Iðnneminn - 01.04.1995, Blaðsíða 15

Hver er þessi tilgangur
Lánasjóðs íslenskra
námsmanna?
Námslánakerfið
Námsaðstoð Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna er í
fáum orðum miðuð við nám
við Háskóla Islands eða er-
lenda háskóla. Þó er einnig
lánað til ákveðinna sérskóla
og til iðnnáms. Hámarks
lánstími er 5 ár, en 10 ár ef
lagt er stund á framhalds-
nám eftir að hafa lokið há-
skólagráðu. lðnnám er hins
vegar lánshæft í þrjú ár að
hámarki. í mörgum sérskól-
um og surnu iðnnámi er
skilyrði fyrir láni að náms-
maður sé orðinn 20 ára að
aldri.
Lánuð er ákveðin grunn-
framfærsla á rnánuði sem
hækkar eftir fjölskylduað-
stæðum, t.a.m. fjölda barna
þá mánuði ársins sem náms-
maður er í námi. Tekjur yfir
ákveðið mark koma síðan til
frádráttar á því sem lánað er.
Niðurskurður
Síðasta ríkisstjórn tók sig
til og knúði fram breytingar
á lögum urn Lánasjóðinn
sem föíst aðallega í því að
hámarkslánstími var styttur
úr 7 árum í 5 og úr 12 árum
í 10 fyrir þá sem leggja
stund á framhaldsnám að
loknu háskólanámi. Skóla-
gjaldalán voru lækkuð, og
eftirágreiðslur námslána
teknar upp. Þetta hefur gert
það að verkum að náms-
menn þurfa nú að sækja í
auknum mæli framfærslu til
almenna bankakerfisins á
fullum markaðsvöxtum.
Námsframvindukröfur voru
hertar sem m.a. hefur þær
afleiðingar að mikill hluti
námsmanna fær aldrei fullt
námslán. Endurgreiðslu-
hlutfalli lána var breytt og
styttri endurgreiðslutími
settur á sem felur i sér óleys-
anlegan vanda þeirra sem
leggja fyrir sig langt nám.
Breytingar
Sjálfstæðisflokkurinn hef-
I Lánasjóði íslens'
j manna á nýju kjörtímabili.
Það helsta sem þeir eru til-
i búnir að ræð#VJerp lítijálrátt-
M I M
j ar lækkun á «\dwp-eii
j hlutfalli lána, úr 7% í t.d
j (var áður 3.75%). Aðrar
j breytingar sem ætla má að
: verði á nýju kjörtímabili ef
: marka má Sjálfstæðismenn,
j eru þær að allt nám eftir
j grunnskóla þ.m.t. kvöld-
dór Ásgrímsson búinn að
lýsa því yfir að breytingar
verði gerðar á Lánasjóðnum
þannig að nú er mál að
námsmenn setjist niður með
Finni og undirbúi breyting-
ar sem fyrst.
Arðsemi
Skýrslur sem gerðar hafa
verið á arðsemi fjárfestinga í
menntamálum s.s. með
kerfum eða
fram á að slík
fjárfesting standist fyllilega
samanburð á arðsömustu á-
Þessar
ig frarn á
nn arðbærara
þar sem námstíminn er
stuttur og laun iðnaðar-
manna tiltölulega há, að
ekki sé minnst á aukna
framleiðni í þjáðfélaginu.
Menntun er eina leiðin út
skóli o.þ.h. yrði gert láns- : úr þeim þrengingum sem
: hæft þeim sem náð hefði 20 j umlykja íslenska atvinnu-
ára aldri. Ennfremur hafa vegi í dag.
i heyrst raddir innan Sjálf- i
i stæðisflokksins að breyta j Draumakerfið
j Lánasjóðnum á þann veg að j Eins og námslánakerfið
i teknir verði upp hærri vext- i hefur verið og er í dag, mið-
ir en jafnframt tekið upp ast það eingöngu við lang-
styrkjakerfi þar sem allir
námsmenn geti sótt sér
styrk að ákveðinni upphæð.
Framsóknarflokkurinn
boðaði aftuil á móti fyrir
kosningar, gagngera upp-
stokkun á Lánasjóði ís-
lenskra námsmanna í sam-
vinnu við námsmenn. Þegar
þetta er skrifað er nokkurn-
veginn búið að mynda ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks og Hall-
skólanám á Háskólastigi þ.e.
akademískt nám. Það er
grundvallar réttlætismál, að
ekki sé minnst á þjóðhags-
legar forsendur að lánað
verði til framhaldsnáms í
framhaldi af iðnnámi.
Nauðsynlegt er að beina
miklum fjölda iðn- og starfs-
menntaðra einstaklinga á
iðnrekstrar, tækni- og verk-
fræðinám við tækni- og há-
skóla hérlendis og erlendis.
Nærtækt dæmi er Danmörk
(sem tóku Þjóðverja sér til
fyrirmyndar) en þar hefur
verið menntað það mikið af
iðn- starfs- tækni- og verk-
fræðingum í samhengi að
þjóðin státar af iðnaðar og
hátækniframleiðslu byggðri
á verk- og hugviti sem meg-
inatvinnugrein. Það fer
reyndar enginn í grafgötur
með mikilvægi iðn- og
starfsmenntunar hér á landi,
en hingað til hafa þetta ver-
ið orðin tóm, tískuorð.
Stjórnmálamenn eru ekki til-
búnir í að meta arðsemi þess
gífurlega kostnaðar sem
felst í aukinni iðn- og starfs-
menntun því hún skilar sér
ekki á kjörtímabilinu og lík-
lega heldur ekki því næsta.
Allt iðnnám á að vera
lánshæft að fullu og miða þá
við 18 ára aldur þ.e. þegar
einstaklingar eru orðnir fjár-
ráða. Hugmyndir urn
styrkjakerfi við hlið náms-
lánakerfis eru góðra gjalda
verðar en upphæðir styrkja
þurfa þá að duga fyrir lág-
marksframfærslu en lánin
þyrftu sarnt sem áður að
vera mun hagstæðari en
markaðslán og endur-
greiðslubyrðin í takt við
raunveruleikann, þannig að
greiðslubyrði eftir nám
skerði ekki möguleika fólks
á að koma sér upp húsnæði.
Síðast en ekki síst verður
slíkt kerfi að miða fyrst og
fremst að því að jafna mögu-
leika ríkra og fátækra á að
verða sér úti um menntun.
B.J.
IÐNNEMINN