Vaka - 01.11.1927, Page 48

KRISTJÁN ALBERTSON:
[vaka]
366
skírlífur, að liann geti ekki tekið betri siði, ef hann að-
eins ljær menntuninni þolinmóðlega áheyrn“.
Þessi sama trú á mátt menntunarinnar til þess að
l'ága og siðþroska mennina kemur frain hjá vitmÖnnum
allra þjóða.
En Ragnheiði litlu var lokað og byrgt
hvert Ijós sem í bókmenntum skín
segir Stephan G. Stephansson, þegar hann er að skýra
ógæfusamleg örlög söguhetjunnar í „Á ferð og flugi“.
Og hver sá, er nokkuð hefir lesið að ráði, veit að hann
væri annar maður, fávísari og óþroskaðri, ef hann hefði
aldrei tekið sér bók í hönd.
Bókmenntir, í strangari merking orðsins, er allt það
sem ritað er af list og hefir almennt gildi. Listaverk
kölluin vér góða bók vegna þeirra sérstöku áhrifa sein
hún hefir á sál einstaklingsins. Það er vert að dvelja
hér sem snöggvast við þau áhril', enda þótt ekki verði
neina að litlu leyti gerð grein fyrir þeim í stuttu ináli.
í hvaða sálarástandi skilur t. d. göfug skáldsaga við
mann, sem á annað borð er hæfur til að njóta hennar?
Hann er gagntekinn heitri andlegri nautn, en hún
getur verið margvíslegs eðlis, eftir því hverjar tilfinn-
ingar segja sterkast til sin.
Ef til vill eru áhrifin aðallega í því fólgin, að þeg-
ar hann lítur upp að lestrinum loknum er athyglin
skerpt, ímyndunin næmari og frjórri en venjulega, og
upp úr huldum lindum í sál hans stíga dularfullir og
töfrandi litir, sem sveipa menn og mál og hluti og gefa
öllu sterkara og dýpra líf. Yfir þeim minningum, sem
vakna, er nýtt og annarlegt ljós, sem gerir þær áhrifa-
meiri, blæmeiri. Konuandlit, sem hann virðir fyrir sér
í huganum, verður sálríkara og undursamlegra en áð-
ur. Herbergið, sem hann situr í, er allt i einu orðið
að glöggri og einkennilegri mynd af kjörum hans,
smekk og lifsvenjum, sem hann hafði aldrei fvr tek-
ið eftir. . . . Hann gengur út. Svali og tærleiki haust-