Menntamál - 01.08.1935, Blaðsíða 53

MENNTAMÁL
131
Það' eru skemmtiferðirnar, sem útlendir ferðalangar gera um
óbyggðir landsins. Norðmenn, Svisslendingar, Þjóðverjar o. fl.
þjóðir, hafa vitað það lengi, að fjarlægir fjalldalir eru beztu
staðirnir til dvalar í sumarleyfunum,. Og reynslan hefir kennt
þeim, að fjallgöngurnar eru eitt hið bezta ráð til að efla hreysti
og dirfsku. Það hefir til slcinms tima verið skoðun íslendinga,
að enginn kæmist ókalinn af fjöllum eftir eina útilegunótt að
vetri til. Og talandi vottur um hættu fjallanna er nafnið á kof-
um þeim, er byggðir hafa verið á fjallvegunum. Ferðamaðurinn
var hólpinn, gæti hann náttað í sælukofanum, lágum, ófokheld-
um og illa hirtum. En óttinn við fjöllin kom ekki af því, að
Islendingar væru óhraustari en aðrir, heldur af þvi, að þeir höfðu
aldrei lært að búa sig i samræmi við veðurfarið. „Áður en eg
lagði af stað í fyrstu rannsóknarferð mína norður til heimskauta-
landanna, þá bjóst eg við, að henni lokinni, að geta sagt frá ógur-
Iegum frostnóttum í hriktandi tjaldi, skjálfandi og svefnlaus í
gaddfreðnum fötum, — en þannig lýstu heimskautafararnir, í
bókum sínum, æfinni á ísnum,“ segir Vilhjálmur Stefánsson. En
hann lýsti ekki frostnóttunum á sama hátt og aðrir höfðu gert,
því reynslan kenndi honum að grafa sig í fönn að sið Eskimóa.
Og i snjóhúsinu losnaði hann við allar þrautir tjaldbúans. Hefðu
íslendingar farið að sið Eskimóa og klætt sig skinnbrókum og
skinnstökkum og lagt frá sér suðrænar flíkur að enduðu sumri,
þá hefði þeim ekki hrosið svo hngur við fjöllum og vetrargaddi,
sem raun hefir á orðið.
Það er viðurkennt, að staðhættir móta þjóðirnar. Sérkenni hvers
lands, útlit þess og veðurfar, elur sérstaka eiginleika með þjóð-
inni, er byggir það. íslendingar hafa þrjóskast við þeirri menn-
ingu, er náttúra landsins hefir l)oðið þeim. Þeir hafa ekki numið
fyrstu atriðin i uppeldi norræns lands. En atburðir síðustu ára
sýpa okkur, að þetta er að breytast. Ferð Guðmundar Skarp-
héðinssonar suður yfir Kjalveg veturinn 1930—’31 sannar, að
íslendingar, eigi síður en útlendingar, getað legið úti og komið
heilir af íslenzkum fjöllum að vetrarlagi. Hús Ferðafélagsins i
Hvitárnesi við Hvítárvatn, er talandi vottur þess, að hér eru
til menn, er vita, að vistleg hús eiga að vera i óbyggðum, en
ekki kofar eða greni óhæf til dvalar.
Seint í ágústmánuði, sumarið 1932, komum við þrír saman
suður Kjalveg í hellirigningu og myrkri. Við ætluðum okkur
að nátta í Hvitárnesi. Og i þeirri von, að við finndum sæluhús
Ferðafélagsins, létum við bíða að tjalda í lengstu lög. Við urð-
um heldur ekki fyrir vonbrigðum við að koma í Hvitárnes. Þar
9*