Iðnneminn - 01.04.1995, Blaðsíða 7

Það ber alltaf nokkuð á
því í starfi skrifstofu Iðn-
nemasambandsins, að iðn-
nemar virðast ekki þekkja
réttindi sín og skyldur nógu
vel. Oft hefur þetta orðið til
þess að nemar eru alvarlega
hlunnfamir. Iðnnemar verða
að fylgjast betur með, standa
vörð um réttindi sín, kaup og
kjör. Eitt af þessum réttinda-
málum eru orlofsmál iðn-
nema og hér á eftir fara
nokkrar staðreyndir.
Hverjir eiga rétt á orlofi?
Allir þeir sem starfa í þjón-
ustu annarra gegn launum,
hvort sem þau em greidd í
peningum eða öðmm verð-
mætum, eiga rétt á orlofi og
orlofslaunum.
Rétt á hve löngu orlofi?
Orlof skal vera tveir dagar
fyrir hvem unninn mánuð á
síðasta orlofsári. Orlofsár er
frá 1. maí til 30. apríl. Hálfur
mánuður eða meira telst sem
heill mánuður en skemmri
tími telst ekki með. Það telst
vinnutími þótt viðkomandi
sé frá vinnu vegna veikinda
eða slysa meðan hann fær
greidd kaup eða er í orlofi.
Sunnudagar og aðrir helgi-
dagar teljast ekki orlofsdagar
né heldur fyrstu fimm laugar-
dagar í orlofi. Orlof skal veita
í einu lagi frá 2. maí til 15.
september. Það em þessi at-
riði sem ráða því hvað launa-
maður á rétt á miklum laun-
um í orlofi. Samkvæmt lands-
lögum eiga síðan allir rétt á 24
daga orlofi og skiptir þá engu
máli hvort viðkomandi á rétt
á launum allan þann tíma.
Orlof utan launatímabils
Launamaður, sem að ósk
atvinnurekanda tekur orlof
utan orlofstímabilsins, skal fá
þann tíma 25% lengri en ann-
ars væri. Orlofi skal þó alltaf
lokið fyrir lok orlofsársins.
Framsal orlofslauna og flutn-
ingur þeirra á milli orlofsára
er óheimill.
Samráð um orlof
Atvinnurekandi ákveður í
samráði við launamann
hvenær orlof skuli veitt.
Hann skal verða við óskum
launamanna að svo miklu
leyti sem unnt er vegna starf-
seminnar. Atvinnurekandi
skal tilkynna svo fljótt sem
unnt er og í síðasta lagi mán-
uði fyrir byrjun orlofs
hvenær orlof skuli hefjast,
nema sérstakar ástæður
hamli.
Orlofi frestað vegna veik-
inda
Geti starfsmaður ekki farið
í orlof á þeim tíma sem at-
vinnurekandi ákveður skal
hann sanna forföll sín með
læknisvottorði. Þá getur
starfsmaður krafist orlofs eft-
ir 15. september en þó ekki
síðar en svo að orlofi hans sé
lokið fyrir 31. maí næstan á
eftir. Ef starfsmaður getur
ekki, vegna veikinda, farið í
orlof fyrir 31. maí árið eftir á
hann rétt á að fá orlofslaun
sín greidd ef hann sannar
veikindi sín á sama hátt og
að ofan greinir.
Veikindi í orlofi
í flestum kjarasamningum
eru ákvæði þess efnis að
veikist launþegi í orlofi hér
innanlands, það alvarlega að
hann geti ekki notið orlofs-
ins, skuli hann á fyrsta degi
t.d. með símskeyti, tilkynna
atvinnurekanda um veikindi
og hjá hvaða lækni hann
hyggst fá læknisvottorð.
Fullnægi hann tilkynning-
unni og standi veikindin
lengur en í 3 sólarhringa, á
starfsmaður rétt á jafnmörg-
um orlofsdögum og veikind-
in sannanlega vöruðu.
Undir framangreindum
kringumstæðum skal starfs-
maður ávallt færa sönnur á
veikindi sín með læknisvott-
orði. Atvinnurekandi á rétt á
að láta lækni vitja starfs-
manns er veikst hefur í or-
lofi.
