Náttúrufræðingurinn - 1953, Page 48

Jóhannes Áskelsson:
Elding veldur jarðraski
SíðastliðiS haust var mér bent á alleinkennilegt jarðrask vestur á
Snæfellsnesi. Var mér sagt af kunnugum, að þar hefði eldingu lostið
niður 21. júní í sumar og væri raskið af þeim sökum. Langar mig að
lýsa ummerkjum að nokkru, eins og þau komu mér fyrir sjónir, þegar
ég kom að þeim, röskum þremur mánuðum eftir að raskið varð.
Staðurinn, sem jarðrask þetta varð á, liggur 600—700 m austan
við túnið á Lágafelli syðra í Miklaholtshreppi og um það bil 150 m
norðan þjóðvegar. Þegar ég kom þarna að, 28. september s.l., voru
mnmerki öll enn vel skýr. Hefur raskið orðið í mýrarjarðvegi, og hall-
ar yfirborði mýriarinnar, þar sem umturnið er, um 11° til suðurs.
Undir
1) grassverði mýrarinnar tekur við
2) mópysja, dálítið sendin niður við, þá
3) smáger'S möl á botni mýrarinnar, í 2 m dýpi frá yfirborði.
Að útliti er jarðraskið ferhyrnt, rétthyrnd gryfja, 2,76mX2,00m
að flatarmáli í opi. Veggir gryfjunnar eru næstum því lóðréttir. Við
norðurvegg mældist dýpt gryfjunnar tæpir tveir metrar, en við suð-
urvegg reyndist hún nokkru grynnri. Ut úr hverju horni gryfjunnar
liggur rás með stefnu mitt á milli höfuðátta. Næst gryfjunni eru rás-
ir þessar jafndjúpar henni, en grynnri, er fjær gryfjunni dregur.
Breidd rásanna mældist við gryfjuna 1—1,5 m, nema þeirrar, er til
NV lá, sú var til muna mjóst. Lækjarspræna rennur austan megin
gryfjunnar, í tveggja m fjarlægð frá henni. Rásin til NA heldur fullri
dýpt og breidd að læknum, en austan hans er framhald hennar grunn,
bein rák, sem fylgja má 6,55 m út frá gryfjuhorninu. Fjarst gryfj-
unni reyndist rák þessi 10—20 cm djúp. Eins og áður er sagt, er rás-
in úr NV-homi gryfjunnar minnst að breidd og dýpt, en í þess stað
má fylgja henni eftir einna lengst, eða um 9 m út frá gryfjuhorn-
inu; er hún þó ekki óslitin alla leið. Rásin til SV missir hvorki í vídd
né dýpt í fulla 1,20 m út frá samsvarandi gryfjuhomi, en virðist þá
klofna í tvær þröngar, gmnnar rákir. Hefur önnur rákin sömu stefnu
og rásin, sem hún liggur frá, það er að segja i SV. Hin rákin stefnir
í NV út frá enda meginrásarinnar. Fyrrnefndri rák lýkur við stein-