Fálkinn - 26.07.1940, Blaðsíða 4

4
F Á L K 1 N N
Hinn brosandi
forseti.
I>að var beðið eftir því með mikilli eftirvæntingu í Amer-
íku undanfarnar vikur, hvort Roosevelí núvsrandi forseti
Bandaríkjanna mundi gefa kost á sjer í þriðja sinn, sem
forsetaefni demokrata. En kosningar þessar eiga að fara
fram á hausti komanda. Og menn biðu þessarar ákvörð-
unar eftirvæntingarfullir víðar en í Ameríku. Augu alls
heimsins mændu á þennan mann.
Nú er gátan ráðin. Flokksþing Demokrata kaus Roosevelt
forsetaefni sitt, þegar í fyrstu umferð, en það er óvenju-
Iegt. Roosevelt hefir nú síðan fallist á, að verða í kjöri í
þriðja sinn.
Roosevelt.
Roosevelt er fæddur árið 1882
á gamalli eignarjörð forfeðra
sinna við Hudson fljótið. Forfað-
ir hans, Claes Martensen, fluttist
til Ameríku 1650. Hann var fram
takssamur og duglegur Hollend-
ingur. Kominn frá borginni
Roosevelt í Niðurlöndum, og sett-
ist að í New Amsterdam, en það
var nafnið á New York á þeim
dögum, til þess að brjóta sjer þar
braut. Afkomendur bans, sem
eins og bann, hafa allir verið
dugnaðar og atorkumenn, hafa
ýmist verið bændur, kaupmenn,
verksmiðjueigendur eða banka-
menn. Þeir kölluðu sig Roose-
velt eftir fæðingarbæ bans í
Hollandi.
Þrátt fyrir það, að foreldrar
Roosevelts væru bvorki stjórn-
málamenn eða sjerlega auðug,
heimsóttu beimili þeirra margir
ábrifamenn í opinberu lífi Banda
ríkjanna.
Einu sinni þegar Roosevelt var
lítill drengur kom sjálfur forset-
inn, sem þá var binn gamli,
reyndi stjórnmálamaður, jnr.
Cleveland, á beimili hans. Hann
sjer Franklín litla og tekur bann
á knje sjer og segir:
— Jeg vildi óska, að þjer vegni
vel, drengur minn, og þessvegna
skallu biðja til guðs um, að þú
verðir aldrei forseti Bandaríkj-
anna.
10 árum seinna bittir Franklín
Roosevelt annan frægan mann,
Theodore Roosevelt, varaforseta
Bandaríkjanna. Roosevelt er þá
kominn á Hawardliáskólann og
Móðir forselans.
lcemur í fríi lieim til sín, þar sem
bann liittir þennan fræga frænda
sinn og vei-ður liann mjög lrrif-
inn af persónuleik þessa virðu-
lega stjórnmálamanns. Hann bið-
ur hann um að veita sjer samtal
fyrir skólablaðið, sem bann er
ritstjóri fyrir og upp úr því
spinnast langar umræður um bin
ólíkustu pólitísk viðfangsefni.
Aðvörun Clevelands gamla er
gleymd. En faðir lians vill, að
hann verði lögfræðingur, og það
verður úr, að bann fer að vilja
bans.
Roosevelt gekk vel lögfræði-
námið. Hann varð brátt velmet-
inn og eftirsóttur lögfræðingur.
Stjórnmálin eru gleymd. En þá
hittir bann frænku sína, Eleanor
Roosevelt, sem er mjög áhuga-
söm um þjóðfjelagsmál og stend-
ur fyrir sunnudagaskóla fyrir
fátæk böi’n í fátækrabverfinu
Bowei'y. Hún heldur því fram,
að maður eigi að kynna sjer
kjör og liugsunarbátt meðbræði’a
sinna, því að annars líti maður
á lífið eins og hálfblindur niað-
ur, í gegnum sunnudagaskóla
hennar kynnist liann lifi fátækl-
inganna í Bowery og fær bann
ábuga fyrir stjómmálunum á ný.
En kynning þeirra bafði líka ann-
að í för með sjer, áður en langt
leið ákváðu þau að eigast.
I stríðinu 1914—18 gerði Wil-
son Roosevelt að rílcisritara í
flotaráðuneytinu. Roosevelt var
sjerfræðingur i sjórjettarmálum.
