Verklýðsblaðið - 11.08.1930, Blaðsíða 4

Kaupgjaltf við vegavinnu.
Framhald af 1. síðu.
Vegavinna.
Kaupgjald við vegavinnu ríkissjðða hefir
verið lægst launuð erfiðisvinna hér á landi. Og
ekld hefir það breyzt til batnalar þótt Fram-
aóknarstjórain tæki við völdum. „Bændastjórn-
in“ hefir átt önnur meiri áhugamál en að
drýgja kaupgjald þeirra bænda og bændasona,
er hafa orðið að leita vinnu utan heimilis til að
geta dregið fram lífið. Ríkisstjórnin stendur
þama mjög vel að vígi. Flestir þeir, er starfa
að vegavinnu eru ófélagsbundnir, dreifðir og
ósamtaka í kröfum sínum. Kjör þeirra hafa líka
verið bágborin og aðbúð ill. Þeir hafast við í
tjöldum og koma ekki að heimilum sínum, nema
um helgar, þegar bezt lætur. Mataræði þeirra
er þann veg farið víðast hvar, að matast er
ki. 10 árdegis og kl. 3 síðdegis. Matgerð verður
hver að annast sjálfur í matartímanum og gef-
ur að skilja að þar er ekki nema um kaldan
mat að ræða og kannske heitt kaffi á eftir.
öll eldamennska fer fram inni í tjaldinu á
prímus eða olíuvél, sem eitra fyrir þeim loftið
og gerir tjaldið sóðalegt og óvistlegt. Allur
matartími er dreginn frá vinnutíma. Á kvöldin
verða þeir svo að annast matgerð til næsta dags
að svo miklu leyti sem þeir geta, svo matar-
tíminn endist þeim til að matgera og matast.
Um helgar verða þeir svo að byrgja sig upp að
vistum til vikunnar; geymast þær misjafnlega
vel í skrínunum, svo buast má við því, að nýja
bragðið sé farið af þeim í vikulok.
Svona aðbúð svo mánuðum skiptir er ekkert
sæidarbrauð, þegar þar að auki er borgað lægra
kaup við þetta en aðra vinnu. En eru ekki tak-
mörk fyrir því hvað bjóða má einyrkja bænd-
um og bændasonum eigi síður en öðrum verka-
lýð. Og mun sá mælir ekki senn fyltur?
Deildu og drottnaðu!
Ég minnist þess, að fyrir hér um bil 20 ár-
um fór ráðning vegavinnumannanna þannig
fram, að eftir að búið var að vinna í 1—2 vik-
ur, sagði verkstjórinn hverjum og einum hvaða
kaup hann.fengi og fór það eftir því hve v»l
honum líkaði við hann og verk hans. óánægja
verkamannanna grundvallaðist þá aðallega á
samanburði hver við annan en ekki á því hve
mikið eða lítið kaupið þætti. Reyndist þetta
hið bezta ráð til þess að halda sofandi stétta-
meðvitund þeirra og koma fram þeirri hugsun,
að þeir væru keppendur um lífsgæðin þótt þau
væru ekki mikil á boðstólum, en vísaði frá
þeirri hugsun að þeir væru samherjar gegn
sameiginlegum óvini. Það er ekki fyr en verka-
menn eru farnir að skoða hvem ánnan sem
samherja, að þessi ósiður var lagður niður. Og
þótt ennþá hafi lítið tekizt að bera fram t;l
sigurs kaupkröfur þeirra, eru vegavinnumenn-
imir famir að vakna til meðvitundar um nauð-
syn samtakanna gegn ríkisvaldinu.
gegn risavöxnu, vel skipulögðu alþjóðlegu auð-
magni, á hann það víst að bíða ósigur.
V. þing „Rauða alþjóðasambandsins11 á mikið
verk fyrir höndum, að búa verkalýðinn til'
varnar í meatu kreppunni, sem yflr heiminn
hefir dunið síðan í stríðinu, sem ef til vill verð-
ur upphaf að úrslitabaráttu milli auðmagns og
verkalýðs.
Það ætti að vera deginum ljósara hverjum
verkamanni, hvílík nauðsyn það er fyrir ís-
lenskan verkalýð að læra af hinum reyndu fé-
lögum vorum erlendis, að hafa hin alþjóðlegu
stéttasamtök að bakhjarli og njóta stuðnings
þeirra^ og leiðbeininga í hinni hörðu baráttu
sem bíður okkar.
