Neisti - 25.03.1982, Blaðsíða 5

Neisti 2. tbl. 20. árg. 1982, bls. 5
Grétar Þorsteinsson, formaður
Trésmiðafélags Reylkavikur: l*f|Tfl 0kkl
að spyrja vinnuveitendur.
í vetur hafa orðið nokkrar um-
rœður um könnun á vinnuum-
hverfi og heilufari nokkurra hópa
iðnaðarmanna, nánar tiltekið tre-
smiða, járniðnaðarmanna og
málara á höfuðborgarsvæðinu og
Akureyri. Bráðabirgðaniður-
stöður könnunarinnar komu út i
nóvember. Stuttu eftir það
gagnrýndi Viglundur Þorsteins-
son framkvæmd könnunnarinnar
i morgunpósti Rikisútvarpsins,
f.h. vinnuveitenda. Viglundi var
svarað siðar i Morgunblaðinu og
verða málsatriði ekki rakin. Hins
vegar er augljóst að könnunin
hefur farið fyrir brjóstið á vinnu-
veitendum. Þvi er ekki úr vegi,
að gera niðurstöðum hennar og
notagildi nokkur skil, samtimis
þvi að spjallað er við Grétar um
Vinnuverndarár ASl.
-Könnunin er í heild staðfesting
á þeim hugmyndum sem við
höfðum um ástandið. I mörgum
tilfellum staðfestir hún að
ástandið er mun lakara en við
gerðum okkur grein fyrir, segir
Grétar Þorsteinsson.
-Það sem kom helst á óvart, er
sambandið milli lélegs aðbúnað-
ar á vinnustað og streitu, en þar
er samhengi sem maður hefur
ekki gert sér grein fyrir áður. Þá
er athyglisvert, að líkur má leiða
að því, að mörg sjúkdómsein-
kenni megi rekja til lélegs vinnu-
umhverfis.
-Þú segir að þið hafið vitað þetta
lengi. Hafíð þið reynt ein-
hverjar leiðir til úrbóta?
-Já, við höfum barist lengi fyrir
úrbótum, og höfum nú ágætis
ákvæði í kjarasamningum sem
snerta matstofur, hreinlætis-
aðstöðu, öryggi, o.s.frv. En
verulega skortir á að þessum
ákvæðum sé framfylgt.
-Samband byggingamanna
reyndi fyrir tveimur og hálfu ári
þá leið, að halda Vinnuverndar-
viku, sem gaf góða raun og náði
til um 2000 byggingamanna. Þar
var ýmist farið á vinnustaði eða
haldnir fundir, en markmiðið var
fræðsla og umræða. Á seinni
árum, m.a. i framhaldi af þessari
vinnuvemdarviku hefur Sam-
band byggingamanna og aðildar-
félögin gert meira af þvi að
vekja fólk til umhugsunar um
vinnuumhverfi sitt.
-Við bindum töluverðar vonir
við Vinnueftirhtið, og það
reyndar þegar komin jákvæð
reynsla af samstarfi um eftirlits-
störf með Vinnueftirlitinu.
-Því hefur oft verið fleygt, að
þegar einhverjir eftirlitsaðilar
koma að dyrum vinnustaðanna
mæti þeir oftlega andspyrnu og
glósum frá starfsfólki. Er verka-
fólk andsnúið eftirliti, er það
hrætt eða hvað?
-Ég hef aldrei lent í þvi. Hins
vegar hef ég orðið fyrir þvi að
atvinnurekandi var mjög erfiður
og andsnúinn. Það kann að vera
að slik viðbrögð fólks mótist af
ótta við atvinnurekandann.
E.t.v. stafa þau lika af van-
þekkingu fólks á þessum hlutum.
Ég vil ekki gera lítið úr þvi, að
Pólland - Pólland
hald af bls. 10
nema spyrja fyrst um leyfi hjá
flokknum.
Jafnhliða þvi sem skriffinnamir
reyna með aðstoð klerkaveldisins
að fá forystumenn Samstöðu til
að fallast á þessa uppgjafarlausn
er sífellt verið að ofsækja þá,
sem halda uppi starfsemi Sam-
stöðu. Yfirvöldunum hefur tekist
að hindra útgáfu nokkurra blaða,
sem félagsmenn Samstöðu hafa
gefið út leynilega eftir að herlög-
in voru sett. Samstaða heldur þó
áfram endurskipulagningu og í
Varsjá er byrjað að gefa út viku-
blað á vegum hreyfingarinnar í
trássi við yfirvöldin.