Hann kom nxeð tillögu urn að
leggja tundurduflabelti milli
Skotlands og Noregs. Uppástunga
bans vakli mikla mótspyrnu,
sjei’staklega ensku flotastjórnar-
innar. Wilson sendi þá herskip
með Roosevelt í ferðalag til Ev-
í’ópu. Englandskonungur veitti
honum ábeyrn. Andstæðingar
tundurduflalagningarinnar biða
með mikilli eftirvæntingu eftir
að fá að beyra bvað farið bafi
milli hans og konungs. Sagt er,
að Georg konungur hafi i röskan
bálf tíina talað eingöngu um
skemtisiglingarsnekkjur af mikl-
urp áhuga, því að báðir voru þeir
miklir áhugamenn um siglingar,
þá fyrst hafi Roosevelt komið inn
á sitt eiginlega erindi. Og eftir
klukkutíma samtal hafi konung-
urinn fallist á tillögur bans. 1919
fjekk Roosevelt það hlutverk að
stjórna lieimsendingu amerísku
bennannanna frá Evrópu.
Það var oft glatt á hjalla á
sveitaseti-inu i Campabello, þar
sem fjölskyldan Roosevelt veitti
gesturn sínurn af rausn og prýði.
Sá, sem tók öllum fram í gleði
og gamni var gestgjafinix sjálf-
ur. Hann var braustur eins og
hestur. Hann hljóp langar leiðir
i gegnum skógana á hverjum
degi. Yar fyrstur á morgnana
til að stinga sjer á höfuðið í blá-
tær skógarvötnin. Dag nokkurn
baðar Roosevelt sig eins og venju
lega og hleypur síðan heim í
glaðasólskini í gegnum skógana
aðeins klæddur í sundbol. Án þess
að fara úr hinum blauta sundbol
sest bann við skrifborð sitt og
fer í gegnum póstinn, sem bann
bafði fengið frá New York.
Næsta morgun vaknar bann með
liita. Það setur alla bljóða i þessu
glaðværa búsi, þegar þeir fá að
vita, að það er ekki venjuleg
inflúensa, sem gengur að gesl-
gjafa þeirra, heldur smitun af
barnalömunarveiki, sem geisar í
nágrenninu. Lömunin breiðir sig
út um líkama lians. Hann Iiggur
bjálparlaus i rúmi sínu — en án
þess að kvarta hið minsta. Með
þolinmæði sættir liann sig við
allar læknisaðgerðir. Hann setur
alt sitt þrek í að yfirvinna sjúk-
dóminn.
Það er blægilegl að halda
]iví fram við fullorðinn mann,
að liann sje ekki fær unx að yfir-
vinna barnasjúkdónx, segir hann.
Kona lxans stendur við lilið bans
í þessari baráttu, sem virðist ])ó
fyrirfram vonlaus. En það endar
samt með þvi, að þau vinna sig-
ur eftir þrjú löng og þjáningar-
full ár. Hann reynir alt bugsan-
legt til að lækna sig m. a. hvera-
böðin í Georgía, og dag nokkurn
befir hann náð þeim árangri, að
bonum tekst að hreyfa sig áfram
á tveimur hækjum án annara
stuðnings. Hann tekur á öllum
sinum kröftunx og þvingar sig til
þess að ganga lengra dag bvern
Frú Roosevelt.
og loks fleygir liann bækjununx
og styður sig við stafi. Nú getur
enginn sjeð, að liann sje lömunar
veikur, þegar liann stendur eða
situr, en liann getur ekki staðið
upp af stól af eigin ranxleik.
Franklín D. Roosevelt snýr nú
aftur til lífsins. Nýr kraftur og
áliugi hefur gripið liann. Hanu
lætur sjer ekki nægja málafærslu
störfin, beldur gerist lianxx ötull
þátttakandi liins opinbera lífs,
senx endar með því, að bann er
kosinn landstjóri fyrir New York
í-iki. Hinn lömunai’veiki íxxaður
gengur út í djarfa barátlu móti
spillingu og órjettlæti, sem víða
í’íkir i liinu opinbera lífi ríldsins.
Ýnxis almenn fyrirtæki, eins og
valnsveitur og rafmagn, voru í
böndunx einstaklinga, sem m. a.
bafði það í för með sjer, að
drykkjarvatn var helmingi dýr-
ara i Bandaríkjunum en í
Kanada. Roosevelt lýsir því vfir,
að þessar stofnanir eigi að vera
til lieilla fyrir alnxemxiixg, en
ekki fjefletta liann. Ennfremur
leggur Roosevelt áherslu á, að
vei’kamaðurinn sje mannlég vera,
því nxegi erfiði bans ekki vei’a
báð söixxu lögmálum og lxver
önnur vei’slunarvai’a. Hann eign-
ast nxarga óvini, en fleiri vini.
Það rekur brált að því, að það
er ekki nægilegt fyrir Roosevelt,
að vera landstjóiú í New Yoi’k-
riki, liann vill fá alla þjóðina til
þess að reyna sin pólitísku sjón-
armið. Hann býður sig fram við
forsetakosningar. Og það fyrsta,
sem bíður hans á þeirri bx-aut er
John, yngsti sonnr Roosevetts.