íslenskir verkamenn eiga líka mikið erindi á
þing byggingaverkamanna. Til byggingaverka-
manna teljast hverskonar húsagerðarmenn, mál-
arar, brúargerðarmenn, símalagningarmenn,
vegagerðarmenn o. s. frv. Þessir verkamenn
eiga við hörmuleg kjör að búa búa hér á landj
og eru sumpart alveg óskipulagðir. Þeirra bíð-
ur mikið verkefni að skipuleggja sig og búast
til baráttu. u r
Málið á sambandsþingi.
Á aukaþingi Alþýðusambands tslands, er
haldið var í nóvember 1929, var undir kaup-
gjaldsmálum rætt um kaupgjald við vegavinnu
og brúargerðir ríkissjóðs. Kom ljóst fram það
álit þingsins, að hér væri stórt verkefni fyrir
höndum, er leysa þyrfti með atbeina verkalýðs-
samtakanna um land allt. Eftirfarandi tillögur
voru samþykktar í málinu:
1. Sambandsstjóm og stjórnir fjórðungssam-
bandanna hefji þegar útbreiðslustarfsemi með-
al bænda, er vinna við vegagerð og brúarsmíði
og myndi félagssamtök meðal þeirra, er svo
styðji verkamenn í baráttu þeirra fyrir kaup-
greiðslum við vegavinnu og brúargerðir.
2. Sambandsstjórn sje falið að semja við
ríkisstjórnina um kaupgjald við vegavinnu og
brúargerðir um land allt, fyrir næsta ár.
3. Náist ekki samningar, skal Sambandsstjóm
gefa út kauptaxta í samráði við stjómir fjórð-
ungasambandanna, er félögum sé skylt að
fylgja.
Tvær fyrri tillögumar voru samþykktar í
einu hljóði, og hin þriðja með þorra atkvæða.
Hér var um mikið nýmæli að ræða, er krafðist
skjótrar og öruggrar úrlausnar.
Hvað hefir sambaudsstjómin gert?
Þrátt fyrir tillögur þessar og hið mikla fylgi,
sem þær fengu, hefir sambandsstjórnin starf-
að furðu hljóðlega að þessu máli og vegavinnu-
menn hafa lífið orðið varir við hana. Það er
fullt útlit á því, að annir landskjörsins og um-
stang alþingishátíðarinnar hafi orðið þess vald-
andi, að sambandsstjómin hafi ætlað þessu
máli svo lítinn tíma, að þess hafi ekki gætt,
að hér var um stórmál að ræða. Hvergi hefir
orðið vart þeirrar útbreiðslustarfsemi af hendi
sambandsstjómar, sem getið er um í fyrstu
tillögu hér að ofan. Til samningsgerða við ríkis-
stjómina um vegavinnukaup setti sambands-
stjómin sérstaka nefnd. Sú nefnd hélt nokkra
fundi með forstöðumönnum þessara verka og
átti einnig nokkrum sinnum tal við atvinnu-
málaráðherra. En þess er hvergi getið, að hún
hefði fundi eða ætti tal við þá menn, er áttu að
leysa af hendi vinnuna, til að heyra kröfur
þeirra. Að vísu kom einn samningsnefndar-
maður á einn fund á Eyrarbakka sem síðar
segir.
Afrek þessarar nefndar vom aðallega þau,
að hún fékk vegamálastjóra til að borga hér
um bil sama kaup og í fyrra. Hún hefir samið
frið við ríkisstjómina og þannig komið í veg
fyrir baráttu af hendi verkamanna. Hún hefir
samið kaupkröfurétt af verkamönnum, svo
ríkisstjómin þyrfti ekki að ganga með verk-
fallskvíða yfir alþingishátíðina. Og hún hefir
ekki virt verkamennina viðtals, eins og þetta
væri mál, sem þeim kæmi ekkert við. Sam-
bandsstjómin hefir algerlega brugðizt því
trausti, sem sambandsþingið bar til hennar.
Hún hefir samið verkfallsréttinn af verkamönn-
um að þeim forspurðum, þótt formlegir samn-
ingar væru að vísu ekki gerðir. Og hún hefir
algerlega svikizt um þá útbreiðslustarfsemi,
sem hlaut að vera fyrsta sporið í áttina til
kauphækkunar.
Fundurinn á Eyrarbakka.
