Morgunblaðið - 08.09.2008, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 8. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
GUNNAR Ein-
arsson, bæjarstjóri í
Garðabæ, skrifar um
jákvætt gildi afreks-
íþrótta í Morg-
unblaðinu 1. sept-
ember sl.
Umfjöllunina tengir
hann frábærri frammistöðu ís-
lenska handboltaliðsins á nýaf-
stöðnum Ólympíuleikum í Peking.
Gunnar segir m.a. að „þetta
stærsta afrek íslenskra íþrótta-
manna og viðbrögð þjóðarinnar
við því sé holl áminning þess
hversu mikilvægt er að hlúa að af-
reksfólki“. Einnig segir Gunnar
réttilega að afreksíþróttir skipti
máli fyrir útbreiðslu íþrótta. Hann
segir:
„Þær geta skapað breidd, vakið
áhuga ungmenna á iðkun íþrótta
og laðað að sjálf-
boðaliða til að sinna
íþróttastarfinu. Þær
hafa því uppeldislegt
og heilsusamlegt
gildi … og að afreks-
íþróttafólk eru fyr-
irmyndir sem hvetja
einstaklinga, hópa og
fyrirtæki til að leggja
mikið á sig til að ná
hámarksárangri. Við
unnin afrek vex
sjálfstraust og fram-
takssemi ein-
staklinga, hópa og jafnvel heillar
þjóðar“.
Ég tek undir hvert orð Gunn-
ars í grein hans en langar í fram-
haldi að minna á að ekki geta allir
orðið afreksmenn, hvorki í íþrótt-
um né á öðrum sviðum. Í raun er
það einungis lítill hluti sem nær
því marki að komast á þann stað
að þeir teljist til afreksfólks í
þeim skilningi sem hér um ræðir.
Íþróttaiðkun hefur margs kon-
ar gildi sem flest öll eru jákvæð.
Það gildi sem skiptir ekki litlu
máli þegar rætt er um íþrótta-
iðkun er forvarnargildi íþróttaiðk-
unar. Þess vegna er brottfall ung-
linga úr íþróttum áhyggjuefni.
Ýmsir hafa lagt sig í líma við að
finna leiðir til að sporna við því.
Vissulega viljum við hampa af-
reksíþróttamönnum vel og lengi
en gleymum ekki að hampa einnig
hinum almenna íþróttaiðkanda og
þeim stóra hópi barna og ung-
linga sem kemur ekki endilega til
með að fylla lið afreksíþrótta-
manna.
Afreksíþróttamennirnir okkar
eru sannarlega jákvæðar fyr-
irmyndir og hafa hvetjandi áhrif á
stóran hluta barna og unglinga
sem stunda íþróttir eða eru að
hefja íþróttaferil sinn. Það er þó
ekki sjálfgefið að öll börn upplifi
þessi áhrif sem jákvæð fyrir sig
persónulega. Það gætu t.d. verið
þau börn sem, af ýmsum orsökum
sem ekki verða reifaðar hér, búa
yfir lágu sjálfsmati, hafa litla trú á
sér og eru óörugg með sig.
Kannski eru það einmitt þessi
börn sem hætta íþróttaiðkun með-
an þau eru enn á barnsaldri. Eins
jákvætt sem tal um afrek og af-
reksfólk á íþróttasviðinu er gæti
sú umræða, verði hún ríkjandi yfir
langt tímabil, virkað letjandi á
börn sem hafa litla eða enga trú á
sér. Samhliða því að fagna afreks-
fólkinu eigum við einnig gæta þess
að minnast á hina iðkendurna og
með því stuðla að jafnvægi í um-
ræðunni um iðkendur og íþrótta-
iðkun.
Ein leið sem nefnd hefur verið
til að sporna við brottfalli ung-
linga úr íþróttum er að íþrótta-
hreyfingarnar sjái til þess að allir
sem stunda íþróttir, án tillits til
hvort þeir eru taldir efniviður í af-
reksíþróttafólk eða ekki, fái tæki-
færi til að mynda lið og þeim sé
gefinn kostur á og hvattir til að
keppa í greininni. Háleit markmið,
hvort sem er í íþróttum eða á öðr-
um sviðum eru gulls ígildi. Mark-
miðið með íþróttaástundun er að
hver og einn geti iðkað íþróttir á
eigin forsendum, fundið kraft og
metnað sem hægt er að búa að
alla ævi. Samvera, samskipti,
stemning, keppni, leikur og
fræðsla eru allt hugtök sem tengja
má jákvæðu gildi íþróttaiðkunar.
