Verklýðsblaðið - 11.08.1930, Blaðsíða 2

Kaupdeil^á^Siglufirði
Síldarvinnustúlkuraar hækka
kauptaxta sinn.
Þann 29. júlí kíukkan 9 árdegis var haldinn
almennur [fundur verkakvenna á söltunarstöð
síldareinkasölunnar á Siglufirði. Pundurinn sam-
þykkti að gera eftirfarandi kauphækkunarkröfu:
Pyrir að hausskera og krydda kr. 2.50 á tn.
(áður 1.60).
Fyrir að kverka og hreinsa slor kr. 3.00 á tn.
(áður 2.00).
Fyrir að hreinsa síld og sporðskera kr. 4.00
á tn. (áður 3.00).
Fyrir aðrar nýjar breytingar kr. 4.00 á tn.
Ákveðið var að leggja niður vinnu, ef ekki
væri gengið að kröfunum.
Samdægurs auglýsti verkakvennafélaðið ,Ósk‘
á Siglufirði þennan nýja kauptaxta með flug-
ritum.
Saltendur urðu allir við kröfunum, en deila
varð milli þeirra og Síldareinkasölunnar á hverj-
um kauphækkun þessi ætti að lendn. Börðust
verkamenn og sjómenn eindregið gegn því að
einkasalan greiddi þessa hækkun sökum þess
að hún mundi að töluverðu leyti lenda á sjó-
mönnum er ráðnir væru upp á hlut. Sömu af-
stöðu tók Einar Olgeirsson en varð í minni-
hluta og lenti því kauphækkunin á einkasöl-
unni. Var Einari hótaður brottrekstur fyrir
„framkomu11 sína.
*
Tvent getur verkalýðurinn lært af kaupdeilu
þessari. —
I fyrsta lagi sýnir hún glögglega kauplækk-
unartilraunir auðvaldsins með nýjum breyting-
um í framleiðsluaðferðum (rationalisering) eins
og t. d. á sér stað á Siglufirði með hinar svo-
kölluðu „nýungar“ í söltunaraðferðum. Slík
brögð sem þessi hefir auðvaldið tíðkað mjög
úti í löndum síðustu árin og verður verkalýð-
urinn að vera vel á verði gegn öllum þess
háttar grímuklæddum kauplækkunartilraunum.
„Verklýðsblaðið« mun ræða þetta atriði nán-
ar innan skamms.
I öðru lagi sýndi kaupdeilan á Siglufirði, og
reyndar einnig Krossanesverkfallið íslenzkum
sjómönnum nauðsyn þess að krefjast ákveðins
mánaðarkaups, en Jráða sig ekki fyrir hluta í
afla og vera þannig háðir markaðsdutlungum
auðvaldsskipulagsins.
og lækkuðum launum. Alþýðan verður því að
fylgjast vel með í hvernig kreppan teygir
hramma sína einnig hingað út til íslands, sem
lifað hefir við „góðæristímabilu .auðvaldsins
hingað til, þótt alþýðan hafi lítið fengið af því
að vita. En fyrst og fremst verður þó alþýðan
að búast til baráttu á þeim sviðum, sem búast
má við að auðvaldið Bæki á. Skal og um leið
athuga hugsanleg úrræði auðvaldsins.
Aðalframleiðsluvara íslands, fiskurinn, hefir nú
fallið um 20% frá sama tíma 1 fyrra. Nú mun
fyrsta flokks labradorfiskur seldur á ca. 72 kr.,
var í apríl í vor 95 kr., en um sama leyti í
fyrra 90 kr. Stórfiskur mun nú seldur á 96 til
98 kr., en var í fyrra um sama leyti 115—120
kr. Auk þess eru birgðirnar, sem nú eru óseld-
ar, miklu meiri en 1929, svo búast má við áfram-
haldandi verðfalli. Og þetta skeður þótt hringa-
myndun atvinnurekenda í fisksölunni sé orðin
það sterk að annarsvegar standi Kveldúlfur með
25% af allri framleiðslu íslands í sínum hönd-
um og hinsvegar fisksölusamlagið með flestalla
stærri fiskseljendur innan sinna vébanda. Það
sýnir bezt hve magnlaus auðvaldssamtökin eru
gagnvart lögmálum auðvaldsskipulagsins sjálfs
sem ekki hverfa fyr en auðvaldsþjóðfélagið sjálft
er afnumið.
