjálfum mér. Harðangur, klaust-
ursaumur og flatsaumur eru ekkert
mál fyrir mig og vefnaði hef ég líka
sinnt heilmikið,“ segir Herder And-
ersson sem hefur setið fast við sauma
til að klára þær gjafir sem hann
ákvað að búa til og færði Langholts-
kirkju að gjöf í vor, en hún hefur ver-
ið kirkjan hans undanfarin 20 ár.
Gjafir Herders til kirkjunnar eru
stórvirki sem mikil vinna liggur á
bakvið og vandvirknin við útsauminn
fer ekki framhjá þeim sem skoðar.
Meðal gjafanna er forláta altaris-
dúkur, altarisklæði, fimm höklar í
ýmsum litum sem og stólur, og allt
handsaumað. „Ég saumaði líka fjóra
aðra hökla sem fóru í aðrar kirkjur en
ég saumaði einn hökul sérstaklega á
Jón Helga Þórarinsson sóknarprest,
en það er persónuleg gjöf mín til
hans, enda hefur hann reynst mér vel
og er afskaplega hlýr maður.“
Herder segist hafa fengið hug-
myndina að þessu framtaki vegna
greinar sem hann sá í Morgunblað-
inu. „Þar var sagt frá manni sem gaf
kirkjunni sinni altarisklæði og ég
hugsaði með mér að þetta gæti ég nú
aldeilis líka gert. Ég fór með mál-
band með mér til messu upp í Lang-
holtskirkju og fékk að taka mál af alt-
arinu eftir messugjörð. Strax daginn
eftir fór ég í bæinn og keypti efnið og
byrjaði á verkinu.“
Herder neitar því ekki að þetta
hafi verið mikil vinna. „Ég sat við í tíu
tíma á hverjum degi í eitt og hálft ár
og stundum var ég alveg að gefast
upp. Ég þurfti að eiga mörg viðtöl við
Drottin vegna þessa en hann er harð-
ur húsbóndi og rak mig áfram. Hann
veitti mér styrk til að klára þetta,
enda er ég mjög trúaður maður og
var nánast alinn upp í kirkju.“
Næstkomandi sunnudag
mun ný kapella í anddyri
Langholtskirkju vera vígð
við hátíðarmessu, en Herd-
er hefur gefið alla muni
sem prýða munu kapell-
una. „Þessi kapella
verður kennd við Guð-
brand Þorláksson
Hólabiskup og bibl-
íuútgefanda en ég
gef munina til
minningar um sam-
býlismann minn sem
einnig hét Guðbrand-
ur, en hann lést fyrir
nokkrum árum,“ segir
Herder sem hefur búið á
Íslandi í tæpa hálfa öld og
er löngu orðinn Íslendingur.
Hann á 74 ára afmæli í dag
en á þessum degi fyrir 50 ár-
um settu hann og Guð-
brandur upp hringana í
Svíþjóð þar sem þeir
kynntust. Guðbrandur
starfaði þar sem dýra-
læknir og Herder var við ballettnám
sem og tískuteiknun í háskóla í
Stokkhólmi. Þeir ætluðu sér að búa í
Svíþjóð til frambúðar en örlögin
gripu í taumana.
Skagfirðingar gott fólk
Árið 1958 varð óvænt dauðsfall í
fjölskyldu Guðbrandar þegar Gunnar
bróðir hans dó af slysförum frá konu
og börnum. Sigurður Hlíðar faðir
Guðbrandar lagði hart að syni sínum
að flytja heim til Íslands vegna þessa
og sagði að hann gæti fengið stöðu
dýralæknis fyrir norðan, en Sigurður
var sjálfur dýralæknir og einnig
þingmaður.
