Stúdentablaðið - 01.05.1998, Qupperneq 20

V i ð t a l
HudentaDlaðið
<T o
■
Eftir Ernu Kaaber
Það er ekki óalgengt að heyra fólk segjast vera
hlynnt jafnrétti kynjanna en á móti femtnism-
anum. En hvað gerir einstakling að fem-
ínista. Sumir virðast halda að feministi sé
forljót piparkerling sem er bitur út í karl-
menn, ófullnœgð kona sem klœðist mussu og
jj~brennir brjóstahaldara. En femínisminn er
ekki útlistun á útlitseinkennum. Femínismi
•rer vídd eða róf sem spannar allar þær hug-
myndir er miða að jöfnum rétti kvenna og
karla.
Ert þú femínisti?
Ég er femínisti í þeim skilningi að ég hef
fulla samúð með frelsisbaráttu kvenna þeg-
ar hún er frelsisbarátta. Það er að segja þeg-
ar konur koma fram sem sjálfstæðir einstak-
lingar og krefjast sama frelsis og karlar til að
kjósa sér hlutskipti í lífinu og velja sér störf,
maka og annað þess háttar. Ég vil gera
greinarmun á tvennskonar femínisma. Ann-
ars vegar fórnarlambafemínisma og hins
vegar frelsisfemínisma. Fórnarlambafemín-
jsminn hvílir á þeirri hugsun að konan sé
kúguð og verði að ná fram réttindum sínum
með þvi að öðlast sérréttíndi fram yfir karl-
menn. Frelsisfemínisminn er að konan sé
fijáls og sjálfstæður einstaklingur sem eigi
t að njóta sömu réttinda og hafa sömu skyld-
ur og karlmenn. Ég er frelsisfemínistí en
_ andvígur fórnarlambafeminismanum sem
‘ ég tel bemlínis rangan og styðjast við rangar
kenningar um veruleikann.
Telur þú að jafhrétti kynjanna hafi verið
náð hér á landi?
’Hér er lagalegt jafnrétti. Hins vegar er
margvislegur munur á kynjunum en hann er
annars eðlis.
Hver erþessi munur?
Konur virðast búa við miklu ákjósanlegra
hlutskiptí en karlar. Þetta sést ekki aðeins á
&
því að það eru miklu frekar karlar sem fara í
kynskiptiaðgerðir. Þannig er meiri eftir-
spurn eftír því að vera kona heldur en karl.
Það er aukaatriði. Aðalatriðið er það að karl-
ar stytta sér miklu frekar aldur en konur,
80% þeirra sem stytta sér aldur eru karlar á
mótí 20% kvenna um það bil. Karlar hneigj-
ast miklu frekar tíl ofdrykkju og annarrar
fíkniefnaneyslu en konur. Af þeim sem leita
sér meðferðar eru svipuð hlutföll og í fýrra
dæminu. Karlar leiðast miklu frekar út í
glæpi heldur en konur. Af þeim sem sitja í
fangelsi eru 95% karlar en 5% konur. Karlar
lifa að meðaltali fimm árum skemur heldur
en konur. Þannig virðist vera, ef litíð er á töl-
ur, að konur séu hamingjusamari, ánægðari
með líf sitt og búi við ákjósanlegra hlutskiptí
en karlar. Þetta er mjög athyglisverður mun-
ur.
Telurþú að jafhréttisbaráttan hafi skilað
ávinningi á síðustu áratugum?
Það er enginn vafi á því að stjórnmálaflokk-
arnir leggja sig nú meira fram við það en áð-
ur að hafa konur ofarlega á sinum listum.
