Fálkinn - 26.07.1940, Blaðsíða 5

F Á L K. I N X
sár auðmýking. Andstæðingar
hans koina því til leiðar, að hann
verður að fallast á, að láta sjer-
staka læknanefnd rannsaka ná-
kýæmlega líkamlegt heilbrigði
sitt. En læknanefndin lýsir þvi
yfir, að hann sje nægilega hraust-
ur til þess að laka að sjer forseta-
embættið. Og nú lætur Roosevelt
ekki á sjer standa, eins og ham-
hleypa gengur hann út i kosn-
ingabaráttuna gegn Hoover. Dag
og nótt ekur hann um þvera og
endilanga Ameríku. Við hverja
stöð nemur lest hans staðar.
Hornafloklcur hans leikur. For-
setaefniS gengur út á pallinn og
ávarpar fólkið:
„Hjer er liinn lijálparyana og
vonlausa mannvera, sem and-
stæðingar mínir hafa svo kallað,
jeg hefi flutt 15 ræður í dag,
þessi er sú 16 ....“,
Svo heldur hann áfram og kem-
ur víða við. „Ef við eigum að
komast hjá hruni, verður að
grípa til nýrra ráða. Stóriðnað-
ur og fjármálaauðvaldið hefur
herfilega misnotað aðstöðu sína.
Það eru 1 Smiljónir atvinnuleys-
ingja i Bandaríkjunum. Þeir sem
hingað til hafa haft spilin á
hendinni, hafa haldið slælega á
þeim. Nú verða spilin að gefast
um. Kjörorð Roosevelts í kosn-
ingum: „New Freedom and
Square Deal“, varð í styttingu
„New Deal“, sem einnig þýðii- á
amei-ikönsku: ný spilagjöf.
Roosevell var kjörinn forseti
með meira atkvæðamagni en
nokkur fyrirrennari. hans. 44 af
48 ríkjum styðja hann. En lion-
um veitir ekki heldur af þessum
stuðningi. Hann tekur við for-
setaembættinu á þeim tíma er
nærri liggur við byltingu í Banda
ríkjunum. Þúsundir bænda tapa
jörðum sinum, sem seldar eru á
neyðaruppboðum, stórfyrirtæki
lirynja, almenningur keppist um
að laka sparifje sitt út úr bönk-
unum, svo að sumir bankanna
höfðu þegar lokað.
Fyrstu nóttina sem hann var
forseti samdi hann frumvarp að
nýjum bankalögum. Næsta dag
þegar hann er að semja langa
ræðu um þessi mál, kemur hann
auga á málara, er situr á „palli“
rjetl við gluggann hans ög er að
mála framhlið hins Hvíta húss.
Hann kallar til málarans og biður
liann, að smeygja sjer inn um
gluggann og tala við sig.
Fáið yður sæti, segir for-
setinn, siðan byrjar liann að
þylja útvarpsræðu um bankamál
vfir málaranum, og þegar hon-
um finst áhugi hans vera að fjara
út, þá breytir liann þeim hluta
handritsins, því að hann vill tala
þannig, að allir skilji hann. Og
])að hefir Roosevelt tekist flest-
um betur.
Allir kannast við viðreisnarlög-
gjöf Roosevelts. Ilún fól í sjer al-
hliða viðreisn í atvinnulifi Banda-
ríkjanna, hjálp til bændanna, við-
O

Þaö er sagt, aÖ Roosevelt gefi sjer jafnantíma til alls, og þó hlýtur maÖurinn aÖ vera allmjög önnum kaf-
inn. Hjerna er hann aÖ gæla viÖ verðlaunabelju er hann sá á sýningu einni í Rhineheck í New Yorkriki.
urkenningu verkalýðsfjelaga og
takmarkanir á braski og spá-
kaupmenslcu. Viðreisnarlöggjöf-
inni var tekið með mikilli lirifn-
ingu meðal almennings í Banda-
ríkjunum, sjerstök hreyfing var
sett á laggirnar undir forystu
Franlc, sonw forsetans ofi kona hans.