SAMSTAÐA STARFAR ENN
Helsti forystumaður Samstöðu i
Varsjá, Zbigniew Bujak, fer enn
Könnun á bónus og jafnrétti
Á þessu ári mun fara af stað
könnun á afleiðingum afkasta-
hvetjandi launakerfa á heilsu og
líðan verkafólks og tengslum
þeirra við stöðu kvenna á vinnu-
markaðinum.
Könnunin mun fara fram meðal
verkafólks í fiskiðnaði, fataiðnaði
og e.t.v. matvælaiðnaði. Löng-
um hefur verið deilt um ágæti
bónuskerfa, og gefst nú tækifæri
til að vega og meta hvað felst í
þvi að vinna í bónus. Munur
launa við tímavinnu og bónus-
vinnu mun verða athugaður.
Laun karla og kvenna verða borin
saman, svo og bónusvinna karla
og kvenna. Það mun verða litið á
tengsl bónusvinnu við lengd
vinnudags, og staða karla og
kvenna borin saman að þessu
leyti. Þá verður spurt um heilsu
fólks og streitueinkenni og at-
hugað hvort tengja megi heil-
brigði, vinnuumhverfi og bónus-
vinnu.
Umfang könnunarinnar er enn
ekki ljóst, en allur undirbúningur
er á frumstigi. Framkvæmdina
annast svonefndur Vinnurvemd-
arhópur, en hann samanstendur
| af menntafólki í nánu samstarfi
við verkalýðshreyfinguna. Allir,
sem hafa áhuga á þessum mál-
um, geta haft samband við
vinnuverndarhópinn, Klappar-
stíg 26, simi 91-27363.
verulega skortir á að okkar fólk
geri sér grein fyrir hvað gott
vinnuumhverfi er þvi mikil-
vægt. Það virðist oft gleyma að
það er á vinnustaðnum 40-50%
af vökutímanum á virkum
dögum. Hér er ástæða til að
leiða hugann að muninum á þeim
kröfum sem gerðar em á heim-
ilum fólks og síðan á vinnustöð-
unum.
-Auðvitað kemur þar til að
heimilið stendur fólki nær en
vinnustaðurinn og má þar nefna
eignarréttinn á vinnustöð-
unum. Einnig, að fólk flyst oft
og tíðum milh vinnustaða og fær
því ekki tilfinningu fyrir þeim.
-Hitt verður hins vegar að
undirstrika, að höfuðástæðan
fyrir hinu bága ástandi er auð-
vitað sú, að atvinnurekendur
hafa ekki staðið við þá samninga
sem þeir hafa gert, og fara ekki
eftir lagafyrirmælum þar um.
-Það er engin spurning um það,
að eitt það mikilvægsta sem
verkalýðshreyfingin þarf að
sinna er fræðslu og upplýsingar-
starf. Síðan er spurning um
eftirlitsstarfið. Mér finnst eðli-
legast að Vinnueftirlitið hafi það
á hendi í samráði við verkalýðs-
hreyfingun.
-Geta kannanir á borð við þessa
komið að gagni við samnings-
gerðir?
-Það er enginn vafi á því, að við
munum nota ákveðna þætti úr
niðurstöðunum sem rök gegn
atvinnurekendum. Her höfum
við ákveðnar niðurstöður sem
varða vinnuslys, streitu, og
margt fleira.
-Það er annað við könnunina
sem hún hefur verið gagnrýnd
fýrir, en sem ég tel að sé veru-
legur kostur. Það er að spurn-
ingarnar eru lagðar fyrir félag-
ana, en spurningalistinn ekki
sendur i fyrirtækin. Við teljum
það miklu trúverðugri niðurstöð-
ur, þegar okkar eigin félagsmenn
svara spumingum sjálfir eftir
þeirri tilfinningu sem þeir hafa
fyrir vandamálunum, heldur en
ef spurningalistar eru sendir i
fyrirtækið. Og þá yfirleitt út-
fylltir af yfirmönnum, en starfs-
fólk hugsanlega spurt.
huldu höfði og starfar að endur-
skipulagningu hreyfingarinnar.
