Frón - 07.07.1919, Síða 2

302
FRÓN

II æstiréttur
fluttur lieiiti.
í nærfelt 7 aldir hefir æðsta dóms-
vald f íslenzkum málum verið í öðru
ríki, í mörg hundruð mílna fjarlægð,
þar sem margt er ólíkt og hér, með-
al annars tungan, svo þýða varð öll
málsskjölin svo að dómendur og mál-
flytjendur skyldu.
Auk þess sem breyting þessi er
sjálfsögð, — því fullvalda ríki getur
varla sóma síns vegna, látið dóm-
stóla annarra þjóða dæma um mál
þegna sinna — er húa að sjálfsögðu
hið mesta gleðiefni öllum þeim er
við málarekstur verða riðnir, að geta
nú fengið fullnaðarúrslit mála sinna í
sínu eigin landi. Ætti það og að
vera ólíkt hagkvæmara að ö!lu leyti
að tá mál sín dæmd hér, heldur en
að þurfa að leggja í mikinn kostnað
og fyrirhöfn, til þess að komast á
dómsstaðinn, og skilja þá ef til vil!
ekki það sem fram fer í dómnum
Birtum hér nokkra kafla úr frumv.
því er stjórnin leggur nú fyrir Al-
þingi um þetta mál.
1. kafli
Almenn ákvœði.
1. gr. Stofna skal hæstarétt á ís-
landi, og er dómsvald hæstaréttar
Danmerkur í íslenzkum málum jafn-
framj afnumið.
2. gr. Lundsyfirdóminn í Reykja-
vík skal leggja niður, þegar hæsti-
réttur tekur til starfa. Til hæstarétt-
ar má skjóta málum þeim, sem
dæmd hafa verið eða úrskurðuð í
héraði, samkvæmt þv/, er í lögum
þessum segir.
3. gr. Synodairéttinn skipa 5 dóm-
endur, dómstjóri hæstaréttar sem
formaður, 2 hæstaréttardómarar, hin-
ir elstu að embættisaldri, og 2 guð-
fræðingar, er dómstjóri kveður ti).
Dómur þessi skal vera æðsti dóm
stóll í málum þeim, sem að lögum
heyra undir prófastsdóm f héraði og
í málum gegn biskupum út af sam^
svarandi afbrotum og þeim afbrot-
um’ annara kennimanna þjóðkirkj-
unnar, er prófastadómur tekur yfir.
2. kafli.
Um skipun hœstaréttar 0. fl.
4. g’r.' Hæstarétt skipar dórnstjóri
Og 4 meðdómendur, og veitir kon-
ungur þau embætti. Dómstjóri hefir
að launum IOOOO kr. á ári og hæsta-
réttardómarar 8000 kr.
5. gr. Eigi má dóminn setja með
færri dómendum en 5.
Ef autt verður sæti dómstjóra,
skal sá hæstaréttardómari, sem lengst
hefir gegnt því embætti, stýra dómi.
Ef autt verður sæti hæstaréttar-
dómara, skipa kennarar lagadeildar
háskólans það eftir þeim reglum,
sem gilt hafa um landsyfirdóminn.
6 gr. H^staréttardómari hver skal,
auk almennra dómaraskilyrða, full-
nægja eftirfarandi skilyrðum:
1. Hafa lokið lagaprófi með 1.
einkunn.
2. Hafa verið 3 ár hið skemsta
dómari í landsyfirréttinum, skipaður
kennari í lögum við háskóiann, skrif-
stofustjóri í stjórnarráðinu, dómari
(bæjarfógeti) í eiahverjum af ka«p-
stöðum landsins eða málaflutnings-
maður við hæstarétt.
Rétt er að skipa þann hæstarétt-
ardómara, sem hefir gegnt samanlagt
alls 3 ár fleiri en einni af áðurnefnd-
um stöðum. Þiggja má undan þessu
skilyrði, ef hæstiréttur mælir með
því og telja má dómaraefni sérstak-
legá hæft.
3, Sé 30 ára gamall.
4. Hafa sýnt það með því að
greiða íyrstur dómsatkvæði í 4 mál-
um og sé að minsta kosti eitt þeirra
einkamál, að hann sé hæfur til þess
að skipa sæti í dóminum.
7. gr. Eigi má hæstaréttardómari
taka þátt í meðferð máls,
1. Ef hann er sjálfur aðili eða úr-
slit þess skifta hann máli.
