Náttúrufræðingurinn - 1953, Qupperneq 38

Þór Guðjónsson:
Laxamerkingar 1947—51
Inngangur.
Á fundi Lax- og silungsnefndar Alþjóðahafrannsóknaráðsins, sem
haldinn var í Stokkhólmi 1946, var samþykkt tillaga um að mæla með
því við lönd þau, sem fulltrúa áttu í nefndinni, að lögð yrði sérstök
áherzla á að merkja lax í þeim tilgangi að afla sem nákvæmastrar
þekkingar um göngur hans. Gert var ráð fyrir að merkja lax á þrem-
ur stigum á æfiferli hans: 1 fyrsta lagi, þegar laxaseiðin ganga til
sjávar (gönguseiði); í öðru lagi, þegar laxinn gengur meðfram strönd-
um landanna á leið sinni í árnar, og í þriðja lagi, þegar liann hefur
hrygnt (hoplax). Island hefur tekið þátt í þessu laxamerkingaráformi
með því að merkja gönguseiði og hoplax. Hafa laxamerkingamar
verið framkvæmdar af Veiðimálaskrifstofunni. Athugaðir voru mögu-
leikar á að veiða lax í sjó til merkinga,, en ekki varð úr framkvæmd-
um vegna fjárskorts. Laxveiði í sjó á líklegum stöðum hér við land
hefði orðið afar kostnaðarsöm, þar sem áhjákvæmilega hefði orðið
að fá hingað reynda erlenda veiðimenn með sérstakan veiðiútbúnað
til að stunda veiðarnar.
Gönguseiðamerkingar.
Merkingar gönguseiða hófust vorið 1947 í tJlfarsá í Mosfellssveit.
Úlfarsá var valin vegna þess, að hún er hæfilega vatnsmikil fyrir
veiðiútbúnaðinn, sem nota þarf, svo og vegna nálægðar hennar við
Reykjavik. Veitt var í gildru (,,ruse“), sem komið var fyrir í lygn-
um hyl skammt ofan við ós tJlfarsár. Gildran sjálf er 2,8 m langur
netbelgur úr fínmöskvuðu neti með þremr trektlaga mjóddum inn-
an i, sem seiði eiga auðvelt með að ganga inn um, en komast ekki
út um aftur. Gildran er 0,9 m á hæð og 1 m á breidd og mjókkar
aftur. Er hún í tvennu lagi og er afturhlutinn bundinn við fram-
hlutann. Afturhlutinn er leystur frá, þegar gildran er tæmd. Við
gildruna sitt hvoru megin eru festir netavængir, 12 m langir, sem