Johnsons hershöfðingja. Allir
þeir, sem styðja þessa hreyfingu
hafa levfi til þess að setja „bláa
örninn“, sem er tákn hennar á
brjefsefni sin. Alda hrifningar
rís um forsetann. Honum tókst
að sigra sinn eigin sjúkdóm og
almenningur trúir því, að lionum
muni einnig takast að sigrast á
sjúkdómum hins ameriska þjóð-
arlíkama. Og Roosevelt tókst það.
Atvinnulíf Bandaríkjanna rjetti
við. Hann gat lejd't sjer að brosa.
Almenningur kallar liann líka
hinn brosandi forseta. Margir
andstæðingar hans viðurkenna
árangur þann, sem liefur náðst.
Stállconungur einn skrifar Roose-
velt lof um athafnir hans. Roose-
velt segir við ritara sinn:
- Berið stálkonunginum kveðju
mína, og segið honum, að kring-
umstæðurnar verði aldrei þann-
ig aftur, að hann geti g'rætt milj-
ón dollara á ári.
En andstæðingar eins og Ford
og Morgan, kæra sig ekki um af-
skifti annara af viðskiftaaðferð-
um sínum. Þeir ákæra Roose-
velt fyrir að hafa brotið stjórnar-
skrána. Hæstirjettur, sem slcip-
aður er að meiri hluta aftur-
haldssömum öldungum felst á
skoðun þeirra, og því er lýst yfir,
að mikill hluti viðreisnarlöggjaf-
arinnar komi í bága við stjórnar-
skrána. Roosevell er í vanda
staddur, en hann vill ekki gefasl
upp. Han heldur útvarpsræðu
þar sem hann minnir á hvemig
ástatt var þegar hann tók við:
— Sumarið 1933 fjell gamall
vingjarnlegur maður í sjóinn.
Hann var ósyndur, en snarráðum
LINCOLN ÚU STEINl.
Mið fræga ininnismerki i Kusli-
more-fjalli er nú nærri þvi fullgerl.
Hafa andlitsmyndir ýmissa Banda-
vinum hans tóksl að bjarga hon-
um, aðeins hatturinn hans varð
öldunum að bráð. Þegar búið var
að fá líf aftur i gamla manninn
þakkaði hann vinum sínum fyrir
björgunina. En nú meira en
þremur árum eftir að óhamingj-
an skeði, ræðst hann að vinum
sínum fyrir að hafa ekki sjeð
um að bjarga hattinum hans.
Og það fór svo, að Roosevelt
tókst að standa af sjer alla ágjöl'
og i næstu forsetakosningum
vann liann enn glæsilegri sigur
en i þeim fyrri. Hæstirjettur
varð að beygja sig og viðreisnar-
löggjöfin var framkvæmd.
Roosevell hefur sitt aðal fylgi
meðal alþýðumanna, millistjetta,
bænda og verkamanna. Hann
hefir völd, sem hann væri ein-
ræðisherra, en liann óskar eftir
að stjórna eftir reglum fullkoro-
ins lýðræðis. Skúli Magnússon.
Flugmaðurinn sænslci, Cart Gustaf
von Rosén, sem gerðist sjálfboSaliði
hjá Abessiniumönnum i ófri'ðnum
við ftalíu og síðar hefir verið póst-
flugmaður i Svíþjóð, liefir gerst sjáll'
boðaliði i her Finna. Vekur þetta
eirikum athygli vegna liess, aö hann
er nátengdur Hermann Göring. Fyrri
lcona hans var föðursystir Carls von
Rosén.
Höfundur orgelsins.
Það er talið, að Klesibias nokkur
frá Alexandríu sje höfundur orgels-
ins. Hann var uppi nálægt 150 árum
fyrir Krist. Ekki er kunnugt hvenær
fyrsta orgelið kom til Vestur-Evrópu,
en giskað er á, að Vitálianus páfi
hafi orðið fyrstur til, að nota orgél
við guðsþjónustugerð. Það var árið
(i70, sem hann ljet nota orgel í kirkju
i fyrsta sinn. kunnugl er, að gríski
keisarinn Kopronymos sendi Pípin
Frakkakonungi orge) að gjöf árið
775.
rikjaforseta verið höggnar í sjálft
fjallið, svo gífurlega stórar, að þær
þekkjast langl að. Það var danski
niyndhöggvarinn Gutzom Bördlum,
sem hóf þetta verk.