Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1966, Blaðsíða 2

fram, sem okkur var ekki áður
kunnugt. Ánægjulegt var að sjá,
hversu margir vélstjórar sóttu fyrir-
lestrana og þann mikla áliuga, sem
þeir sýndu á hinni öru og nýju
þróun. Sýnir þetta að við þurfnm
að gera meira að því en verið hef-
ur til þessa, að fá liingað góða fyrir-
lesara um sjávarútvegsmál og skipa-
rekstur. Mættu fyrirlestramir vera
jafnt um liinn mannlega faktor
sem tækni- og liagfræðingarhliðina.
Hinn mannlegi faktor vill oft
gleymast, þegar hið síðarnefnda er
rætt, enda beinast tækni- og hag-
ræðingarmálin í flestum tilvikum
að því að framleiða meira með
færra fólki.
Þar sem vöntun er á starfsfólki,
eins og t.d. í okkar þjóðfélagi í dag,
á þessi hugsunarháttur rétt á sér og
er beinlínis nauðsynlegur til að geta
lialdið uppi lífskjörum okkar. Eink-
um þar sem nú ríkir sú stefna að
vera í samkeppni á heimsmarkaðn-
um. Til lengdar lilýtur sú sam-
keppni að vera mjög takmörkuð
vegna einhæfra auðlinda og fram-
leiðsluhátta okkar.
Þar sem gnægð er af starfsfólki
hlýtur vandinn að verða erfiðari og
þá kemur til kasta stjómmála-
manna að skipta afrakstri atvinnu-
veganna bróðurlega milli fjöldans.
Tvennt er það sem veldur, að
stöðugt er unnið að því að gera
skipin þannig úr garði, að liægt. sé
að sigla þeim ineð sem fæstum
mönnum.
I fyrsta lagi vegna þess að menn
fást þar ekki til starfa. Menn verða
sífellt fráhverfari því að vilja
dvelja langdvölum á sjónum. Laun-
in eru ekki nógu eftirsóknarverð.
Er þetta fyrirbrigði ekki einungis
þekkt hjá okkur, heldur líka út um
allan heim hjá siglingaþjóðum.
1 öðru lagi er það hin mikla sam-
keppni, sem ríkir á flutningamark-
aðnum. Hvert skipafélagið af öðm
reynir að undirbjóða fraktimar og
það er ekki hægt á annan hátt,
nema gera skipin ódýrari í rekstri
og einn liðurinn í því er að fækka
fólki.
Vandinn við skiparekstur er hins
vegar sá, að í hverju skipi em
miklar vélar og fíngerð tæki, sem
184
slitna og ganga úr sér eins og allt
í lieimi hér. Þessum tækjum þarf
að viðhalda og lagfæra er þau bila.
Aðalstarf vélstjóra til þessa hefur
verið að inna þá vinnu af liendi.
Með tilkomu sjálfvirkninnar
skeður ekkert annað en að liægt er
á einum stað, t.d. stjórnpalli að
setja í gang og stöðva vélar og fylgj-
ast með veigamestu ganglimum
vélanna. — Aðvörunarútbúnaði er
komið fyrir á hættumestu stöðum,
en mannshöndin og kunnáttan verð-
ur alltaf að vera til staðar, ef vand-
ræði eiga ekki að liljótast af.
Á fiskibátaflota okkar hefur
tíðkast um áratugaskeið að aðalvél
sé stjórnað frá stýrishúsi. Þetta hef-
ur þó ekki fækkað vélstjórum, lield-
ur auðveldað vinnu þeirra á þil-
fari, enda vélbiinaður alltaf að auk-
ast ofan dekks. Vinna vélstjóra á
þilfari hefur þó valdið því, að slys
hafa orðið um borð og skip farist
af völdum bruna og leka.