Ekki geta allir orðið
afreksíþróttamenn
Kolbrún Bald-
ursdóttir brýnir
fólk til að gleyma
ekki að hampa hin-
um almenna
íþróttaiðkanda
»Markmiðið með
íþróttaástundun er
að hver og einn geti iðk-
að íþróttir á eigin for-
sendum, fundið kraft og
metnað sem hægt er að
búa að alla ævi.
Kolbrún Baldursdóttir
Höfundur er sálfræðingur.
LÖG um mat á um-
hverfisáhrifum fram-
kvæmda hafa fjögur
meginmarkmið. Í
fyrsta lagi að tryggja
að þeir aðilar sem
gefa út fram-
kvæmdaleyfi, oftast
sveitarfélög, hafi feng-
ið eins góðar upplýs-
ingar og hægt er um
umhverfisáhrif fram-
kvæmdanna áður en þeir taka
ákvörðun um það hvort gefa eigi út
leyfið eða ekki. Í öðru lagi að lág-
marka umhverfisáhrif fram-
kvæmdanna. Í þriðja lagi að sjá til
þess að almenningur sé upplýstur
um umhverfisáhrif fram-
kvæmdanna og hann eigi kost á að
koma athugasemdum sínum á
framfæri, og í fjórða lagi að stuðla
að samvinnu og samráði hags-
munaaðila að framkvæmdinni. Allt
eru þetta skynsamleg og rökrétt
markmið, til þess fallin að treysta
ákvarðanatöku, styrkja lýðræð-
islega þátttöku hagsmunaaðila og
almennings í henni, og vernda nátt-
úru Íslands.
Ábyrgð og samráð
Í 2. málsgrein 5. greinar laganna
er kveðið á um það að í þeim til-
vikum þegar fleiri en ein matsskyld
framkvæmd eru fyrirhugaðar á
sama svæði eða framkvæmdirnar
eru háðar hver annarri geti Skipu-
lagsstofnun að höfðu samráði við
viðkomandi framkvæmdaraðila og
leyfisveitendur ákveðið að umhverf-
isáhrif þeirra skuli
metin sameiginlega.
Nýlega reyndi á þessa
grein þegar ég úr-
skurðaði að fram-
kvæmdir álvers á
Bakka við Húsavík,
Þeistareykjavirkunar,
Kröfluvirkjunar II og
háspennulínu frá
Kröflu og Þeistareykj-
um til Húsavíkur
skyldi meta sameig-
inlega. Úrskurðurinn
var umdeildur, enda
hefur ákvæðinu ekki
verið beitt áður, og miklir hags-
munir í húfi. Því hefur verið haldið
fram að sú ákvörðun að krefjast
sameiginlegs mats muni fresta
framkvæmdum verulega og þar
með stefna þeim í hættu, jafnvel
eyðileggja margra ára undirbún-
ingsstarf. Frá upphafi hef ég hafn-
að þeirri túlkun og bent á að ef
vilji hagsmunaaðila væri fyrir
hendi væri hægt að halda tíma-
áætlun, enda sé umhverfismats-
ferlið í eðli sínu samráðs- og sam-
vinnuferli þeirra sem að
framkvæmdinni koma, eins og lögin
kveða á um. Það er ekki markmið
laganna að banna framkvæmdir
eða tefja fyrir þeim, heldur að leiða
í ljós eins skýrt og unnt er hver
umhverfisáhrif þeirra verða og lág-
marka þau. Ætla mætti að það
markmið ætti stuðning allra
ábyrgra samfélagsþegna.
Ályktun Samorku
Svo bregður hins vegar við að
samtök orkuframleiðenda, Sam-
orka, láta frá sér fara ályktun þar
sem skorað er á stjórnvöld að end-
urskoða ákvörðun sína til að lág-
marka þann skaða sem að óbreyttu
gæti hlotist af úrskurðinum. Lýsa
samtökin því yfir ef ekki náist
ásættanleg niðurstaða í þeim efn-
um telji stjórn Samorku nauðsyn-
legt að dómstólar verði látnir skera
úr um lögmæti úrskurðar ráðherra,
vegna framtíðarhagsmuna orkuiðn-
aðarins.
