Kirkjuritið - 01.09.1949, Síða 88

246
KIRKJURITIÐ
hlið hinnar dásamlegu eigingimi, sem orðið getur að þjóð-
félagsböli engu síður en arðrán það, sem dr. Björn óttast.
Sannleikurinn er sá, að fullkomið réttlæti í þessum sökum
er bæði örðugt og kannske óframkvæmanlegt. Segjum nú svo,
að þjóðfélagsþegninn sé kominn á það æðsta stig eigingirn-
innar eftir orðabók dr. Björns, að hann gleymi alveg sjálfum
sér í umhugsun og starfi fyrir velferð umhverfis síns og ókom-
innar framtíðar. Mundi hann þá fyrst og fremst bera áhyggjur
út af því að hljóta ekki full iðgjöld erfiðis síns? Eða er hægt
að finna nokkurn mælikvarða, er tryggi hann gegn arðráni?
Ef nú t. d. dr. Björn segði sem svo: „Góðir hálsar. Ég brenn
í skinninu út af því að gleyma sjálfum mér og vinna ykkur
allt það gagn, sem ég má í nútíð og framtíð. Aðeins verður
við einu að sjá: Ég hreyfi ekki hönd eða fót fyrr en mér er
að fullu tryggt, að ég verði ekki arðrændur!“ Hver vildi þá
taka að sér að gera upp reikninginn og hver gæti það, þó að
hann væri allur að vilja gerður? Vel mætti svo fara, að aldrei
yrði byrjað á hinu mikilvæga starfi, vegna þess, að enginn
fyndist svo hagfróður, að hann gæti reiknað út fyrirfram
starfsgetu dr. Björns. En ætti reikningurinn að gerast upp
eftir á, þegar séð væri fyrir endann á hagnaði þeim, sem þjóð-
félagið hefði af afrekum hans, mætti svo fara, að hann væri
dauður fyrir löngu, og hefði þannig orðið að leggjast arð-
rændur í gröf sína. En þar væri hann ekki í svo slæmum fé-
lagsskap, heldur mundi hann í þessu eiga samleið með öllum
mestu velgerðarmönnum heimsins. Allir hafa þeir vafalaust
verið arðrændir eftir kokkabók socialista, enda hefðu þeir
sennilega aldrei neitt afrek unnið, ef þeir hefðu hugsað um
það framar öllu, að „alheimta daglaun að kvöldum.“
Þessi logandi hræðsla við að snúa sér við fyrir náungann
nema fyrir fyllstu borgun, er engan vegin vel fallin til að hjálpa
mönnum til að gleyma sjálfum sér, vegna mikilvægari við-
fangsefna umhverfis síns. Hún er ágætlega fallin til að gera
menn að síngjörnum og sérhlífnum smásálum. Mest gagn
hafa þeir ávallt unnið umhverfi sínu, sem sælla hefir þótt að
gefa en þiggja, og átt hafa meira að gefa en goldið varð.
Að þeim mönnum einum hefir menningunni orðið lið. Hið
hagfræðilega réttlæti socialista er í rauninni óframkvæman-