2. Ef hann er skyldur eða mægð-
ur aðilji í einkamáli eða ákærum f
opinberu máli að feðga tali eða niðja
eða að öðrum til hliðar eða nánari,
eða ef hann er maki aðilja eða á-
kærðs, fjárhaldsmaður, kjörfaðir eða
fósturfaðir, kjörsonur eða fóstursonur.
3 Ef hann er skyldur eða mægð-
ur málflutningsmanni að feðgatali
eða niðja, eða maki hans, kjörfaðir
eða kjöiíonur, fósturfaðir eða fóstur-
sonur.
4. Ef hann hefir leiðbeint aðilja í
málinu eða flutt það eða verið vitni
í því eða matsmaður.
5 Ef hann hefir felt dóm eða úr
skurð í málinu í héraði.
6 Ef svo er sð öðru leyti ástatt,
að telja má hætt við að hann geti
eigi Iitið óhlutdrægt á málavexti.
8. gr. Bæði aðiljar, dómari sjálfur
og aðrir dómendur í hæstarétti, gefa
krafist þess eða átt frumkvæði að
því að dómari víki úr sæti í einstöku
máli af ástæðum þeim, er í 7. gr.
segir.
Dómurinu úrskurðar þau atriði
allur í heild sinni.
9. gr. Konungur skipar hæstarétt-
arritara. Skal hann hafa að byrjunar
árslaunum 3500 kr., er hækki um
Joo kr. á hverjum 3 ára fresti uns
þau hafa náð 5000 krónum.
Hæstaréttarritari skal hafa lokið
lagaprófi og að öðru leyti fullnægja
almennum skilyrðum til þess að vera
dómari á íslaudi.
10. gr. Hæstaréttarritari hefir þessi
störf á hendi.:
1. Gefur út stefnur til ha^faréttar.
2. Heldur bækur hæstaréttar.
3. Annast upplestur skjala í dóm-
inum og tilkynningar frá honum,
þinglýsingar o. s. frv.
4. Lætur í té eftirrit af bókum
dómsins og skjölum.
5 Varðveitir skjöl dómsins og
bækur.
6. Tekur við dómsgjöldum og
stendur skil á þeim, og heldur aðra
reikninga dómsins.
7. Ianir þau önnur störf af hendi,
er lög mæla, í þarfir domsins.
Samsvarandi störf öll vinnur hæsta-
réttarritari fyrir synodalrétti.
11. gr. Hæstiréttur heldur þessar
bækur:
I. Þingbók, og skal skrá í hana
ágrip af því, er í hverju þinghaldi
gerist.
2. Dómabók, og skal rita í hana
dóma alla og úrskurði.
3. Atkvæðabók, og skal skrá í
dómsatkvæði og úrskurða.
4. Málaskrá, og skal rita í hana
skýrslu um öll mál, sem til dómsins
er skotið, hvenSer stefna hafi verið
gefin út í hverju máli, í hvaða mán-
uði það skuli þingfesta, og hvaða
dag það hafi verið þingfest og hva
nær dæmt, hvort ný gögn o. s. frv.
hafi verið framlögð, hvenær það hafi
verið dæmt o. s. frv.
5 Dagbók.
6. Bréfabók.
7. Aukatekjubók.
8. Þinglýsingabók og yfirlýsinga.
Dómsmálaráðherra getur sett nán-
ari reglur um bókhald.
12. gr. Hæstiréttur slcal haldinn í
Reykjavík.
Dómsmálaráðherra ákveður að
öðru leyti að fengnum tillögum hæsta-
réttar, hvar og hvaða daga og á
hvaða tíma dags halda skuli dóm-
þing, svo og hvenær þingleyfi skuli
vera.
3. kafli.
Um málafhitningsmenn fyrir
hœstarélti.
13. gr. Dómsmálaráðherra getur
veitt hverjum þeim, sem er 25 ára
gamall, hefir ríkisborgararétt, er fjár
síns ráðandi og hefir óflekkað mann-
orð, leyfi til málflutningsstarfa í
hæstarétti, ef hann hefir:
1. Lokið Iagaprófi með 1. einkunn.
2. Gegnt málflutningsstörfum að
afloknu prófi 3 ár annaðhvort á
eigin hönd eða á skrifstofu málflutn-
ingsmarms eða um jafnlangan tíma
gegnt embætti eða stöðu, sem laga-
próf þarf til.
2. Sýnt það með flutningi 4 mála,
og sé eitt þeirra að minsta kosti
opinbert mál, að hann sé að dómi
hæstaréttar hæfur til að verða hæsta-
réttarmálafíutningsmaður. Enginn má
oftar en þrisvar þreyta þá raun, og
skal hann, áður en hann gerir það
leggja fyrir dóminn yfirlýsingu dóms-
málaráðherra um það, að hann full-
nægi öðrum lögmættum skilyrðum
til að verða málflutningsmaður fyrir
hæstarétti.