Öll skip „Hafskips“ og fleiri ís-
lenzk kaupskip eru búin fjarstýr-
ingu frá brú, en vantar liinsvegar
margt til þess að hægt sé að tala
um sjálfvirkni. títbúnaður þessara
skipa léttir mjög á vélstjómm og
gerir þeim kleift að einbeita sér að
viðlialdsvinnu. Á þann liátt borgar
sig að útbúa skipin þessum tækj-
um.
Ég minnist þess að ekki alls fyrir
löngu var ég staddur í liópi manna,
sem skoðuðu eitt skipa „Hafskips.“
Gall þá einn við í hópnum að nú
yrði hægt að losna við helv....
vélstjórana. Einn merkasti forstjóri
íslenzku kaupskipafélaganna var
þarna staddur. Hann sagði við mig:
„Því miður losnum við ekki við
vélstjórana. Allar vélar þurfa sitt
viðhald og það verða vélstjórarnir
að gera. Á mínum skipum hefur
vélstjóraskorturinn liaft mjög al-
varlegar afleiðingar í för með sér
fyrir skiparekstur félagsins.“
Ég las líka nýlega í erlendu blaði
um það að stórt brezkt skipafélag
hefði flutt starfsemisínatilltalíufrá
Bretlandi, eingöngu vegna þess að
skipaeiganda fannst brezku vélstjór-
arnir ekki jafngóðir að halda niðri
viðhaldskostnaði skipanna eins og
þeir ítölsku.
Rökræðurnar og vangavelturnar
fara líka í þessa áttina erlendis,
þegar skipaeigendur íliuga, hvort
þeir eigi að útbúa skip sín sjálf-
virkni útbúnaði.
Þróunin er þó sú, að skipin eru
í auknum mæli búin sjálfvirkni og
slöðug vélgæzla í vélarúmi lögð nið-
ur. Með því má losa um flesta
hjálparmenn í vélarúmi og fækka
vélstjórum í mörgum tilfellum ofan
í 4. Með sjálfvirkni ofan dekks má
einnig fækka þilfarsmönnum all
verulega. Það lið, sem eftir er, vinn-
ur svo jöfnum höndum að viðhaldi,
bæði ofan dekks sem undir þiljum.
Er við lítum lil okkar skipa-
reksturs, blasir sú staðreynd við, að
öll okkar skip eru afar smá borið
saman við skip siglingaþjóðanna.
Þannig sagði hinn norski fyrirlesari
að á olíuflutningasviðinu væru skip
30.000 smálestir og smærri ekki leng-
ur samkeppnishæf. Hundrað þúsund
tonn væri það sem gilti í dag. Á þessu
sjáum við hve smáir við erum. Eigi
að síður verðum við að vera vakandi
fyrir öllu nýju á þessu sviði sem
öðrum og tileinka okkur það sem
liagkvæmast er á hverjum tíma.
Skemmtileg atliugun fer nú fram
á liagkvæmni í rekstri fyrsta ís-
lenzka skipsins, sem búið er sjálf-
virkni bæði ofan og neðan þilfars.
Á ég þar við liið nýja skip sements-
verksmiðjunnar. Á þessu skipi er 8
mönnum færra en á venjulega út-
búnu skipi og á þó að afkasta mun
meiru.
Af þessum 8 mönnum, sem liverfa
af skipinu, eru 2 vélstjórar, en eftir
starfa 2 vélstjórar.
Allt viðhald umfram það, sem
þessir 2 vélstjórar anna, mun verða
framkvæmt af verkstæðismönnum
verksmiðjunnar, en þama er mjög
fullkomið vélaverkstæði. Tveir vél-
stjórar, sem vinna við verksmiðj-
una liafa hlotið sérliæfingu erlendis
í viðhaldi tækja skipsins og er æt'-
unin að þeir stjórni vinnu um horð
frá landi, þegar eitthvað þarf að
lagfæra. Af þessu sést, að þótt hluti
vélaliðs liverfi af skipunum, þá
flyzt hann aðeins á land og verður
þar til reiðu við lagfæringar og við-
hald.
VÍKINGUR