Afleiðingin er fyrst og fremst: árás á laun
sjómanna á öllum fiskiskipum og þeirra verka-
kvenna og verkamanna, er við fiskinn vinna
— og ella hótun um að gera ekki út. Og það
er vel hugsanlegt að alvara yrði gerð úr þeirri
hótun og er þá komið það ástand í landinu, að
til hungurs horfir fyrir allan almenning, sakir
þess að öll auðsköpunartækin eru í höndum ör-
fárra auðmanna. Hefst þá stéttabarátta verka-
lýðsins upp á nýtt, miklu alvarlegra og hærra
svið. Hún verður að baráttunni um völdin yfir
framleiðslutækjunum, um ríkisvaldið.
Hugsanlegt er að auðmennirnir láti ríkisvald
Bitt grípa í taumana og reyni þannig með króka-
leiðum að koma tapinu yfir á alþýðu með skatt-
álögum, eins og gert var með íslandsbanka
síðasta vetur. Væri alls ekki ómögulegt að auð-
valdið þá gengi inn á ríkisrekstrartillögur sosial-
demokrata og einkasölu þeirra á fiski, til þess
að bjarga sér í bráðina. En enginn sannur verk-
lýðssinni myndi leggja þeim lið til slíks, því
það yrði aðeins til að gera þá sterkari gagn-
vart verkalýðnum og bjarga þeim út úr klíp-
unni. Lenin segir í riti sínu um stórveldastefn-
una. „Ríkiseinkasala er í auðvaldsþjóðfélaginu
aðeins tæki til að hækka og tryggja tekjur
auðkýfinga í einni eða annari iðnaðargrein, sem
liggur við gjaldþrotiu. Hefir það sannast all-
rækilega á síldareinkasölunni,
Tilfinnanlegust af öllum verða áhrif verðfalls-
ins á fiskinum, en á öðrum sviðum verða þau
líka tvímgelalaust hörð.
Ullin hefir fallið mjög mikið og stendur það
í sambandi við verðlækkunina á bómullinni.
Sama er um gærur og fleiri landbúnaðarafurðir.
Og viðbúið er að sama verði um kjötið bráð-
lega. Fyrir alla fátæka bændur þýðir þetta
verðfall beinlínis stórkostlega lækkun á vinnu-
launum þeirra og rýrnun á lífskjörum. Verða
þá bankalánin og „ódýru“ renturnar, sem ver-
ið er að gorta af, þeim óbærilegur baggi. Þeir
munu sligast undir fargi skuldanna, þrælbundn-
ir bankaauðmagninu, Bkyldugir til að afhenda
meginhluta afralcstursins af striti sínu til ís-
lenzku bankanna, þar sem sosialdemokratar
Framsóknar og Alþýðuflokksins eru í meirihluta,
— bankanna, sem eru skuldheimtarar fyrir hönd
alþjóðaauðvaldsins, sem íslenzk alþýða verður
að greiða blóðskatt ærið þungan á ári hverju í
mynd okurvaxta og afborgana.
Um síldarframleiðsluna er líkt að segja. Verð-
ið á afurðum bræðslanna hefir lækkað. Síldar-
lýsið var 1928 ca. 32 sterlingspund tonnið, 1929
25—26, en mun nú um 22. Þessu verðfalli velta
bræðslueigendur auðvitað yfir á sjómenn og
lækka bara síldarverðið að sama skapi. Sjómenn
hafa ekki risið upp gegn þessari svívirðilegu
meðferð, sem birtizt bezt þegar bræðslurnar
settu verðið allt niður í 2—3 krónur málið.
Hirðuleysi sjómanna hefir stafað af því að þeir
hafa látið útgerðarmenn alveg ráða sínum hluta
aflans og vart vitað fyrir hvað hann er seldur.
Sýnir kreppan og verðfallið sjómönnum betur
en allt annað, hve óhæf aðferð það er fyrir þá
að taka laun sín með hlutaskiftingu, þar sem
þeir eiga allt undir dutlungnm markaðsins og
geðþótta auðvaldsins. Ætti það að sýna sjómönn-
um að miklu heibrigðara sé að taka föst laun
sem verkamenn í landi eða hásetar á togurun-
um.
Um saltsíldarverkið er það að segja að allt
útlit mun fyrir að það lækki geysilega. Tak-
mörkunarpólitík ríkisvaldsins um saltsíldarfram-
leiðslu og hátt verð sem síldareinkasalan hefir
haldið á síld undanfarið, hafa leitt af sér aukn-
ar tilraunir neytenda meðal þeirra þjóða, er
síldina kaupa, til að framleiða hana sjálfir. Er
því svp komið að auk Norðmanna, sem fyrir
vóru áður, veiða nú bæði Svíar, Danir og Finn-
ar síldina utan landhelgi og verka hana þar.
