Neisti - 25.03.1982, Blaðsíða 4

Neisti 2. tbl. 20. órg. 1982, bls. 4
Þegar liður að borgarstjórnar-
kosningum er rétt að staldra við
og meta hvað hefur gerst ó lið-
andi kjörtimabili. Eftir siðustu
kosningar voru margir sem svifu
um götur og torg með stjörnur i
augum og rœddu jafnvel um
róðalýðræði og gott ef Marx var
ekki nuddað utan i sæti borgar-
stjóra. Margt mó gamli maður-
inn þola.
En hvað hefur gerst? f þessari
grein verður ekki lagt mat á allt
starf borgarstjórnarmeiri-
hlutans, heldur einungis fjallað
um einn afmarkaðan þátt - þróun
leiguhúsnæðis borgarinnar.
Ekki verða aðrir þættir húsnæð-
ismála teknir fyrir, heldur reynt
að svara einfaldri spurningu:
hefur staða leigjenda batnað á
kjörtimabilinu og eiga fleiri þess
kost að búa í öruggu leiguhús-
næði borgarinnar?
Svarið er stutt og laggott: nei.
Engar nýjar leiguíbúðir hafa
verið teknar í notkun af Reykja-
víkurborg síðustu fjögur ár.
Reyndar lengur en látum það
aðeins bíða.
KOSNINGALOFORÐIN
Vaninn er að gefa út loforð fyrir
kosningar, sem nátturlega á að
framfylgja. Fyrir borgastjórnar-
kosningamar 1978 gáfu nú-
verandi meirihlutafokkar ýmsar
yfirlýsingar eins og gengur.
Framsóknarflokkurinn gaf út lit-
rikan (og feikn dýran) bækling
með nafninu Borgin okkar. Þar
stendur m.a. «Byggja verður
fleiri leiguíbúðir ó vegum borg-
arinnar og stórbæta þarf réttar-
stöðu leigjenda.»
Loforð Abl. birtust í sérprentum
Þjóðviljans undir heitinu:
;Kosningar eru kjarabarótta. Þar
er ekki minnst á aukningu leigu-
íbúða, en segir:«Alþýðubanda-
lagið stefnir að þvi að koma upp
Húsnæðismiðlun Reykjavikur-
borgar. Stjórn hennar skal auk
fulltrúa borgarinnar skipuð full-
trúum fró verkalýðshreyfingunni
og samtökum íbúa þess hús-
næðis, er Húsnæðismiðlunin
hefur yfir að róða. Verkefni
hennar skal vera húsnæðis-
miðlun, jafnt sala sem leiga
ibúða og þjónusta við leigjendur.
Markmið þessarar stofnunar skal
vera að tryggja fólki öruggt hús-
næði ó sanngjörnu verði.»
Kosningaloforð Alþ.fl. birtust í
Alþýðublaðinu, en þar er ekki
minnst orði á leiguhúsnæði.
Hinsvegar drepur Sjöfn Sigur-
björnsdóttir á húsnæðisstefnu
Alþ.fl. í grein í Alþ. blaðinu 27.
mai 1978. Þar segir hún stefnu
Alþ.fl. þá, að þriðjungur allra
íbúða verið «félagslegar», i því
felast íbúðir fyrir aldraða, náms-
menn og leigjendur.
Á fundi sem Leigjendasamtökin
efndu til fyrir þingkosningar
1978 mættu fulltrúar allra fram-
boðsaðila í Reykjavik og lýstu
afstöðu flokka sinna i húsnæðis-
málum og þá sérstaklega varð-
andi leiguhúsnæði. Fulltrúar
núverandi borgarstjómarmeiri-
hluta á þessum fundi voru þeir
Guðmundur G. Þórarinsson ,
Sigurður E. Guðmundsson og
Guðmundur Þ. Jónsson. Allir
lýstu þeir miklum velvilja i garð
leigjenda og nauðsyn á auknu
leiguhúsnæði, þótt vissulega
væri áherslumunur hjá þeim.