Hann gaf nýlega út ávarp til
pólskra verkamanna þar sem
segir:«Markmið okkar er að
verkalýðsfélögin fari að starfa á
nýjan Ieik, þeir, sem settir hafa
verið i fangelsi verði látnir lausir,
og verkamenn sem reknir hafa
verið úr vinnu bindist samtökum
um að vinna að þvi að herlög-
unum verði aflétt i samvinnu við
aðra stéttarbræður sina.»
Ekkert af þessum markmiðum
mun nást fram ef skriffinnamir
fá að fara sínu fram. Jaruzelski
hershöfðingi hefur endurtekið
boð sitt til andófsmanna um að
þeir fái að flytjast úr landi.
Aðeins er vitða um 15 manns,
sem hafa tekið þessu tilboði.
Flest bendir til að herlögin
munu standa í marga mánuði i
viðbót. Ljóst er hverjar áætlanir
VINNUVERNDARÁR ASl
-Ég sé þetta vinnuvemdarár
þannig fyrir mér, að öðmm
þræði verði lögð áhersla á áróður
fyrir bættu vinnuumhverfi. Eins
vona ég að farið verði út á vinnu-
staðina með efni um þessi mál.
Hjá okkur gaf það góða reynslu
að vera fyrst með innbyrðis áróð-
ur gegnvart félögum og leggja
síðan út i vinnustaðaheimsóknir,
sem félagsmenn sýndu mikinn
áhuga.
-Nú hefu Vinnuveitendasam-
bandið lýst yt sur striði á hendur
og fyrirskipað aðildarfélögum
sinum að taka ekki við « einhliða
áróðri» frá ASÍ. Hvað gerið þið
við þvi?
-Ja, meistaramir sem standa
næst okkur hafa yfirleitt verið
jákvæðir og ég hef ekki heyrt
neina breytingu þar. Það þarf
vitaskuld að velta því fyrir sér,
hvernig á að bregðast við þessari
afstöðu VSÍ, en ég hef engar sér-
stakar áhyggjur af því.
-Er ekki i raun og veru verið að
setja spurningarmerki við heim-
ild Alþýðusambandsins til að
hafa fræðsluherferð á eigin
vegum?
-Eg skil ekki þá afstöðu Vinnu-
veitendasambandsins, að verka-
lýðshreyfingin megi ekki gera
t.d. vinnuvemdarkönnun án af-
skipta þeirra. Ég sé ekki annað
en að við höfum fullt umboð og
leyfi til þess að framkvæma
kannanir meðal okkar félags-
manna án þess að þurfa að bera
okkur saman við vinnuveitendur.
Eg reikna með að Vinnuveit-
endasambandið standi fyrir hlið-
stæðri starfsemi sem þeir eru
ekkert að spyrja verkalýðshreyf-
inguna um.
-Hvernig heldur þú að megi
virkja almenna félaga i sambandi
við vinnuvernd og vinnu-um-
hverfi?
-Það em ýmsar leiðir til. Al-
mennt má segja að það sé
fræðslu- og kynningarstarf.
Námskeið og önnur fræðsla trún-
aðarmanna er afar mikilvæg.
Ennfremur má setja í gang
starfshópa i félögum sem fjalla
um þessi mál, og senda afrakst-
urinn af því út til allra félaga.
SSG
skriffinnanna em. Þeir munu
reyna að þvinga fram samkomu-
lag um verkalýðshreyfingu, sem
yrði að þeirra geðþótta og njóta
þeir þar stuðnings margra kirkju-
leiðtoga. Ekkert bendir til að
þeim takist að fá neina af for-
ystumönnum Samstöðu til sam-
starfs um slikt. Á hinn bóginn
reynir skrifræðið að brjóta á bak
aftur neðanjarðarstarfsemi Sam-
stöðu-blaðaútgáfu og aðra skipu-
lagningu. Það hefur ekki tekist
hingað til. Margt bendir til að
þessi starfsemi muni halda
áfram og eflast smátt og smátt.
Framundan er löng og erfið
barátta, sem á mikið undir þvi að
verkalýðshreyfingin í Vestur-
Evrópu haldi vöku sinni i þessu
máli.
Byggt á Socialist Challenge.
19.3 1982 EH