Náttúrufræðingurinn - 2006, Síða 27

Hrefna Sigurjónsdóttir og
Anna Guðrún Þórhallsdóttir
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Félagshegðun HROSSA
Rannsóknir á Skáney, Reykholtsdal
Hross eru afar félagslynd og
sjaldgæft er að sjá stakt
hross sem heldur sig langt
frá hópnum. Þau eru betur á verði
gagnvart utanaðkomandi hættu í
hóp en dreifð um hagann. Þessi eig-
inleiki hefur þróast vegna hættu frá
rándýrum.1 Nú á dögum eru flest
hross í umhverfi þar sem þeim sta-
far ekki hætta af afræningjum. Þrátt
fyrir það ber hegðun hrossa enn
mjög mörg einkenni forfeðranna.2-3 í
raun er mjög áhugavert hversu lík
hegðun hrossa af mismunandi
hestakynjum er þótt þau lifi við
mjög mismunandi umhverfisað-
stæður2 (1. og 2. mynd).
Félagshegðun hrossa virðist lítið
hafa breyst í þúsundir ára og þörfin
fyrir að vera í hóp og mynda vina-
tengsl hefur ekki horfið úr hrossa-
stofnum (3. mynd).4 Félagsgerð
stóða byggist á virðingarröð innan
hópsins og vinatengslum einstakra
hrossa. Aldur, reynsla, fyrri kynni,
styrkur og skaplyndi (einkum árás-
argirni) skiptir máli fyrir stöðu í
virðingarröðinni og líka hverjir eru
vinir.35 Með því að þekkja sína
stöðu innan hópsins komast hest-
arnir að mestu hjá því að lenda í
átökum því þeim nægir að senda
merki hver til annars, t.d. með því
að leggja kollhúfur eða víkja sér
undan ógnandi hesti (4. mynd).3 At-
ferlisfræðingar meta vinatengsl eftir
1. mynd. Taklii (Przewalski) stóðhestar gæta hjarða sinna mjög vel. Myndin er tekin á hásléttu
íS-Fralddandi 2000. Þessi villihestategund hefur aldrei verið tamin. - The Takhi (or Przewalski)
stallions guard their harems well. The picture is taken in Causse Méjean, south France in 2000.
This species has never been domesticated. Ljósm./photo: Hrefna Sigurjónsdóttir.
2. mynd. Hross eru mjög félagslynd. Unghrossin leika sér á ýmsan hátt, t.d. með því að
narta hvert í annað, og þau leika sér mest við vini sína. - Horses are very social. The pict-
ure shows lcelandic horses. They play a lot and have certain play partners who are often the
same as they groom with. Ljósm./photo: Machteld van Dierendonck.
Náttúrufræðingurinn 74 (1-2), bls. 27-38, 2006
27