Sigurður E. var sá eini er nefndi
einhverjar tölur og ræddi um að
borgin yrði að byggja a.m.k. 100
leiguíbúðir, auk þess sem út-
rýma þyrfti heilsuspillandi hús-
næði. Hvorugthefur veriðgert.
Leiguíbiíðir borgarinnar
Hver hefur þróunin verið
siðustu ár?
NtJVERANDI ÁSTAND
Reykjavikurborg hefur nú 584
íbúðir á «almennum» leigumark-
aði (fyrir utan íbúðir fyrir sér-
hópa s.s. aldraða). Það gefur
auga leið að 584 ibúðir hafa lítið
að segja til að geta talist «al-
mennar». Af þessum 584 íbúð-
um em 89 bráðabirgðaibúðir og
44 að auki ætti að rýma strax,
þar sem þær eru heilsuspillandi
skv. upplýsingum Sveins
Ragnarssonar, félagsmálastjóra
Reykjavikurborgar. Auk þessa
hefur borgin afsalað sér for-
Með þessum stórhuga áætlun-
um tekst kannski að útrýma
heilsuspillandi íbúðum borgar-
innar, sem rýma á strax (44), og
kannski líka einhverjum af 89
bráðabirgðaíbúðunum. En ekki
nær þetta lengra.
Hitt er merkilegt, að áætlanir
um fyrirhugaðar aðgerðir sem til
heilla horfa fyrir alþýðufólk skuli
alltaf koma fram þegar kjör-
tímabil er á enda, þegar stjórnir
eru að springa o.s.frv. Það
mætti ætla að «vinstri» flokkarn-
ir treystu íhaldinu betur til að
framkvæma áætlanir sínar, eða
kannski er þetta bara venjuleg
kosningabeita. Þær em orðnar
ófáar.
ER STEFNA ÍHALDSINS ALLS-
RÁÐANDI í LEIGUÍBÚÐA-
MÁLUM?
Stefna ihaldsins hefur ætíð
verið sú, að allir skyldu eiga
sitt húsnæði og helst að puða
nógu andskoti mikið fyrir því,
menn gera þá ekkert illt af
sér á meðan, eða hvað? Þeir
sem ekki hafa uppfyllt þessa
íslensku gerð herskyldu hafa
löngum verið álitnir hálfgerðir
aular og ómagar. Því miður
virðist þessi stefna í raun eiga
inni í öllum flokkum, fram-
kvæmdirnar benda í þá átt.
Framar var þess getið að frá
1973 hefði ekkert framlag verið
til nýrra leiguíbúða á fjárhags-
áætlunum borgarinnar. En í
desember 1973 samþykkti
íhaldsmeirihlutinn að hafinn
skyldi undirbúningur að bygg-
ingu 100 leiguibúða á vegum
borgarinnar. Þeim skyldi lokið
1976. Árið 1978 var borgar-
stjórnarmenn farið að lengja eftir
þessum ibúðum og var spurt
hvað þeim liði. Borgarstjóri
- Birgir Isleifur - svaraði því
til að samþykktin væri úr
Allir þurfa
þak yfir
höfuðið. . .
gildi fallin þar eð ekkert fé
hefði verið ætlað til framkvæmd-
anna á fjárhagsáætlun. - Ljótir
kallar sem sömdu hana!
HVAÐ ER RAUNHÆF STEFNA
í LEIGUÍBUÐAMÁLUM?
Er þörf fyrir aukningu leigu-
íbúða? Því verður að svara
hiklaust játandi. En hve mikil
þörfin er, er ekki hægt að svara.
Sl. haust var efnt til könnunar
á vegum borgarinnar á þörf-
inni fyrir leiguhúsnseði. Fram-
kvæmd könnunarinnar var á
þann veg, að hún er ekki mark-
tæk á nokkurn hátt.
