Náttúrufræðingurinn - 2006, Qupperneq 3

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Guðrún Marteinsdóttir
Mikilvægi stórþorsks í
VIÐKOMU ÞORSKSTOFNSINS
VIÐ ÍSLAND
Á síðustu áratugum hafa orðið miklar breytingar á stærð og samsetningu
þorskstofnsins við ísland. Þannig hefur hrygningarstofninn minnkað úr
tæpum 950 jDÚsund tonnum niður í rúm 196 þúsund tonn á tímabilinu
1955-2002. Á sama tíma fækkaði í eldri hlut stofnsins og er nú aðeins u.þ.b.
1 milljón þorska 10 ára og eldri en árið 1955 voru þeir um 85 milljónir
(1. mynd).
FFækkun eldri þorska hefur
verið mun hraðari en fækkun
þorska í yngri árgöngunum
og er nú rninna en 1% af þorski sem
nær 10 ára aldri samanborið við
rúm 35% árið 1955 (2. mynd).
Þannig er ljóst að stofninn er nú
samsettur úr tiltölulega ungum
fiskum en meðalaldur kynþroska
þorsks er u.þ.b. 5 ár í dag saman-
borið við rúm 8 ár um miðbik síð-
ustu aldar (2. mynd).
Þróun sem þessi er ekki einsdæmi í
íslenska þorskstofninum. Þannig
hefur stærð og samsetning flestra
þorskstofna í Norður-Atlantshafinu
tekið miklum breytingum á síðustu
áratugum. Almennt má segja að
samsetning stofna sem hafa orðið
fyrir miklu veiðiálagi einkennist af
þröngri aldursdreifingu og lágum
meðalaldri en meginafleiðing mikilla
veiða er sú að færri og færri fiskar ná
háum aldri og í sumum tilfellum eru
þeir jafnvel horfnir úr stofninum
áður en þeir ná kynþroska.
Ekki er talið æskilegt að slík þró-
un gangi of langt þar sem mikil-
vægt er að viðhalda eins miklum
breytileika og unnt er innan stofns-
ins bæði hvað varðar stærð og ald-
2. mynd. Fjöldi 10 ára og eldri þorska (í þúsundum á vinstri Y-ás) og stærð hrygningarstofnsins (SSB: þús. tonn á hægri Y-ás) frá ár-
inu 1955 fram til ársins 2001}
Náttúrufræðingurinn 74 (1-2), bls. 3-10, 2006
3