Menntamál - 01.08.1935, Blaðsíða 54

132
MENNTAMÁL

mættum viS íslenzkri gestrisni, i húsi meS grænu torfþaki og
hvítum timburstöfnum. Illerar voru fyrir ölluiri gluggum, og slag-
brandur fyrir útihurS, en hann var aS utan, svo engum var mein-
uS innganga. Stór olíubrúsi var i forstofunni, en á eldhúshillunni
nokkur ljósker og eldspýtustokkar. í tveimur afþiljuSum her-
bergjum voru horS, stólar og dýnur. HúsráSendur voru fjarver-
andi, en þeim hafSi samt ekki gleymst aS bjóSa gestina velkomna.
Á veggnum hékk ávarp á íslenzku og ensku um þaS, aS öllum,
er aS garSi bæri, væri heimill aSgangur aS húsinu, notkun her-
bergja og innanstokksmuna, gegn því, aS skilja viS allt i röS og
reglu. Enda varS ekki annaS séS, en aS svo væri gert. Þótt tjald
okkar hefSi reynst vei í ferSinni, þá urSum viS samt fegnir aS
geta losnaS viS allt umstang meS þaS undir nóttina, og aS viS
gátum tekiS á okkur náSir í þessu myndarlega fjallhýsi. ÞaS
eina, sem þó skyggSi á gleSi okkar var þaS, aS viS urSum, aS
slcilja vio hestana okkar úti, heita og þreytta, í kalsaveSri. ÞaS
virSist líka sjálfsagt, aS hestunum séu ætluS einliver skýli. Gömlu
sæluhúsin voru oft útbúin þannig, aS þar gátu í senn dvaliS menn
og hestar, og ekki má Hvítárnes, — en svo heitir húsiS, •—■ standa
þeim aS haki aS neinu leyti. En líklegt þykir mér, aS FerSafé-
lag íslands muni minnasl hestanna, er þaS heldur áfram sínu
velbyrjaSa starfi.
It.
Tveim dögum eftir komuna i Hvítárnes, vorum viS í Haukadal.
Þar fengum viS þær beztu viStökur, sem tangferSamaSur getur
óskaS. Okkur var Jeyft aS svamta þar i steinsteyptri sundlaug.
Og er eg vit nú minnast Haukadals, þá verSur það í fyrsta lagi
meS því að minnast íslenzku sagnritunarinnar, og hvernig hún er
í sambandi við íþróttirnar, og í öSru lagi með því aS rekja
nokkuS starf það, er nú fer fram í Haukadal.
Þegar flóðalda katólskrar heimsmenningar gekk yfir Norður-
lönd, þá áttu þeir heima í Haukadal Hallur Þórarinsson og Teit-
ur ísleifsson. Þeim skolaði ekki með, eins og forystumönnum
grannþjóðanna. Þeir tóku katólsku menninguna i þjónustu sina,
en hún ekki þá. Og einmitt þess vegna tókst þeim að leggja grund-
völlinn að íslenzku sagnrituninni, er mest og bezt hefir haldið
nafni íslendinga á tofti út um lieim. En hitt er þó ennþá meira
virði, að sagnfræðin ein, hefir megnað að halda við menningu
fslendinga, er plágur óstjórnar, eldgosa og drepsótta herjuðu
þá. Hjá frændþjóðum okkar á Norðurlöndum lagði lalnesk-kat-
ólska menningin í rústir þjóðlega menningu. Þjóðir þessar töp-
J