Krafa okkar er sú , að
leiguhúsnæði verði eðlilegur val-
kostur fyrir alla er þess óska.
Slíkt verður ekki nema sveitar-
félögin komi þar til. Reyndar
er líka annar mjög raunhæfur
möguleiki, hann er sá að nota
fjármagn lífeyrissjóðanna til
byggingar eða kaupa á leigu-
ibúðum. Væri það öllu eðli-
legri notkun á fjármagni launa-
fólks í stað þess að gera sem
nú er að lána fé sjóðanna i
gróðabrask einstaklinga vitt og
breitt um landið. Átak af
hálfu lífeyrissjóðanna yrði án
efa lvftistöng í baráttunni fyrir
því að opinberir aðilar fjár-
festi i leiguíbúðum í stórum
stil.
Loforð gagna ekkert, það
þarf raunverulegar aðgerðir.
bþ
kaupsrétti á u.þ.b. 800 íbúðum á
síðustu árum, rétt er að taka
fram að eitt siðasta verk íhald-
sins í borgarstjórnarmeirihluta
var að afsala borginni forkaups-
rétti á riflega 600 ibúðum, eru
þær taldar með að framan.
En hefur þá ekkert verið
gert? Er aðalmál meirihlutans
að redda því að lúxusíbúðar-
eigendur flýi ekki borgina?
Við skulum vera sanngjöm og
nefna allt til. Alt frá 1973 hefur
ekki verið gert ráð fyrir kaupum
eða byggingum leiguíbúða á
vegum Reykjavikurborgar fyrr
en á fjárhagsáætlun 1982. Þar er
gert ráð fyrir 28.820.000 kr. til
bygingaar leiguíbúða. Það fé er
fengið að láni frá Byggingarsjóði
verkamanna og Byggingarsjóði
Reykjavíkurborgar. Á fjárhags-
áætlun borgarinnar 1980 var
einnig gert ráð fyrir framlagi til
undirbúnings nýrra leiguíbúða
borgarinnar.
I viðtali sem Andres Hansen,
Moggamaður átti við Sigurjón
Pétursson i útvarpinu í byrjun
janúar var Sigurjón heldur kok-
hraustur. Viðtahð birtist í Þjóðv.
16.-17. jan. Þar segir Sigurjón,
að meirihlutinn hafi «beitt sér
fyrir þvi að það er verið að
byggja 43 nýjar leiguíbúðir.
Hann hefur beitt sér fyrir þvi að
það er verið að innrétta 17 íbúðir
á vegum Félagsmálastofnunar-
innar. Hann hefur beitt sér fyrir
þvi og þegar keypt tvær íbúðir á
venjulegum frjálsum markaði
með fjárveitingu fyrir 18 til við-
bótar. Auk þess hefur hann lagt
drög að því að það verið byggðar
i verulegum mæli leiguíbúðir og
tekið frá á annað hundrað lóðir
þess vegna.»
BSRB gerði fyrir jól bráða-
birgðasamninga (til júlíloka) á
grundvelli ASÍ samninganna, um
3.25% kauphækkun og að auki
um að svokölluð jólagjöf skyldi
koma eftir skemmri starfsaldur
en fyrr, sem þýðir um 2%
hækkun til viðbótar fyrir all
fjölmennan hóp.
Til viðbótar við þetta var
þvi lofað í samkomulaginu að við
röðun í launaflokka í sérkjara-
samningum skyldi miðað við
laun samkvæmt öðrum samn-
ingum, svo og kröfur til mennt-
unar, ábyrgðar og sérhæfni.
Forystan gyllti mjög möguleik-
ana sem i þessu síðasta atriði
fælust. Fjölmargir þeirra, sem
samningana samþykktu gerðu
það í þeirri von, að þetta mundi
nást upp i sérkjarasamning-
unum.