Ekki er mér kunnugt um það, hvort Eyr-
bekkingar höfðu óskað eftir aðstoð sambands-
stjórnar, eða hvort samninganefndarmaður
sambandsstjórnar hafði boðið til fundarins. En
á fundinum var rætt um kaupgjald við vega-
vinnu þar austanfjalls. Skýrði þessi samninga-
nefndarmaður frá því, að sambandsstjórnin
hafði unnið að kaupsamningum við ríkisstjóm-
ina um kaupgjald við vegavinnu. Taldi hann öll
líkindi á því, að hægt væri að ná samningum
um 90 aura á klst. (það er sá taxti, sem hefir
gilt þar undanfarið). Eyrbekkingar vildu knýja
fram kröfu um eina krónu um klst. í vegavinnu
eins og tímavinnukaup var þar, og töldu sig
reiðubúna til að hefja verkfall unz þeirri kröfu
væri fram fylgt. En samningsnefndarmaðurinn
lét sér fátt um finnast. Og í stað þess að hvetja
þá í sókninni fyrir hærra kaupi og heita þeim
aðstoð sambandsstjómar, taldi hann úr þeim
kjark með því að láta í ljósi lítinn áhuga fyrir
kaupdeilu, þar sem hægt væri að fá 90 aura
kaupdeilulaust. Lauk svo að Eyrbekkingar
féllu frá þeirri hógværlegu og framkvæmanlegu
kröfu sinni, að kaupgjald við ríkisvinnu væri
ekki lægra en kaupgjald við aðra tímavinnu
þar.
Vegavinna sunnanfjalls.
Undanfarin ár hefir umtölulaust verið greitt
sama tímakaup í vegavinnu hér sunnanfjalls
og verið hefir í Reykjavík — eða því sem
næst. Þessi vinna hefir líka aðallega verið
unnin af Reykvíkingum bæði félagsbundnum og
ófélagsbundnum. En þegar kauphækkunin gekk
í gildi hér í vor, náði hún ekki til þeirra vega-
vinnumanna er unnu við Þingvallaveginn eða
austurveginn. Og þótt óánægja þepsara manna
væri mikil yfir þeirri rangsleitni er þeim var
sýnd, hefir sambandsstjórnin ekki látist heyra
hana eða neitt reynt til að rétta hlut þeirra.
Var þó gott tækifæri í vor að gera kaupkröf-
ur meðan stóð á undirbúningi Alþingishátíðar-
innar og allt var að lenda í eindaga. En sam-
bandsstjómin kærði sig ekki um að nota slíkt
tækifæri til hagsmuna fyrir verkalýðinn. Þá
snerist öll hugsun hennar um það, að minnast
þúsund ára kúgunar íslenzkrar undirstéttar
með auðvaldsfulltrúum stórveldanna. Eða kin-
okaði sambandsstjómin sér við, rétt fyrir svo
hátíðlegt augnablik, að styggja matmóður
sína — Framsóknarstjórnina?
Framsóknarstjómin ótrauðari.
Framkoma sambandsstjómar hefir gert rík-
isstjómina ótrauðari í árás sinni á verkalýðs-
samtökin. Það er eins og ríkisstjóminni hafi
skilist, að sambandsstjómin sé orðin hemill á
kaupkröfum verkamanna — hemill, sem megi
treysta. Nú nýlega var reynt að fá verkamenn
til að bera ofan í Lauganesveginn fyrir kr.
1,20 um tímann. Það væri synd að segja, að
hún væri ekki farin að færa sig upp á skaftið,
ríkisstjómin.
Verkalýðssamband.
Eina ráðið til þess að fá verkamenn í eina
heild, til að fylgja fram hagsbótakröfum sín-
um, er að stofna óháð verkalýðssamband fyrir
allt landið. Sambandsstjómin er fyrir löngu
búin að sýna að hún hefir ekki aðstöðu til að
annast verkalýðsmálin, hún er upptekin af
smámunalegri smáborgarapólitík, er notar
verkalýðsmálin eingöngu til að afla sér póli-
tískrar aðstöðu í flokknum, sem verkalýðssam-
tökin geta ekki notið góðs af. Verkalýðssam-
band er aðkallandi þörf, sem verður að fram-
kvæmast í nánustu framtíð.
Guðjón Benediktsson.

, Verklýðsblaðið“
Pósthólf 761 — Reykjavík
Áskriftarmiði
Undirritáður óskar eftir að gerast áskrifandi
„Verklýðsblaðsins14
Nafn..............................
Staða..............'..............
Heimili
Áskriftargjald
kr. 2.50 fyrir hálft ár
kr. 5.00 fyrir heilt ár
er hjálagt.
(Klippist úr og' aendist til blaðsins)
,;Verklýðsblaði8“. Ritstjórn: Ritnefnd „Spörtu". —
Abyrgðarm.: Brynjólfur Bjarnason. — Kemur út á
iiverjum mánudegi. Árg. 5 kr., i lausasölu 15 au.
eintakið. — Utanáskrift blaðsins: Verklýðsblaðið,
P. O. Box 761, Reykjavík. — Prentsmiðjan Aeta.