„Þetta var erfið ákvörðun fyrir
okkur báða og ekki auðvelt fyrir mig
ungan manninn að yfirgefa allt mitt
fólk og flytjast til Sauðárkróks þar
sem bjuggu aðeins 800 manns og þar
var ekki talað um neitt nema fisk,“
segir Herder og hlær að minning-
unni. „Ég get ekki neitað því að hver
einasta gardína blakti í gluggum
þorpsins þegar ég gekk fyrst um göt-
urnar, því ég var eins og klipptur út
stofuna að verki loknu og allt var svo
fínt hjá henni við þessar aðstæður
sem hún bjó. Ég dáist að þessari
merku konu og stúlkunum hennar.“
Síðan fluttu þeir Guðbrandur og
Herder aftur til Svíþjóðar þar sem
Guðbrandur fékk sína stöðu að nýju
og Herder kláraði sitt ballettnám
sem og klæðskeranám. „Ballett hefur
alla tíð verið mitt líf og yndi. Ég lærði
ballett í ellefu ár og menntaði mig til
ballettkennara og það voru mikil von-
brigði að geta ekki sinnt ballett-
kennslu eftir að við fluttumst aftur til
Íslands árið 1963 en á þeim tíma voru
tækifærin færri.
Ég tók þetta
nærri mér en
maður getur víst
ekki fengið allt
sem mann langar
í þessu lífi,“ segir
Herder sem hefur
með árunum tamið
sér æðruleysi. „Fyrst
ég gat ekki unnið við
ballettinn þá ákvað ég að
fara til Danmerkur og
læra gerlafræði. Ég
starfaði við það fag í 20
ár hjá Mjólkursamsöl-
unni en Guðbrandur var
forstjóri rannsóknar-
stofunnar þar og réð
mig sem sinn aðstoðar-
mann. Við vorum við
júgurbólgurannsóknir
og okkur farnaðist vel
að vinna saman.“
Herder er ekki aðeins hagur á
hönd, hann er líka rithöfundur góður
og hefur samið fjölda sagna á sænsku
sem bíða í handritum í hillunum hjá
honum. „Kannski að systur mínar láti
gefa þetta út í Svíþjóð eftir minn dag,
hver veit,“ segir Herder sem aldrei
er verkefnalaus enda segist hann
þurfa að hafa eitthvað við að vera í
einverunni eftir að Guðbrandur lést.
Núna er hann með forláta jóladúk í
vinnslu. „Saumastofan mín er hér
heima hjá mér og ég set gjarnan góða
tónlist á fóninn og nýt þess að hlusta
á meðan ég sauma út. Þetta er svo ró-
andi.“
Morgunblaðið/Golli
Nálin leikur
í höndum
gerlafræðings
Hann sneri sér að gerlafræði þegar hann þurfti
að sleppa hendi af ballettdrauminum. Kristín
Heiða Kristinsdóttir heimsótti hagleiksmann
sem flutti til Íslands fyrir hálfri öld og ætlar að
gefa alla þá muni sem prýða nýja kapellu í Lang-
holtskirkju til minningar um sambýlismann sinn.
Alltaf að Herder fellur
sjaldan verk úr hendi
og hér bróderar hann
fagran dúk.
Höklar Þrír af
þeim tíu höklum
sem Herder saum-
aði og bróderaði.
úr tískublaði og var í fötum sem
höfðu aldrei sést hér á landi enda var
ríkjandi fátækt og enginn innflutn-
ingur á fatnaði. En þetta var góður
tími og allir tóku mér vel og þarna
bjuggum við í tvö ár. Skagfirðingar
eru gott fólk og miklir hestamenn og
ég hefði sjálfur orðið hestamaður ef
við hefðum búið þarna áfram, því ég
er mikið fyrir hesta.“
Gelding hjá Móniku á Merkigili
Herder aðstoðaði Guðbrand í dýra-
læknastarfinu og ferðaðist heilmikið
með honum þess vegna. Hann fór
m.a. með honum til Móniku á Merki-
gili og dætranna sjö. „Við þurftum að
gelda nokkra fola fyrir hana. Það var
mikil upplifun að koma að Merkigili,
landslagið ótrúlegt og Mónika sér-
lega elskuleg. Hún bauð okkur í betri
Ég sat við í tíu tíma á
hverjum degi í eitt og hálft
ár og stundum var ég
alveg að gefast upp.
Hátíðarmessa verður í Langholts-
kirkju á sunnudag kl. 11 en þá verð-
ur nýja Guðbrandskapellan vígð.