Almanak Ólafs S. Thorgeirssonar - 01.01.1934, Page 70

69
því að kenna að bær úreltist við ræktunina, heldur eflaust
meðfram því, að í ræktuðu ástandi er feykilegur sægur
af samskonar jurtum saman kominn á einn stað. Akur
bóndans er blettur á yfirboi ði jarðarinnar, sem er ætlaður
einni plöntutegund; allar aðrar tegundir eru illgresi bar-
og beim er varnað að gróa.
Ef frjóin, sem valda svepp-sýkingu í hveiti, komast
í hveitiakur, finna bau bar fyrir miljónir af hveitiplönt-
um, og bað er einmitt bað, sem bau burfa. til bess að
geta aukið kyn sitt.
Utbreiðsla sníkjugestsins gæti ekki orðiðjafn mikil í
akri, bar sem viltar jurtir vaxa. Og bað stafar ekki
eingöngu af byí að ræktuðu jurtirnar séu veikari fyrir,
heldur af bví að bær standa svo bétt saman að sníkju-
jurtin á ofurhægt með að ná til beura og breiðast út.
Annað, sem háir ræktuðum jurtum, er bað, að bær
eru oft gróðursettar á stöðum og í loftslagi, sem baer eiga
ekki heima í og sem er beim óholt. Jurtir, sem eru
upprunnar á burru hálendi, eins og hveitið að líkindum
er, eru bvingaðar til bess að vaxa næstum hvar sem er á
jörðinni, norður undir heimskautsbaug í Canada og í
Síberíu, í hitabeltisloftslagi á láglendi og í hinum áköfu
veðrabreytingu á hveitiræktarsvæðinu í Bandaríkjunum.
Merkileg uppgötvun hefir verið gerð af dr. M, J.
Constantin á eynni Java. I heita og raka láglendisloft-
inu með ströndum fram á Java fer sykurreyrsplöntunni
aftur. Doktor Constantin komst að bví, að bessi hnign-
un sykurreyrsins stafar af sýki, sem gerilstegund ein
veldur; og er sýkin svo hættuleg að hún eyðileggur stund-
um sykurreyrsplönturnar alveg. Sarra er og einnig með
kartöflur, sem ræktaðar eru á bessu láglendi; lífsbróttur
beirra fer bverrandi. Utsæðiskartöflur af fyrstu árs upp-
skeru bar halda plöntunni naumast lifandi næsta ár, og
bað virðist vera beim um megn að framleiða nýja upp-
skeru.
En bettci er ekki að kenna hnignun í kartöflunum
eða sykurreyrnum heldur áhrifum loftslagsins, sem bess-
ar plöntur eru ekki vanar við. Dr. Constantin fann að
bað má koma í veg fyrir betta með bví að gefa báðum
plöntunum aftur sinn upprunalega lífsbrótt. Og ráðið til