Samtímis útiloka þeir, að Svíum undanteknum,
Islendinga með meira eða minna harðvítugum
tollákvæðum eða innflutningsbanni frá að selja
síld í löndum þeirra. Samkeppnin við síldar-
einkasöluna fer því vaxandi erlendis frá ári til
árs og mun ríða henni að fullu áður en lýkur,
ekki síst þegar tilraunir forstjóranna til að úti-
loka þessa samkeppni með myndun auðvalds-
hrings ásamt norsku síldareigendunum, stranda
sakir þröngsýni og sérhagsmuna ríkisvalda og
auðvaldsflokka beggja þjóða.
Nú mun framleiðslan á saltsíld utan landhelgi
sem innan orðin um 100 000 tunnur fyrir 1.
ágúst og þar með fyrirsjáanleg offramleiðslaj
nema sildveiðin gerbreytist og valdi akæðri
kreppu með atvinnuleysi því, er þar af mundí
leiða. Enda heyrast þegar raddir um að síldar-
verð sé að verða undir 20 krónum tunnan.
Það er því auðséð að engar takmarkanir,
einkasölur eða aðrar „endurbætur11 innan auð-
valdsskipulagsins duga til að afnema kreppurn-
ar með öllum þeirra skelfingum.
Til þess dugar aðeins afnám auðvaldsskipu-
lagsins sjálfs.
„Rj ettur“
Tfmarit um þjóðfélags- og menningarmál.
Kemur út 4 sinnum á ári. — Árg. kostar 5 kr.
W Gerist áskrifendur.
Afgreiðslumaður í Reykjavík:
Arinbjörn Sveinbjarnarson, Laugaveg 41.
Alþjóðasamhjálp^
verkamanna.
Framhald af 1. síðu.
Starfsemi.
Yfir 65 miljónir gullmarka hefir Alþjóðasam-
hjálpin safnað á þeim átta árum sem hún hefir
starfað. Hefir því verið varið til ýmiskonar
hjálpar starfsemi.
Þegar jarðskjálftarnir gengu í Japan 1922
forðaði Alþjóðasamhjálpin tugum þúsunda barna
frá hungurdauð.a Þegar kínversku bændurnir
og verkamennirnir gerðu uppreisn gegn kúg-
urunum 1925 og hungursneyðin vofði yfir heilum
héruðum, mörgum miljónum manna, safnaði
Samhjálpin á aðra miljón marka til hjálpar
kínversku verkamönnunum, konum þeirra og
börnum. í hundruðum verkfalla um allan heim
hefir Alþjóðasamhjálpin bjargað konum og
börnum verkfallsmanna frá hinni sárustu neyð.
Og þó er aðalstarfsemin ótalin. Það eru barna-
heimllin. Nú eru um öll lönd að rísa upp fyrir-
myndar barnaheimili, barnahæli, dagheimili og
sumarheimili fyrir verkamannabörn undir stjórn
Alþjóðasamhjálparinnar. Á þeim átta árum sem
félagið hefir starfað hefir það alið önn fyrir
500 000 börnum.
Stofnun Alþjóða-Samhjálpar
verkamanna á tslandi.
I júní sl. var stofnuð deild úr Alþjóðasam-
hjálp verkamanna hér á íslandi. Ingólfur Jóns-
son borgarstjóri á Isafirði var kosinn formaður.
Síðan hafa verið stofnaðar deildir á ísafirði,
Akureyri og Siglufirði. Tóku deildirnar strax til
starfa og var safnað inn til verkfallsmanna á
Krossanesi yfir 1100. 00 krónur.
Þörfin fyrir verkamanna-
samhjálp á íslandi.
Óvíða í heiminum er eins mikil þörf öflugr-
ar hjálparstarfsemi og-hér á íslandi. Hér far-
ast tiltölulega fleiri af slysum en í nokkuru
landi öðru. Avinnuvegir og lífskjör eru hér erf-
iðari og ótryggari en nokkursstaðar annarstað-
ar og allar tryggingar og styrki vantar. Þess
vegna ættu allir verkamenn og bændur, allir
hugsjónamenn og alþýðuvinir að taka þátt í
þessari starfsemi, sem auk þess að vera fögur
og göfug einnig er hin nytsamasta og heilla-
drýgsta fyrir land og lýð. rl.