Mótatkvæðin i allsherjar-
atkvæðagreiðslu BSRB um
samningana voru 30%.
HVAÐ FÉKKST SVO ÚT A
ÞESSILOFORÐ?
Nú eru 9 af 13 félögum
BSRB búin að gera sérkjara-
samning. Tollverðir riðu á vaðið
og fengu að meðaltali um 1%
hækkun. Það þýðir að þriðji
til fjórði hver starfsamður fékk
eins flokks hækkun, eða 3,4%.
Hin félögin fengu svipað,
öll nema kennarar sem fengu
litið eitt meira. Það er dálitið
erfitt að meta meðaltalshækkun-
ina hjá kennurunum, þar sem
þetta kemur aðallega fram í
hraðari starfsaldurshækkunum.
Talið er að hún sé allt að 2 %.
Það er því ansi magurt sem
fengist hefur út úr sérkjara-
samningunum til þessa og í
litlu samræmi við þær vonir sem
mönnum voru innprentaðar
þegar þurfti að láta þá sam-
þykkja aðalkjarasamninginn.
Þetta ætti að verða einhverjum
lexia um, að láta verkfalls-
vopnið ekki af hendi fyrir loforð
ríkisvalds sem og annarra at-
vinnurekenda.
Félögin sem eftir eiga að
ljúka sérkjarasamningunum eru
4 og öll búin að leggja sín
mál fyrir Kjaranefnd (kjaradóm).
Þar beita þau fyrir sig fyrr-
nefndum samanburðarákvæðum
og telja sig á grundvelli þeirra
eiga rétt á 10% og i mörgum
tilvikum 20% hækkun. Meðal
þessara fjögurra félaga er
stærsta félagið i BSRB, Starfs-
mannafélag ríkisstofnana og
hjúkrunarfræðingar. Hjúkrunar-
fræðingar ætla þó ekki að láta
sér nægja að treysta á kjara-
dóm og lukkuna, heldur leggja
áherslu á kröfur sínar með fjölda-
uppsögnum, sem koma til fram-
kvæmda 15. mai. Sama er að
segja um sjúkraliða, en þeir eru
innan Starfsmannafélags ríkis-
stofnana.
SÉRKRÖFUR OG SAMFLOT
I seinni tíð hefur borið í
vaxandi mæli á því, innan verka-
lýðshreyfingarinnar, að einstakir
hópar eða félög legðu megin-
áherslu á kröfur sins hóps eða
félags á grundvelli þess að
þeir hafi meiri möguleika einir
sér en heildin.
Eftir sumum verkalýðsleið-
togum hefur maður heyrt þetta
kallað sérhagsmunapot og jafn-
vel upplausnarstarfsemi. Stað-
reynd málsins er hins vegar, að
í þessu birtast fyrst og fremst
vonbrigði með getu heildarhreyf-
ingarinnar, vonbrigði með
undansláttarstefnu forystunnar.
Slíka baráttu einstaka hópa
verkafólks fyrir sérkröfum sínum
styðjum við heils hugar. Slík
barátta getur orðið heildarhreyf-
ingunni mikils virði í því að slíta
þær viðjar sem hún hefur lengi
verið hneppt i af stéttasamvinnu-
sinnaðri forystu og svikulum
verkalýðsflokkum.
Það er þó augljóst að eftir
því sem þeim fjölgar sem baráttu
heyja á þessum grundvelli, þvi
meira þarf til svo að hún
nái árangri, þvi meira vex
þörfin á góðri samstöðu og
öflugri skipulagningu slikra
hópa.
Það liggur ljóst fyrir, að
slik barátta einstakra hópa dugir
skammt þegar um meginmál
heildarhreyfingarinnar er að
ræða, svo sem launajöfnun með
stórhækkun láglauna og óskertar
verðbætur. En sérkröfubarátta
má ekki og þarf alls ekki að
koma niður á samstöðu um slik
meginmál.
R.St.