Ég held að kvenfrelsisbaráttan hafi haft það
í för með sér að núna er eftír megni reynt að
laða konur til forystu- og trúnaðarstarfa
bæði í stjórnmálum og viðskiptalífi. Hitt er
annað mál að ég held að það gangi í bylgjum
hvort konur vilji frekar fara út á markaðinn
og keppa þar eða vera á heimilunum og ann-
ast barnauppeldi.Tekjumunurinn mun ráð-
ast af þessum ákvörðunum þeirra en ekki af
kvenffelsisbaráttunni. Ég held að kvenfrels-
isbaráttan hafi líka jákvæðar afleiðingar í þá
átt að konur öðlast meiri sjálfsvirðingu,
sjálfsvitund og sjálfstraust. Kvennarann-
sóknir geta þess vegna átt rétt á sér sem
hópefli en alls ekki sem vísindalegar rann-
sóknir. Það er hæpið að halda því fram að til
sé einhver kvenlegur sannleikur sem sé
öðruvísi en karllegur sannleikur. Það er
blátt áfram tíl sannleikur sem er sameigin-
legur kynjunum tveimur. Það er á sama hátt
ekki tíl borgaraleg hagfræði og marxísk
hagfræði. Það er bara til rétt hagfræði og
röng hagfræði. Það er ekki tíl gyðingleg eðl-
isfræði og arísk eðlisfræði. Það er bara til
rétt eðlisfræði og röng eðlisfræði. Sama er
að segja um vísindalegar niðurstöður um
kynin tvö. Það er ekki til kvensannleikur og
karlsannleikur heldur er eingöngu tíl sann-
leikur.
Telur þú ekki vera neinn mun á kynjunum?
Það er mikill munur á kynjunum og það er
verðugt viðfángsefni að gera sér grein fyrir
kynhlutverkunum. Ég er alltaf að styrkjast í
þeirri trú að kvenhlutverkið sé ekki félags-
lega mótað hlutverk.
Telur þú að konur hafi sérstakt kveneðli?
Það er tvískinnungur í kvennahreyfingunni
um þetta. Sumar konur segja að konur hafi
sérstakt eðli. Aðrar konur segja að kvenhlut-
verkinu sé þvingað upp á konur. Allar rann-
sóknir benda tíl þess að mestu leyti að
kveneðli sé afleiðing af náttúruvali árþús-
unda alveg eins og karleðlið. Það leyfir okk-
ur hins vegar ekki að álykta of mikið um ein-
staklinga.
Afhverju telurþú konur vera hamingjusam-
ari en karla?
Ég geri ráð fyrir að konur búi yfir meiri
sveigjanleika og aðlögunarhæfhi en karlar
og að tíl þeirra séu ekki gerðar jafn miklar
kröfur og karla. Karlar þurfa að samsvara til-
tölulega þröngri manndómsímynd. Þeir
þurfa að vera fyrirvinnur. Þeir þurfa að
keppa við aðra karla útí á markaðnum og
þess vegna verður Uf þeirra erfiðara. Þegar
við tíl dæmis förum á afmælishátíðir stjórn-
málaflokka eða stofnana þá sjáum við það í
hópi eldra fólksins að nær eingöngu er um
að ræða ekkjur. Karlarnir eru farnir, fallnir.
En hvað með „ofurkonuna", erhún ekki
form þeirra krafna sem gerðar eru á kon-
una?
Ég held að þegar svonefndar ofurkonur
komist í erfiðleika, sé það vegna þess að
þær ætli sér að gera tvennt sem er ósam-
rýmanlegt. Annað er að eignast börn og sjá
um heimilishald og hitt er að einbeita sér að
frama sínum. Það er ekki bæði hægt að
halda og sleppa.
Eru konur almennt betur kostum búnar en
karlar?
Á það ber að lfta að konur hafa eitt fram yf-
ir karla. Það er að þær eiga þess kost að
ganga með börn, fæða þau og hafa börnin á
btjóstí. Þetta eru forréttindi sem konur
njóta. Konur geta valið um það hvort þær
eignist börn, og öðlist þá miklu lífsfýllingu
og lífshamingju sem felst í því að ala upp
börn, eða þá að fara út á markaðinn og taka
upp samkeppnina við aðra þá sem þar eru.
Karlmennirnir hafa ekki þetta val. Þeir
verða að fara út á markaðinn. Eini karlmað-
urinn sem gat orðið þungaður var Þórberg-
ur Þórðarson. Með því er ég ekki að segja,
persónulega, að hlutskiptí karla sé verra. Ég
myndi nú ekki vilja skipta. Ég er eingöngu
að benda á sum atriði er fara hljótt hjá fórn-
arlambafemínistum.
Hvað með fieðingarorlofkarla?
Ég er þeirrar skoðunar að menn eigi að fá að
kjósa sitt hlutskiptí sjálfir í lífinu en þeir eiga
að gera það á eigin kostnað en ekki annarra.
Þannig að það sé ekki hlutverk skattgreið-
enda að auðvelda fólki eða torvelda barn-
eignir. Það er hlutverk fólksins sjálft að velja
hvað það gerir og bera síðan kostnaðinn
sjálft. Þessi spurning missir því marks mið-