14 gr. Áður en manni sé veitt
leyfí til málflutningsstarfa í hæsta-
rétti, skal hann heita því skriflega
og leggja þar við drengskap sinn,
að flytja með trúmensku og sam-
vizkusemi mál þau, er hann tekur að
sér.
15- Sr• Fyrir leyfi til málflutnings
fyrir hæstarétti skal greiða 200 kr.
í rfkissjóð.
16. gr. Hafa skulu hæstaréttar-
málfiutningsmenn skrifstofu í Reykja-
vík og vera þar búsettir eða f grend
Skylt er þeim að inna sjálfum af
hendi þau störf fyrir dómi, er aðilj-
ar hafa falið þeim. Þegar mál er flutt
skrifíega er þeim þó rétt að fela full-
trúa sínum eða öðrum hæstaréttar
málaflutningsmanni að sækja dóm-
þing og leggja fram skjöl eða talca
frest. 1 sama skyni geta þeir og
annars sent sömu menn í sinn stað,
ef þeir geta eigi sjálfir sótt þing
sakir skyndilegra nauðsynja.
17. gr. Skylt er hæstaréttarmál-
flutningsmönnum að flytja opinber
mál, er dómstjóri skipar þá til að
sækja eða verja. Annars er þeim eigi
skylt að annnst mál manna fyrir *
hæstarétti.
Nú óskar sökunautur í opinberu
máli eða gjafsóknarhafi eða gjafvarn-
ar sér skipaðan ákveðinn hæstarétt-
armálflutningsmann, og skal honum
þá sá maður skipaður, nema ein-
hverjar sérstakar ástæður mæli því í
gegn.
18. gr. Rétt er aðilja, þar á með
fjárhaldsmanni ólögráðs manns og
stjórnanda félags eða stofnunar, að
flytja sjálfur mál sitt fyrir hæstarétti.
Einnig er honum rétt að fela flntn-
ing máls síns maka sínum, frændum
að feðgatali eða niðja, systkinum
sínum, tengdaforeldrum eða tengda-
börnum, svo og þjónum er eigi hafa
verið sérstaklega ráðnir til máiflutn-
ings, enda hafi þeir verið fastráðnir
að minsta kosti 6 mánaða tíma. Eigi
má maður flytja mál í annars nafni
eða fyrir annars hönd eða annars
mál í sínu nafni, nema hæstaréttar-
málaflutningsmaður sé eða samband
hans við aðilja sé slíkt sem nú var
mælt.
19. gr. Rétt er hæstaréttarmál-
flutningsmönnum að áskilja sér hæfi-
Iegt endurgjald fyrir störf sín, þar á
meðaT hluta af málsupphæð og hærra
endurgjald, ef mál vinst en ef það
tapast. ,
20. gr. Ef hæstaréttarmálflutnings-
maður missir einhvers þeirra skilyrða,
sem í 13. gr. segir, þá hefir hann
og fyrirgert Ieyfi sínu, meðan svo er
ástatt. Sama er, ef hann hefir eigt
skrifstofu í Reykjavík eða flyst bú-
ferlum. Ennfremur sk«.I dómsmála-
ráðherra, ef hæstiréttur leggur það
til, svifta málflutningsmann leyfi, ef
hann hefir þrisvar sinnum verið sekt-
aður af hæstarétti fyrir óhæfilegan
drátt á opinberum málum, vísvitandi
ósannindi { sókn eða vörn eða önn-
ur slórkostleg skyldubrot.
I sárum.
Saga
eftir Ilenryk SienkioTvicz.
Frh.
»Og þó er hér lýst lífinu eins
og það er. Hún fjallar um kon-
ur, sem . . «
»Hvað varðar mig um konurI«
»Áður stóð þér þó ekki á sama
um þær«.
Schwarz svaraði engu, en varð
hugsi. Eftir stundarþögn sagði
hann:
»Hvernig líður Helenu, liefir
hún komið hingað?«
»Já, hún hefir komið hingað«.
»Og hvar er hún nú?« •
»Nú er hún veik — mjög veik«.
Schwarz var rólegur og kæru-
leysislegur á svipinn.
»Hvað gengur að henni?«
spurði hann.
»Hún-------nei annars, það er
bezt að eg segi þér sannleikann.
Hún er ekki lertgur álífi. Hún —
— druknaðk.
7