Kirkjuritið - 01.09.1976, Blaðsíða 25

Sr- Jón Bjarnason.
sérprentuð ádeiluritgerð eftir sr. Jón
^iarnason, er nefndist „Nauðsynleg
hugvekja,“ — og birtist upphaflega í
s'ðara árgangi Framfara. Hitt ritið var
A|fnanak fyrir árið 1880. í því eru, auk
r|msins, nokkrar smágreinar tii fróð-
Jsiks og upplýsingar fyrir landnemana.
71- a. er þar gerð nokkur grein fyrir
elztu kirkjudeildum í Ameríku. —
®ði voru þessi smárit prentuð árið
1879.
Þriðja atriðið, sem mig langar svo til
nefna, er miðaði til andlegrar upp-
yggingar, var stofnun skóla. Tveir
arnaskólar komust þegar á fyrstu ár-
Unum á fót, — annar pð Gimii, sem
®iginlega var frá upphafi höfuðstaður
ýja-islands, — og að Lundi við ís-
'endingafljót. —
fjórða lagi var svo mjög snemma
afizt handa við stofnun lestrarfélaga.
9 til marks um lestrarfýsn iandans
geta þess, að Dufferin lávarður,
Sem þá var landsstjóri í Kanada, taldi,
þegar hann heimsótti Nýja-ísland árið
1877, að það einkenndi þetta [slenzka
landnám öllu öðru fremur, að hversu
fátæk sem heimilin annars væru þá
fyndist þar ekkert hús, að eigi væri
þar eitthvað af bókum.
í fimmta — og síðasta lagi — voru
svo kirkju- og trúmálin ofarlega í hug-
um manna í Nýja-islandi, eins og þeg-
ar hefir verið á minnzt. Þegar í apríl-
mánuði árið 1877 var farið að halda
fundi og ræða um þau mál. Kom þar í
Ijós mikill og eindreginn vilji nýlendu-
búa til að mynda söfnuði, fá prest —
eða presta, hefja síðan kirkjubygg-
ingar eftir þörfum — og efla kristilega
starfsemi. En á meðan engir vígðir
prestar voru ennþá fengnir, — gerðist
það, bæði í Nýja-islandi og víðar þar,
sem íslenzkir landnemar höfðu tekið
sér bólfestu, að heimilisfeður og hér-
aðshöfðingjar fluttu Guðs orð — og
söfnuðu mönnum saman í kristileg fé-
lög. — Þar iét hinn almenni prest-
dómur kristninnar sig ekki tii skammar
verða.
í fyrri grein minni í Kirkjuriti um
í Nýja-íslandi minntist ég allnáið
þeirra tveggja presta, sem þar tókust
fyrst á hendur kirkjulega þjónustu með
al landa sinna, — sr. Jóns Bjarna-
sonar og sr. Páls Þorlákssonar. Þar
gerði ég einnig grein fyrir frumkvæði
þeirra — og forystu í hinum miklu
trúmáladeilum, sem ég minntist áðan
á, — og hinum afdrifaríku afleiðing-
um þeirra. — Um þau atriði verður því
ekki fjallað hér.
En eins og gefur að skilja litu menn
þessar trúardeilur næsta misjöfnum
augum, þegar þeir síðar á ævinni
horfðu um öxl og minntust þeirra. —
183