Það er tvennt sem undrar mig í
þessari yfirlýsingu. Í fyrsta lagi að
landssamtök orkuframleiðenda
skuli ekki styðja þá ákvörðun
stjórnvalda að gera það sem í
þeirra valdi stendur til að tryggja
lágmörkun umhverfisáhrifa fram-
kvæmda vegna álvers á Bakka. Í
annan stað að samtökin skuli
álykta með þessum hætti þegar
fulltrúar þeirra í samráðsferlinu
vissu fullvel að lausn var í sjónmáli
sem tryggir allt í senn, hagsmuni
náttúrunnar, hagsmuni almennings
og hagsmuni fyrirtækjanna sem í
hlut eiga..
Það er bæði eðlilegt og mik-
ilvægt að almenningur, fé-
lagasamtök og fyrirtæki geri kröf-
ur til ráðherra í ríkisstjórninni. En
að sama skapi er eðlilegt að gera
þá kröfu til ábyrgra samtaka eins
og Samorku að þau sætti sig við
lögin sem gilda í landinu og vinni
samkvæmt þeim leikreglum sem
þau setja okkur.
Samorka og lögin í landinu
Þórunn Sveinbjarn-
ardóttir skrifar um
ályktun Samorku
» Það er tvennt sem
undrar mig í þessari
yfirlýsingu.
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
Höfundur er umhverfisráðherra.
ÞRÁTT fyrir fjöl-
margar aðgerðir rík-
isstjórnarinnar í efna-
hagsmálum að
undanförnu tók Guðni
Ágústsson þá ákvörð-
un að snúa út úr þeim
á fundaferð sinni um
landið og í þinginu.
Allsstaðar þar sem
hann hefur mætt hef-
ur hann kennt rík-
isstjórninni um það
mótlæti sem Íslend-
ingar standa frammi
fyrir í efnahags-
málum um þessar
mundir.
Í umræðu um efna-
hagsmál á Alþingi 2.
september sakaði
Guðni ríkisstjórnina
um aðgerðarleysi og
mátti helst á honum
skilja að hækkun á olíuverði og
hrávöruverði almennt væri henni
að kenna og að lánsfjárkreppan
væri einnig komin til af hennar
sök.
Þessar upphrópanir Guðna
standast hins vegar enga skoðun
eins og ýmsir, sem ekki eru í
pólitík, hafa séð sig knúna til að
benda á.
Þetta kom til að mynda fram í
fréttabréfi Glitnis sama dag og
efnahagsumræðan fór fram. Í
Morgunkorni greiningardeildar
bankans kemur fram að þegar
litið sé í baksýnisspegilinn sé
ljóst að stjórnvöld hafi brugðist
við breyttum aðstæðum í hag-
kerfinu með ýmsum hætti und-
anfarna mánuði. Fjallað er um
það með hvaða hætti gjaldeyr-
isforðinn hefur verið styrktur
eins og svo oft hefur verið kallað
á og hvernig Seðlabankinn hafi
rýmkað reglur til að
auka getu bankanna
til að bregðast við
vandanum. Þá er
jafnframt bent á að
bankinn hafi gengið
inn í samstarf við
ESB og EFTA um
varnir gegn óstöð-
ugleika á fjár-
málamörkuðum.
Í útvarpsviðtali
sama dag við for-
stöðumann greining-
ardeildar Landsbank-
ans kom þetta einnig
fram. Auk þess benti
fulltrúi bankans á að
ástandið víða annars
staðar væri síst betra
en hér á landi og
nefndi sérstaklega til
sögunnar Bandaríkin,
Bretland og Dan-
mörku í tengslum við
stöðuna á fast-
eignamarkaði.
Til viðbótar við það
sem að framan er
greint tilkynnti Geir
H. Haarde forsætisráðherra lán-
töku upp á 30 m.a. kr. sem er enn
einn liðurinn í því að styrkja
gjaldeyrisstöðu þjóðarinnar. Hef-
ur gjaldeyrisforðinn því verið
fimmfaldaður á tveimur árum.
