Náttúrufræðingurinn - 1968, Síða 61

N ÁT T ÚRUFRÆÐINGURIN N
107
Þorsteinn Viglundsson:
Sjaldgæfir fiskar
Ef þú, sem þetta lest, skyldir eiga leið til Vestmannaeyja, áttu
kost á að sjá þar tvö náttúrugripasöfn. Annað er í eigu Vestmanna-
eyjakaupstaðar, er það safn lifandi fiska og uppsettra fugla. Hitt
náttúrugripasafnið er deild í byggðarsafni Vestmannaeyja. Það er
safn Eyjabúa. Eyjabúar hafa lagt fram fé úr eigin vasa, til þess að
koma því safni upp. Þar getur að líta um 100 tegundir uppsettra
fiska og eru sumir þeirra mjög sjaldgæfir. Þar getur þú einnig séð
flestar íslenzkar skeljar og kuðunga og fleiri lægri sjávardýr.
Að þessu sinni óska ég að geta þriggja fiska, sem þarna eru:
1. Lúsifer (Himantolophus groenlandicus). Um þennan sérkenni-
lega fisk fræðir Dr. Bjarni Sæmundsson okkur í bók sinni Fiskarn-
ir (bls. 199), sem út kom árið 1926. Þá var vitað aðeins um 7 liska
þessarar tegundar, sem komið höfðu hér á land. 5 af þeim hafði
rekið, 4 við Vestmannaeyjar, og 1 á Eyjaf jallasandi. Einn veiddist
við Geirfuglasker og sá 7. á Selvogsbanka.
Lúsifer hefur snrá augu, og er því álitið, að sjón hans sé í daprara
lagi. Hann tekur ekki beitu, en dragnótin linnur hann á sjávar-
botninum. Náttúrugripasafn Eyjabúa á 4 lúsifera uppsetta, og hafa
þeir allir veiðzt í dragnót. Hinn stærsti þeirra er 60 cm langur, og
mun það ekki vera langt frá hámarksstærð tegundarinnar.
Við getum hugsað okkur, að með hinum lýsandi totum, sem eru
á „kylfunni" (sjá ntynd), veki fiskurinn á sér athygli og kveiki
forvitni hjá öðrum fiskum, er taka að athuga, hvort þessir ljósdepl-
ar séu ekki eitthvað matarkyns, en með þessu móti ganga þessar
forvitnu sálir beint í gin úlfsins. Stærsti lúsiferinn, sem safnið á,
veiddist fyrir nokkrum árum á 110 metra dýpi suður af Vík í Mýr-
dal. Hinir lúsiferarnir hafa veiðzt nær Eyjum og á grynnra vatni.
2. Kólguflekkur (Pagellus centrodontus). Þessa fisks getur okkar
kunni náttúrufræðingur Ingimar Oskarsson í bók sinni Fiskar í