Kirkjuritið - 01.09.1976, Síða 59

fjögur, sem vér nefnum guðspjöll, og
síðar voru tekin upp í Nýja testa-
rnentið, eru sagnir, þar sem orðum og
urnmælum er skotið inn í frásögnina,
Þar sem þurfa þykir og nauðsyn ber
fil. Hyggjum nú nokkuð að þessum
sagna-þætti guðspjallanna.
Athugum fyrst Markúsarguðspjall.
Frá því er sagnaefni Matteusar og Lúk-
asar einkum runnið. Það hefur trúlega
0r3ið til á árabilinu milli 65 og 70 e.
Kr. eða þar um bil. Um þær mundir
var fyrsta kynslóð kristinna manna að
d®yja út, þótt þá hafi líka margir verið
lifs, sem mundu atburðina. Ekki verður
Urn það sagt, hvort Markús hefur verið
rneðal þeirra. Svo kann að hafa verið.
En fátt er það í riti hans, sem bendir til
hann hafi verið sjónarvottur að því,
Sem hann segir frá. Guðspjallið ber
v°tt um atorkusaman efnissafnara, en
fremur lítinn rithöfund. Hann skráir
Þsð efni, sem honum berst í hendur,
en hirðir lítt um að endursegja það á
Persónulegan hátt. Að þessu leyti er
hann ólíkur Lúkasi, sem ritar með list-
r®n sjónarmið í huga, auk þess sem
f’snn leitast við að færa atburðina í
sem næst ,,rétta“ tímaröð. Hann er og
1 Þessu efni ólíkur Matteusi, sem ritar
m_e3 hliösjón af kennslufræðiiegri hag-
nýtingu efnisins. Ekki má skilja þetta
Sv°, að skipulag sé með öllu fjarri í
Verki Markúsar. En uppsetning öll er
n°kkuð losaraleg og frjálsleg og stíll-
'nn fremur hrjúfur og óheflaður. Maður
l8er það á tilfinninguna, að verið sé að
Se9ja sögu á munnlegan og óformleg-
Sn hátt, og að þeir menn séu ekki alls-
Jarri, ,,er frá öndverðu voru sjónarvott-
ar °9 síðan gjörðust þjónar orðsins“,
Sv° vitnað sé í Lúkas. Hjá Lúkasi eru
,,þjónar orðsins" hinir fyrstu, kristnu
trúboðar. Með því að skýrgreina
efni rits síns sem „guðspjallið um
Jesúm Krist“, fremur en „minning-
ar um Jesúm“ eða eitthvað slíkt, und-
irstrikar Markús það markmið sitt að
halda áfram, þótt í riti sé, því verki
sem trúboðarnir unnu í töluðu orði. í
gjörvöllu Nýja testamentinu merkir
orðið „guðspjall" ævinlega hinn
kristna boðskap eins og hann er
prédikaður, hið prédikaða orð. Það var
ekki fyrr en síðar, að „guðspjair fór
að þýða bók um Jesúm, svo sem nú
er. Þessi breyting á merkingu verður
líklega óbeint og að sumu leyti rakin
til Markúsar og verka hans.
Hvernig fluttu „þjónar orðsins" er-
indi sitt? Vér fáum vísbendingu um
það í síðara bindinu af verki Lúkasar3),
er vér skoðum ræðu-bútana, sem þar
eru varðveittir af hinni kristnu prédik-
un. Þessar ræður sýna í sem stystu
máli, að „þjónar orðsins“ hafa boðað
eftirfarandi: Saga ísraels, sem stjórn-
að er af Guði, hefur nú náð hámarki,
„tíminn er fullnaður". Nýtt tímabil er
hafið. Nýr ísrael hefur orðið til, nýtt
samfélag. Nú stendur til boða fyrir-
gefning hins liðna, kraftur andans
handa nútíðinni og von handa fram-
tíðinni. Þetta nýja samfélag byggir á
Messíasi, sem Guð hefur sent í heim-
inn, og hann er enginn annar en Jesús
frá Nasaret, sem fyrir skömmu var
krossfestur, en er nú risinn upp frá
dauðum. Þessi stórkostlegu vatnaskil
eru þannig tengd ævi Jesú, ferli hans
frá jötunni til krossins. Og nú er það
æði mikilvægt að hafa áreiðanlega
vitneskju um þetta. Þessa vitneskju vill
Markús láta mönnum í té. Hjá honum
217