Aðrar aðgerðir sem einnig miða
að því að mæta erfiðleikum í
efnahagslífinu eru skattalækkanir
á fyrirtæki og einstaklinga. Þá
hafa fyrstu skref í afnámi stimp-
ilgjalda verið stigin og viðmiðum
breytt hjá Íbúðalánasjóði en báð-
ar þessar aðgerðir hafa það að
markmiði að örva fasteignamark-
aðinn.
Af þessu má sjá að annaðhvort
hefur formaður Framsókn-
arflokksins ekki fylgst með eða
hann hefur kosið að snúa út úr og
fara vægast sagt frjálslega með
sannleikann.
Upphrópanir
Guðna standast
ekki skoðun
Ármann Kr.
Ólafsson gerir
athugasemdir við
ummæli Guðna
Ágústssonar
» Þessar upp-
hrópanir
Guðna standast
hins vegar enga
skoðun eins og
ýmsir, sem ekki
eru í pólitík,
hafa séð sig
knúna til að
benda á
Ármann Kr. Ólafsson
Höfundur er alþingismaður.
EINHVER athygl-
isverðasta lög-
fræðilega yfirlýsing
sem hæstarétt-
arlögmaður hefur lát-
ið hafa eftir sér er
þegar Kristinn Hall-
grímsson hrl., for-
maður skilanefndar
eignarhaldsfélags
Samvinnutrygginga,
lýsti því yfir í Frétta-
blaðinu 8. maí 2008,
að stjórn eign-
arhaldsfélags trygg-
inganna væri óbundin
af lögum og starfaði í
lagalausu umhverfi.
Með þessari yf-
irlýsingu hefur Krist-
inn lögmaður jafn-
framt staðfest að
stjórn trygginganna hefur tekið
sér umboð sitt utan laga og rétt-
ar.
Kristinn Hallgrímsson veit
mæta vel að hann sjálfur breytti
samþykktum félagssins með þeim
hætti að þær uppfylla hvorki skil-
yrði samvinnufélagalaga eða
hlutafélagalaga og bjó því sjálfur
til þetta lagalausa umhverfi sem
hann vitnar til. Kristinn veit líka
að árið 2002 var rík-
isskattstjóra tilkynnt
að nafni og tilgangi fé-
lagssins hefði verið
breytt 1994, Kristinn
telur sennilega að
svona smá breyting á
samvinnufélagi eins og
að setja það í laga-
laust umhverfi megi
bíða með í 8 ár að til-
kynna.
Í þessu lagalausa
umhverfi taldi nú lög-
maðurinn nú samt rétt
að senda inn nýjar
samþykktir árið 2004
þar sem stjórnendum
trygginganna var
heimilað að kjósa
sjálfa sig í stjórn.
Hins vegar kemst
hæstaréttarlögmað-
urinn Kristinn Hall-
grímsson að því þetta
lagalausa umhverfi
eigi alls ekki við hina raunveru-
legu eigendur og tryggingataka
Samvinnutrygginga, þeir geti sótt
rétt sinn fyrir dómstólum með
þeim kostnaði sem því fylgi, séu
þeir ekki sáttir við það sem þeim
er úthlutað úr hendi þeirra sem
telja sig óbundna af lögum.
„Er til lagalaust
umhverfi“?
Þorsteinn Ingason
skrifar um Sam-
vinnutryggingar
Þorsteinn Ingason
»…þar sem
stjórn-
endum trygg-
inganna var
heimilað að
kjósa sjálfa sig í
stjórn.
Höfundur er fyrrverandi
fiskverkandi og útgerðarmaður.
MORGUNBLAÐIÐ birtir
alla útgáfudaga aðsendar um-
ræðugreinar frá lesendum.
Blaðið áskilur sér rétt til að
hafna greinum, stytta texta í
samráði við höfunda og
ákveða hvort grein birtist í
umræðunni, í bréfum til
blaðsins eða á vefnum mbl.is.
Blaðið birtir ekki greinar,
sem eru skrifaðar fyrst og
fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyr-
irtækja eða samtaka eða til
að kynna viðburði, svo sem
fundi og ráðstefnur.
Móttaka að-
sendra greina