Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1966, Blaðsíða 4

kaupskipa
Menntun þeirra og reynsla.
Eftir Jón Eiríksson, skipstjóra.
Jón Eiríksson, skipstjóri.
Á öllum sviðum atvinnulífsins hefur tæknin rutt
sér til rúms, svo að varla er til svo lítilfjörlegt
starf, að ekki sé krafist einhverrar sérmenntunar.
Öll vinna er nú framkvæmd að meira eða minna
leyti með vélum og tækjum, og er þá þekking á
þessum vélum og tækjum og kunnátta í meðferð
þeirra nauðsynleg fyrir þá, sem með þau fara.
Skipin hafa ekki farið varhluta af þessari þróun,
og má jafnvel segja, að hún hafi verið öllu örari
þar en á mörgum öðrum sviðum. Telja margir,
að á næstu árum sé í uppsiglingu tæknileg bylting,
ef svo má að orði komast, í útbúnaði skipa. Það
leiðir af sjálfu sér, að um leið verður starf sjó-
manna, og þá einkum skipstjórnarmanna og vél-
stjórnarmanna, nokkuð með öðrum hætti en það
hefur verið, og í öðru lagi, að menntun þeirra
verður að aðlaga sig þessari þróun. Hún verður
óhjákvæmilega að verða meira og meira tæknileg.
Þróunin gengur í þá átt, að skipin verði útbúin
svo mörgum sjálfvirkum, gangvissum og fjar-
stýrðum tækjum og vélum, þar á meða aðalvél
skipsins, að einn maður geti stjórnað þeim öllum
frá einum og sama stað, og á þann hátt unnið verk,
sem nú þarf marga menn til að vinna. Á þann
hátt, þ.e. með minni mannafla á skipunum, hyggst
skipeigandinn vinna upp þann aukakostnað, sem
þessi útbúnaður hefur í för með sér, svo og að
nokkru leyti með því, að afgreiðsla skipa í höfnum
gangi fljótar, sem sagt, að færri menn vinni sama
verk á styttri tíma.
Að skipin eru ekki nú þegar almennt þannig búin,
er ekki vegna þess að tæknin sé ekki komin á nógu
hátt stig, nema þá að litlu leyti, heldur af því, að
skipaeigendur telja það ekki svara kostnaði enn
sem komið er, og svo það, að erfitt er og kostnaðar-
samt að breyta gömlum skipum í þessa átt. Mörg
ný skip eru nú þegar útbúin á þennan hátt að
nokkru leyti. Þess er heldur ekki að vænta, og
alls ekki æskilegt, að þróunin komi mjög snögg-
lega. En hvað sem því líður, þá er það eins víst
og að nótt fylgir degi, að þetta kemur, og það
fyrr en seinna. Engin ástæða er til að ætla annað
en að ísl. skipaeigendur búi skip sín mannsparandi
tækjum strax og þeir sjá sér hag í því.
Þá vaknar sú spurning, hvort íslenzkir skip-
stjórnarmenn, með þá menntun sem þeir hafa nú,
og sem þeir eiga kost á að fá í Stýrimannaskólan-
um, séu fyllilega færir til að taka að sér stjórn
skipa, sem þannig eru útbúin. Ég fyrir mitt levti
tel það miklum vafa bundið, álít að þeim sé nauð-
synlegt að fá meiri tæknilega menntun er hafi
hliðsjón af umræddri þróun. Erlendis er ástandið
svipað og hér í þessum efnum. 1 félagsritum skip-
stjórnarfélaganna á Norðurlöndum og í Englandi
hafa þessi mál verið mikið rædd, og ávallt á þann
veg, að skipstjórnarmönnum sé þörf á meiri
fræðslu, ekki aðeins tæknilegri, þótt hún sé mest
aðkallandi, heldur og á mörgum öðrum sviðum-
Þá tæknilegu fræðslu, sem ég tel að skipstjórn-
armönnum sé nauðsynleg, reyni ég ekki að skil-
greina nánar, til þess vantar mig þekkingu á því
sviði. En það sem um er að ræða er það, að skip-
stjórnarmenn þekki þær vélar og þau tæki, sem
þeir eiga að nota og stjórna, nógu vel til þess að
þeir viti hvernig þau vinna, og séu færir um að
lagfæra sjálfir minni háttar bilanir, og að þeir
geti lýst því fyrir sérfræðing í landi, hvað er í
ólagi, sem þá á hægara með að gefa ráðleggingar.
Þeir verða að vita hversvegna aðalvélin fer í gang,
þegar þeir hreyfa ákveðin handföng, hversvegna
stýrisvélin hlýðir kompásnum og heldur skipinu á
á ákeðinni stefnu, hversvegna akkerið fellur, þeg-
ar stutt er á þennan hnapp, og akkerisspilið hífir
það upp, þegar stutt er á hinn hnappinn. Þeir
þurfa líka að geta gert sér grein fyrir hversvegna
akkerið fellur ekki, þótt stutt sé á réttan hnapp,
VÍKINGUR
186