Náttúrufræðingurinn - 1948, Page 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
93
að minnsta kosti 50—60 ár. Það var sú tegund, senr nú ber vísinda-
nafnið Sorbus hybrida L. Þó hefur hún ekki ætíð verið nefnd því
nafni; til eru ýmis samnefni, sem finnanleg eru í grasafræðiritum,
t. d. S. fennica (Kalm) Fr., Pyrus fennica Bab., P. pinnatifida Ehrh.
og Crataegus fennica Kalni. En enda þótt plantan hafi þannig fengið
sjáll’stæð tegundarheiti, telja lærðustu grasafræðingar fullvíst, að hún
liafi einhvern tíma í fyrndinni orðið til fyrir samæxlun tveggja
skyldra reynitegunda (S. aria (L.) Crantz X S. aucuparia L.), enda ber
hún einkenni beggja foreldranna og er allbreytileg, eins og títt er
um bastarða. Kemur slíkt einna gleggst í ijós á blöðunum. S. aria
hefur heil, sporlaga blöð, með tvísagtenntum röndum og þéttum,
hvítum lóhárum á neðra borði, en S. aucuparia — þ. e. ilmreynirinn
okkar — er nteð stakfjöðruðum blöðum, sem hafa 5—9 pör af mjó-
sporlaga smáblöðum.
Þessi einkenni hafa blandazt þannig, að S. hybrida hefur meira
eða minna aflöng blöð, sepótt eða mjög gróftennt ofan til, en fjöðruð
neðan til eða neðst, og eru blaðpörin venjulega f eða 2—2þ£, sjaldan
3. Neðra borð blaðanna er livítlóhært.
Á hinum skyldu þjóðtungum Norðurlanda er þessi tegund nefnd:
á dönsku finsk r0n, á norsku rognasal og á sænsku rönnoxel. En hvert
er íslenzka nafnið? I grein um trjárækt eftir Sigurð Sigurðsson,
búnaðarmálastjóra: „Stuttum leiðarvísi um gróðursetning trjáa og
runna í kringum bæi og hús“, er birtist 1904, er þessi tegund nefnd
norskur reynir, og hélzt það heiti um langt skeið, að minnsta kosti
norðanlands, og mun ekki enn vera að fullu úr sögunni. Fimm
árum síðar kemur annað nafn til sögunnar, samkv. Ársskýrslu Rækt-
unarfélags Norðurlands 1909. Það er nafnið silfurreynir. Hver er
höfundur þessa nýja nafns, er mér ekki fullkunnugt, en sennilega
hefur það verið Sigurður Sigurðsson. Þetta lieiti er enn í dag mjög
algengt norðanlands.
Árið 1914, þegar „Bjarkir" eftir Einar Helgason komu út, var
þess að vænta, að hann notaði þetta velheppnaða og fallega heiti á
hina umræddu tegund, en svo varð ekki. Þar finnst aðeins vísinda-
nafnið eitt. Tuttugu árum síðar notar sami höfundur í Ársriti hins
íslenzka garðyrkjufélags nýtt lieiti: finnskur reyniviður.
í Ársriti Skógræktarfélags íslands 1933—34 er grein eftir Hákon
Bjarnason, skógræktarstjóra, þar sem heitið silfurreynir er notað,
en er þar látið ná til annarrar tegundar (sjá síðar), ásamt S. hybrida,
eða með öðrum orðum: þessar tvær tegundir bera eitt og sama nafn.