Uppótarorlof skal, eftir því
sem kostur er, veitt á þeim
tíma sem starfsmaður óskar
og skal vera á tímabilinu 2.
maí til 15. september nema
sérstaklega standi á.
Kauptrygging orlofslauna
Launamaður á rétt til or-
lofslauna í samræmi við á-
unninn orlofsrétt á síðasta
orlofsári. Orlofslaun reiknast
við hverja launagreiðslu
þannig að af heildarlaunum
reiknast orlofslaunahlutfall
viðkomandi starfsmanns að
lágmarki 10,17%. Reiknuð
orlofslaun fyrir hvert launa-
tímabil skulu kauptryggð
þannig að deilt skal í fjárhæð
áunninna orlofslauna með
dagvinnutímakaupi starfs-
mannsins. Orlofslaun fyrir
hvert launatímabil reiknast
samkvæmt þessu í dag-
vinnutímum og skulu þau
skráð sérstaklega á launa-
seðli við hverja launa-
greiðslu, bæði samtala áunn-
inna orlofslauna frá upphafi
orlofsárs og orlofslaun
vegna þess greiðslutímabils.
Launamanni skulu greidd á-
unnin orlofslaun næsta virk-
an dag fyrir töku orlofs. Or-
lofstíma hans skal greiða
miðað við dagvinnutíma-
kaup starfsmannsins eins og
það er fyrsta dag orlofsins.
Ef launamaður hættir af ein-
hverjum ástæðum í vinnu
skal atvinnurekandinn
greiða honum í lok starfs-
tímans alla áunna orlofstíma
hans á dagvinnutímakaupi
starfsmannsins, eins og það
er fyrsta daginn sem hann er
laus úr vinnu.
Hvemig á að reikna út or-
lofslaun?
Við hverja launagreiðslu
skal finna út hvað starfsmað-
ur hefur áunnið sér mikið or-
lof með því að umreikna það
í orlofsstundir. Þetta er gert
með því að reikna út orlofs-
launin og deila síðan í þau
með dagvinnutímakaupi.
Þegar starfsmaður fer síðan í
orlof em orlofsstundir fyrir
tímabilið 1. maí til 30. apríl
margfaldaðar með þeim
dagvinnulaunum sem þá
gilda. Dæmi: Maður hafði í
júní kr. 45.000,- vegna dag-
vinnu, kr. 10.000,- vegna
vaktaálags og kr. 10.000,-
vegna yfirvinnu. Samtals
hafði hann því kr. 65.000,- í
tekjur. Atvinnurekanda ber
því að greiða minnst 6.610,50
krónur í orlof, 10,17%. Því er
breytt í orlofsstundir með
því að deila í það með gild-
andi dagvinnukaupi, sem er
kr. 259,62 (6.610,50 / 259,62
= 25,46). Þannig em orlofs-
stundirnar vegna júní 25,46.
Yfir orlofsárið gæti þessi
maður hafa áunnið sér sam-
tals um 305 orlofsstundir
(25,46 x 12). Þegar hann fer í
orlof er dagvinnukaupið
orðið t.d. kr. 280. Orlofslaun
hans verða því 280 x 305 eða
kr. 85.400,-
Orlofsuppbætur iðnnema
Allir iðnnemar sem em í
föstu vinnusambandi við
iðnmeistara eða fyrirtæki
skulu fá greidda orlofsupp-
bót kr. 5.300,- við upphaf or-
lofstöku en eigi síðar en 15.
ágúst.
Með föstu vinnusambandi
er átt við alla þá iðnnema
sem em á námssamningi eða
hafa starfað í þrjá mánuði.
Arafjöldi í námi ræður fjölda
greiðslna.
Þetta þýðir að allir iðn-
nemar eiga að fá fulla orlofs-
uppbót samkvæmt samn-
ingum um iðnnemakjör þó
svo að þeir hafi ekki starfað í
iilt ár. Iðnnemar á fjögurra
ára námssamningi eiga
þannig að fá fulla orlofsupp-
bót fjórum sinnum á samn-
ingstímanum óháð því
hvenær námssamningur
hefst og óháð því hvenær á
námstímanum iðnneminn
sækir skóla.
B.J.
IÐNNEMINN 7